به گزارش کمال مهر، به دنبال گزارش مدیرکل تحت عنوان «موافقتنامه پادمانی NPT با جمهوری اسلامی ایران» (GOV/۲۰۲۳/۲۶، ۳۱ مه ۲۰۲۳)، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و سایر سازمان های بین المللی مستقر در وین مایل است تا نظرات و ملاحظات خود را در مورد این گزارش به شرح زیر به اشتراک بگذارد:
الف. نظرات کلی:
۱. جمهوری اسلامی ایران، همانگونه که تاکنون نشان داده، مصمم به پایبندی به تعهدات خود بر اساس موافقتنامه پادمان جامع (INFCIRC/۲۱۴) می باشد و تمام تلاش خود را به کار گرفته تا آژانس قادر باشد به فعالیت های راستی آزمایی خود در ایران که در نظام راستی آزمایی آژانس بی نظیر است، ادامه دهد.
۲. در مورد موضوع اصطلاحاً مرتبط با “سه مکان”، باید تاکید گردد که منشأ این موضوع به اطلاعات ساختگی ای یک طرف ثالث دارای سوء نیت، یعنی رژیم اسرائیل برمی‌گردد که به آژانس ارائه کرده است، که خود حتی از پذیرفتن یک تعهد ذیل اسناد تسلیحات کشتار جمعی، از جمله به ویژه NPT خودداری نموده است و مکرراً بر خلاف قطعنامه های متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان ملل متحد تهدید به حمله به مؤسسات و تاسیسات هسته ای ایران که به اهداف صلح آمیز اختصاص دارد، می نماید.
ب. نظرات در مورد گزارش، سابقه:
۳. بند ۲ گزارش که بیان می‌کند: «آژانس به دنبال توضیحات از ایران … در سه مکان اظهار نشده است…»، برخلاف بند ۱۸ گزارش است که می‌گوید: «… آژانس در حال حاضر هیچ سؤال دیگری درباره ذرات اورانیوم تهی شد کشف شده در «مریوان» یا در این مکان ندارد و این موضوع دیگر در این مرحله یک موضوع باقیمانده تلقی نمی‌گردد. بنابراین، تعداد مکان‌ها دیگر ۳ مورد نیست. این موضوع در مورد بندهای ۴ و ۷ گزارش نیز صادق است.
همانطور که مکرراً توسط جمهوری اسلامی ایران توضیح داده شده است (به عنوان مثال: INFCIRC/۹۹۶ مورخ ۷ ژوئن ۲۰۲۲ و INFCIRC/۹۶۷ مورخ ۳ دسامبر ۲۰۲۱)، هرگز هیچ مکان اظهار نشده ای وجود نداشته است که لازم باشد بر اساس موافقتنامه پادمان جامع اظهار شود. فعالیت های هسته ای ایران تحت پادمان جامع آژانس صلح آمیز باقی مانده است. بنابراین هیچ مبنای حقوقی برای ابراز «نگرانی عمیق» از سوی مدیرکل وجود ندارد.
صرف یافتن ذرات اورانیوم طبیعی در نمونه های محیطی در یک مکان نمی تواند به عنوان نشانه ای از وجود مقادیری از مواد هسته ای در آن مکان تلقی گردد.
همانگونه که بارها به آژانس توضیح داده شد، هیچ ماده هسته ای اظهار نشده ای در ایران وجود ندارد و ادعای آژانس صرفاً بر اساس اطلاعات نادرست و ساختگی ارائه شده توسط رژیم نامشروع اسرائیل با پیشینه ای طولانی مدت از رشته دروغ های زنجیره ای می باشد.
در پرتو همکاری بیشتر با آژانس، ایران تمام تلاش های خود را برای کشف منشأ چنین ذراتی به اوج رسانده است. ایران فرضیات خود درباره دلایل احتمالی وجود ذرات اورانیوم را توضیح داده است. با توجه به این واقعیت که ایران هنوز نتوانسته هیچ دلیل فنی برای وجود ذرات اورانیومی بیابد، منطقی است که احتمال داده شود عناصر خارجی، مانند خرابکاری و اقدامات خصمانه، در این آلودگی دخیل بوده باشند.
۴. در بند ۳ این گزارش و پاورقی مربوطه آمده است: «… تا زمانی که ایران توضیحات فنی معتبری برای وجود ذرات اورانیومی فوق‌الذکر در سه مکان اظهار نشده در ایران ارائه نکرده و آژانس را از مکان (های) فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس قادر نخواهد بود صحیح و کامل بودن اظهاریه های ایران ذیل موافقتنامه پادمانی را تأیید کند.» لازم به ذکر است که:
صرف وجود ذرات اورانیومی کم در مکان های مورد ادعا نمی تواند به عنوان وجود مواد هسته ای یا تجهیزات آلوده تلقی شود. لازم به ذکر است که آژانس هیچ مدرک پشتیبان معتبری برای ادعای خود به ایران ارائه نکرده است.
همانطوری که توسط جمهوری اسلامی ایران در موارد متعددی توضیح داده شده است، هرگز هیچ مکان اظهار نشده ای وجود نداشته است که نیاز باشد طبق CSA اظهار شود. علاوه بر این، بر اساس تحقیقات گسترده ما در مورد سابقه فعالیت های انجام شده در دو مکان باقیمانده مکان باقی مانده هنوز پیدا نشده است. هیچ گونه فعالیت هسته ای یا انبار در این مکان وجود نداشته است. بنابراین، تاکنون هیچ توضیح فنی در مورد منشأ این ذرات گزارش شده یافت نشده است، با این حال، احتمال وجود چنین ذراتی به دلیل اقدامات خرابکارانه را نمی توان منتفی دانست.
۵. ادعای آژانس در پاورقی ۷ مبنی بر اینکه «… برخی از کانتینرهای ذخیره شده در تورقوزآباد از محل برچیده شدند، برخی دیگر در سال ۲۰۱۸ دست نخورده از تورقوزآباد خارج و به مکان نامعلومی منتقل شدند…» مبتنی بر شواهد و اطلاعات معتبر نیست. تورقوزآباد در واقع یک مکان صنعتی است که شامل انواع انبارها برای نگهداری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک و قطعات خودرو، لوله و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی است. جابجایی کانتینرها به داخل و خارج از چنین ناحیه‌ای یک فعالیت معمولی می باشد. بنابراین نمی توان ادعای برچیدن کانتینرها را دلیلی برای اثبات چنین ادعایی دانست. علیرغم فقدان اسناد محکم و معتبر، ایران به صورت داوطلبانه دسترسی تکمیلی به مکان‌ها را به آژانس اعطا کرد. این به وضوح نشان دهنده تمایل ایران برای رسیدگی به هرگونه ابهام احتمالی همراه با شفافیت کامل است.
۶. در مورد بند ۷ گزارش که می گوید: «… این افزایش دانش در مورد فعالیت های مرتبط هسته ای ایران و حل و فصل موضوعات باقیمانده پادمانی برای آژانس ضروری استتا بتواند تضمین های معتبری از ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران ارائه کند.» لازم به ذکر است که:
فعالیت های هسته ای مرتبط ایران، مانند تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتورها و بیلوزها (دمنده)، آب سنگین و کنسانتره سنگ معدن اورانیوم (UOC)، کاملاً خارج از گستره موافقتنامه پادمان جامع (CSA) می باشد و هر اقدامی در این زمینه داوطلبانه و مرتبط با تعهدات ذیل برجام است.
طبق CSA، هیچ ارتباطی بین تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران و افزایش دانش فعالیت های مرتبط هسته ای ایران وجود ندارد. بنابراین، بیانیه آژانس در مورد «افزایش دانش فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای ایران… برای ارائه تضمین‌های معتبر از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» مبنای حقوقی ندارد و قابل قبول نیست.
ج. نظرات در مورد گزارش، اجرای بیانیه مشترک ۴ مارس ۲۰۲۳
۷. آژانس در بند ۱۲ گزارش بیان داشته است: «…آژانس بر اساس اظهار ایران، در مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) انحلال ۳۰۲.۷ کیلوگرم اورانیوم طبیعی به شکل پسمان جامد و اقلام اورانیوم فلزی که از آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان (JHL) منتقل شدند را راستی آزمایی کرد. آژانس ناهمخوانی را در میزان مواد هسته‌ای که راستی‌آزمایی کرده بود در مقایسه با مقدار اظهار شده توسط ایران شناسایی کرد که نیاز است حل و فصل شود.» لازم به ذکر است که:
اورانیوم فلزی دریافتی در مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) از آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان JHL به طور مکرر توسط بهره‌بردار به آژانس گزارش شده و از سال ۲۰۰۳ توسط آژانس راستی‌آزمایی شده است، که بیانیه‌های (a)۹۰ و (b)۹۰ در این خصوص متعاقباً توسط آژانس ارائه شده است که در آن رضایت خود را اعلام کرده است. علاوه بر این، این مواد از سال ۲۰۰۳ در حالی که در مؤسسه آزمایشگاه چند منظوره جابر ابن حیان (JHL) نگهداری می‌شد و در حین انتقال به موسسه تبدیل اورانیوم (UCF) همچنان مهر و موم شده بود، تحت اقدامات نظارتی و کنترلی (C/S) مستمر آژانس بوده است. علاوه بر این، هیچ فعالیتی روی این مواد انجام نشده است که وضعیت آن را تغییر دهد.
اگرچه انتقال، انحلال و فرآوری مواد مورد نظر با حضور بازرسان آژانس انجام شده است، و داده های حجم و چگالی مواد محلول را گرفته اند، اما بازرسان پس از اتمام فعالیت ها، آنها شبه ای را در مورد اندازه گیری با استفاده از روشی غیردقیق و غیر متعارف که در رویکرد پادمانی این موسسه بیان نشده است را همراه با یک محاسبه معکوس بر اساس ایزوتوپ های U-۲۳۶ برای تخمین مواد محلول، مطرح کردند. از آنجایی که مبنای این اندازه‌گیری دقیق نبوده (تفاوت زیادی بین اندازه‌گیری‌ها در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ وجود دارد) و با خطاهای بالایی همراه است، این روش محاسبه معکوس به‌جای اندازه‌گیری مستقیم که در حضور بازرسان آژانس انجام شده است، مورد قبول بهره‌بردار قرار نگرفته است.
بنابراین، اظهاریه بهره‌بردار در مارس ۲۰۲۲، برای محتوای اورانیوم در چهار دسته UNH قبل از رقیق‌سازی آنها (مجموع ۱۰۹.۸۴۷کیلوگرم U) که در همان زمان توسط بازرسان آژانس راستی آزمایی شد، به عنوان مبنای گزارش حسابرسی مؤسسه تبدیل اورانیوم (UCF) در نظر گرفته شده است و نیازی به هیچ گونه اصلاحی در سوابق و گزارش های حسابرسی مواد هسته ای نیست.
۸. درباره «مریوان/آباده» و ادعاهای مربوط به آزمایش‌های انفجاری با سپر حفاظتی به منظور آماده‌سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی، ایران موضع خود را همانطور که در یادداشت توجیهی ۸ مارس ۲۰۲۳ ذکر شده حفظ کرده و نتیجه‌گیری مدیرکل را که «آژانس در حال حاضر هیچ سوال دیگری در مورد ذرات اورانیوم تهی شده کشف شده در “مریوان” یا در این مکان ندارد مورد توجه قرار می‌دهد و این موضوع در این مرحله دیگر باقیمانده نیست. ضمناً باید تاکید کرد که سایر ادعاها که موضوعات پادمانی نیستند، پذیرفتنی نیست و کاملاً رد می شود. در این خصوص باید به توضیح زیر اشاره کرد:
آژانس به اطلاعات مرتبط پادمانی موجود در ارتباط با «مریوان/آباده» به عنوان اسناد پشتیبان درباره این مکان اشاره کرده است که تنها به دو تصویر غیر معتبر از یک مکان ناشناخته اشاره دارد که نمی توان به عنوان مدرک به آنها ارجاع داد، زیرا به راحتی قابل تولید، جعل و آماده سازی می باشند.
مجددا یادآوری می گردد که سپرهای حفاظتی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی اساساً هیچ گونه زمینه پادمانی ندارد (براساس ماده ۲.۸ و ۶۹ CSA) و سؤالات آژانس مبتنی بر اطلاعات معتبر مرتبط با هدف پادمانی برای درخواست دسترسی خود به این مکان نمی باشد. جمهوری اسلامی ایران بر مبنای حسن نیت به طور داوطلبانه اجازه دسترسی به آژانس را داده و توضیحاتی در مورد تاریخچه کامل، استفاده و حتی کاربرد پناهگاه ها ارائه کرد که به معنای پذیرش آن به عنوان یک موضوع پادمانی نیست.
علیرغم این همکاری گسترده، آژانس اطلاعات دریافتی از ایران را صرفاً با استناد به برخی اسناد غیرمعتبر و ساختگی مغایر دانسته است و سپس بر اساس مفروضات خود به نتیجه گیری نادرست و نامعتبر دست یافته است.
ادعای آژانس مبنی بر اینکه «ایران آزمایش‌های انفجاری با سپر حفاظتی در آماده‌سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی و مواد هسته‌ای انجام داده است» یک اتهام بی‌اساس و بدون هیچ مدرک تأییدکننده معتبری است. این نتیجه گیری کاملا نادرست، غیرواقعی و مغرضانه است. علاوه بر این، با کمال تعجب و بدون ارائه هیچ مدرک معتبری، گزارش آژانس (GOV/۲۰۲۲/۲۶ بند ۱۳) در آنجا که گفته شده “… ممکن است برنامه ریزی شده باشد تا از مواد هسته ای … برای آزمایش انفجاری متعارف در فضای باز استفاده کند…” به “… برنامه ریزی برای استفاده و ذخیره سازی مواد هسته ای در … برای آزمایش انفجاری” تغییر کرده است (در گزارش آژانس (GOV/۲۰۲۳/۹، بند ۴). و در نهایت به “آزمایشات انفجاری با سپر حفاظتی در آماده سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی و مواد هسته ای” تغییر یافته است. این تناقض در گزارش مدیرکل آژانس نشان می دهد که این ادعا مبنای فنی ندارد و قابل قبول نیست.
۹. گزارش آژانس در بند ۲۳ بیان می‌کند: «… به عنوان بخشی از این فرآیند، آژانس انتظار دارد که قادر باشد بدون تأخیر بیشتر به داده‌های ضبط‌شده و همچنین شکاف ها در این داده‌های ضبط شده دسترسی داشته باشد». لازم به ذکر است که:
به عنوان یک اصل، اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی بیشتر در کارگاه‌های اصفهان که در آن لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوزها تولید می‌شود، کاملاً به صورت داوطلبانه در چارچوب برجام قرار دارند و خارج از تعهدات مندرج در موافقتنامه پادمان جامع (CSA) است.
علاوه بر این، ایران در واکنش به خروج غیرقانونی یکجانبه و همچنین نقض صریح برجام توسط آمریکا، کلیه اقدامات شفاف‌ساز وفق برجام را مطابق با قانون «اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها و حفظ منافع ملت ایران» مصوب مجلس شورای اسلامی متوقف کرد.
با توجه به حقایق فوق الذکر، درخواست آژانس برای دسترسی به داده های ضبط شده توسط دوربین ها در بازه بین فوریه ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۲ و همچنین داده های ثبت شده از ۲ تا ۳ مه ۲۰۲۳ در حال حاضر مشمول بیانیه مشترک نمی شود.
د. نظرات در مورد گزارش، کد اصلاح شده ۳.۱:
۱۰. در خصوص اجرای کد اصلاحی ۳.۱ از ترتیبات فرعی، یادآوری می شود که پذیرش اجرای کد اصلاحی ۳.۱، از جمله اقدامات شفاف‌ساز و اعتمادسازی بود که در بند ۶۵ برجام منعکس شده است. به دنبال خروج آمریکا از برجام و قصور اتحادیه اروپا/E۳ در اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام، ایران در واکنش به آن، همه اقدامات شفاف‌ساز فراتر از موافقتنامه پادمان جامع خود را متوقف کرد. بر این اساس، اجرای کد اصلاحی ۳.۱ به حالت تعلیق درآمد. بنابراین، ارجاع آژانس به ماده ۳۹ موافقتنامه پادمان جامع (CSA) مبنای حقوقی ندارد.
ز. نظرات در مورد گزارش، خلاصه:
۱۱. گزارش آژانس در بند ۲۸ بیان می‌کند که «موضوعات پادمانی باقیمانده برآمده از تعهدات ایران ذیل موافقتنامه پادمان جامع بین ایران و آژانس است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که بتواند تضمین دهد که برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است». لازم به ذکر است که:
از آنجایی که آژانس اسناد معتبری را در رابطه با ادعای خود در مورد “مواد هسته ای و فعالیت های مرتبط هسته ای اظهار نشده” به ایران ارائه نکرده است، ایران خود را ملزم به در نظر گرفتن اسناد غیر معتبر و ساختگی به عنوان مبنای CSA برای پاسخ به درخواست های آژانس نکرد. با این حال، ایران داوطلبانه اجازه دسترسی داد و اطلاعات و توضیحاتی را در مورد این مکان‌ها به آژانس ارائه کرد.
مایه تاسف است که آژانس تمام اسناد ساختگی و اطلاعات جعلی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل را معتبر می داند و به این نتیجه رسیده است که «… باید حل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته ای ایران منحصراً صلح آمیز است». چنین بیانیه ای بی طرفی آژانس را تضعیف می کند و دور از رویکرد حرفه ای است که آژانس باید اتخاذ کند.
و. نتیجه گیری:
۱. جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری کامل خود را در چارچوب موافقتنامه پادمان جامع (CSA) به آژانس ارائه کرده است. باید مجددا تاکید شود که تمامی مواد و فعالیت های هسته ای ایران به طور کامل اظهار و توسط آژانس راستی آزمایی شده است.
۲. جمهوری اسلامی ایران قویاً انتظار دارد که آژانس گزارش خود را در مورد فعالیت های راستی آزمایی در ایران بر اساس اصول بی طرفی، حرفه ای و واقعیت انجام دهد.
۳. آژانس نباید احتمال دخالت دشمنان سرسخت ایران در ارائه اطلاعات نادرست و ساختگی و ارتکاب اقدامات خرابکارانه مختلف را نادیده بگیرد.
۴. فعالیت‌های راستی‌آزمایی مرتبط با برجام مانند تولید و موجودی سانتریفیوژها، لوله‌ها روتور سانتریفیوژ و بیلوزها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) ذیل دامنه موافقتنامه پادمان جامع (CSA) نیستند. بنابراین، ارتباط دادن تضمین‌ها درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و حل و فصل موضوعات ادعایی به چنین اطلاعاتی، بی‌اساس و غیرقابل قبول است.
۵. در حالی که تمامی مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحت نظارت و راستی‌آزمایی دقیق آژانس همراه با اقدامات شفاف‌سازی داوطلبانه و همکاری ایران بوده است، زیر سؤال بردن ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران هیچ توجیهی ندارد.
۶. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر تاکید می کند که سطح گسترده کنونی همکاری هایش با آژانس به سادگی به دست نیامده است که به خواهد به همین سادگی و به دلیل منافع کوته بینانه سیاسی کمرنگ شود. بر این اساس، همه از جمله آژانس و کشورهای عضو این مسئولیت را دارند که خرد لازم را در پرداختن به چنین موضوعاتی به شیوه ای مجدانه نشان دهند تا از مخدوش شدن تصویر بزرگتر در مورد همکاری بین ایران و آژانس جلوگیری شود.