به گزارش کمال مهر، احداث راه‌آهن تبریز – بستان‌آباد- میانه از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین پروژه‌های حمل و نقل کشور و آذربایجان‌شرقی است که از سال ۱۳۷۹ عملیات احداث آن برای تسهیل در رفت و آمد مردم و جابه‌جایی حجم قابل توجهی کالا آغاز شد.
این طرح که در ۲۲ سال گذشته تجربه ۳ رئیس جمهوری و وعده‌های دولت‌های گذشته برای تکمیل آن را پشت سر گذاشته، در سراشیبی رسیدن به خط پایان قرار گرفته و امروز ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ با حضور رئیس جمهور به بهره برداری رسید.
راه‌آهن دوخطه میانه- بستان‌آباد- تبریز از ایستگاه میانه واقع در مسیر راه‌آهن تهران- تبریز شروع شده و با گذر از مسیری کوهستانی و شهرهای ترکمانچای، بستان‌آباد و باسمنج واقع در مسیر خود به ایستگاه موجود تبریز متصل می‌شود.
بهره‌برداری از راه‌آهن تبریز- میانه به عنوان حلقه مفقوده اتصال راه‌آهن سراسری به راه‌آهن شمال‌غرب باعث پیوستگی بیشتر شبکه ریلی کشور می‌شود و بدون شک رشد صنعت حمل و نقل ریلی در شرایطی که افزایش قیمت حامل‌های انرژی باعث رشد تورم شده است، می‌تواند باعث حل برخی مشکلات حمل و نقل در این منطقه شود.
با بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن میانه – بستان‌آباد – تبریز، ترانزیت ریلی ایران برای نخستین بار به اروپا متصل می‌شود و اتصال آن به راه‌آهن نخجوان، ایروان، تفلیس از طریق جلفا و دیگر مرزهای آبی و خاکی به افزایش مبادلات بین‌المللی و صادرات کالا به جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می انجامد.
درآمد ۳.۲ هزار میلیارد تومانی راه‌آهن میانه- بستان آباد- تبریز برای کشور
مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز از درآمد سالانه ۳.۲ هزار میلیارد تومانی این پروژه ریلی برای کشور از طرق مختلف ترانزیت، صرفه جویی در سوخت و کاهش سوانح خبر داد و گفت: این مسیر ظرفیت حمل ۱۴ میلیون تن بار ترانزیتی از شرق به غرب را دارد.
حمید علی محمدزاده مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز درباره میزان درآمدزایی راه‌آهن میانه- تبریز و نقش آن در شاخص‌های اقتصادی کشور اظهار کرد: پروژه ریلی میانه- تبریز علاوه بر اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم، در صورت بهره‌برداری و رسیدن به ظرفیت کامل، ۳.۲ همت در سال برای کشور آورده خواهد داشت که ۲.۵ همت آن از نوع کاهش خسارات است.
وی با اشاره به ترافیک بالا در جاده‌های موازی این خط ریلی که شمال جاده میانه- تبریز و آزادراه زنجان- تبریز می‌شود، گفت: با زیر بار ترافیک رفتن راه‌آهن میانه- تبریز حدود ۱.۴ میلیون کامیون و اتوبوس و حدود ۷۰۰ هزار دستگاه سواری از جاده‌های موازی کم می‌شود که به دنبال آن سوانح جاده‌ای و خسارات فوتی و جرحی نیز کاهش می‌یابد.
وی افزود: در محورهای موازی راه‌آهن میانه- تبریز به طور متوسط ۱۲۷ نفر در سال فوت می‌شوند و با هر فوتی در جاده‌ها، حدود ۸ میلیارد تومان هزینه مستقیم و غیر مستقیم برای کشور وارد می‌شود، به این ترتیب با کاهش تصادفات و فوتی‌ها و جرحی‌های ناشی از سوانح بخش قابل توجهی از هزینه‌های کشور کم خواهد شد.
کاهش ۱۱۰ میلیون لیتری سوخت
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور صرفه‌جویی در مصرف سوخت را از دیگر آثار مثبت این پروژه ریلی برای کشور دانست و افزود: با افتتاح این مسیر، مصرف سوخت حداقل به میزان ۱۱۰ میلیون لیتر کاهش خواهد یافت، با احتساب متوسط قیمت ۱۵ هزار تومانی سوخت، ۱.۵ همت در سال آورده از صرفه‌جویی سوخت خواهیم داشت.
وی به نقش راه‌آهن میانه- تبریز در کاهش آلایندگی هوا اشاره کرد و گفت: طبق برآوردها افتتاح این خط ریلی به میزان یک هزار و ۱۹۰ تن از آلایندگی‌ها کاهش خواهد داد که با در نظر گرفتن تلفات بالای ناشی از آلودگی هوا در کشور، نقش آن دوچندان خواهد شد.
۷۰۰ میلیارد تومان درآمد ترانزیتی/ جابه‌جایی ۱۴ میلیون تن بار
مجری طرح راه‌آهن میانه-بستان آباد- تبریز کاهش در ادامه به درآمدهای ترانزیتی این مسیر ریلی اشاره کرد و توضیح داد: از مجموع درآمد ۳.۲ همتی ۷۰۰ میلیارد تومان آن متاثر از درآمدهای ترانزیتی است.
وی با بیان اینکه معمولا ۷۰ درصد بار روی ریل، بار ترانزیتی در نظر گرفته می‌شود، افزود: ۷۰۰ میلیارد تومان درآمد ترانزیتی ذکر شده علاوه بر ظرفیت جابجایی بار داخلی در این خط ریلی است.
علی محمدزاده ظرفیت حمل بار ترانزیتی راه‌آهن میانه- تبریز را ۱۴ میلیون تن اعلام کرد و گفت: حمل ریلی هر تن بار ترانزیتی حدود یک دلار درآمد برای کشور دارد.
جابه‌جایی ۴ میلیون مسافر
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور اظهار کرد: ظرفیت جابه‌جایی مسافر برای راه‌آهن میانه- تبریز تا ۴ میلیون نفر در سال خواهد بود.
علی محمدزاده خاطر نشان کرد: اشتغالزایی مستقیم این طرح ۴۴۰ نفر برآورد شده و برای یک‌هزار و ۸۰۰ نفر هم اشتغالزایی غیز مستقیم داشته است.
راه آهن بستان‌آباد-خاوران تبریز نخستین پروژه ۱۰۰ درصد داخلی است
معاون ساخت وتوسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل، راه‌آهن بستان‌آباد- خاوران را نقطه عطفی از نظر طراحی و اجرا در بومی‌سازی و استفاده از تولیدات داخلی در احداث شبکه ریلی دانست و گفت: برای اولین بار تمام ادوات زیرسازی و روسازی استفاده شده در این مسیر تولید داخل است که موجب کاهش ۶۰ درصد از هزینه‌ها شده است.
عباس خطیبی معاون ساخت وتوسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل شیوه اجرای این خط آهن را در بسیاری از جنبه ها برای اولین بار با استفاده از توان و تخصصی بومی مثال زدنی دانست و اظهار کرد: راه آهن بستان آباد-خاوران از نظر شیوه اجرایی با تاکید بر کیفی بودن روش‌ها و همچنین از نظر توجه به حمل و نقل ترکیبی، سهولت دسترسی و کاهش زمان سفر یکی از طرح های ریلی مهم کشور محسوب می شود.
بزرگترین تونل و پل قوسی دو خطه ریلی کشور
وی اظهار کرد: راه آهن بستان آباد-خاوران( تبریز) اولین مسیر ریلی کشور است که از ابتدا دو خطه طراحی و اجرا شده است و احداث بزرگترین تونل دوخطه ریلی کشور در این محور به طول ۳ کیلومتر و بزرگترین پل قوسی دو خطه ریلی کشور به طول یک کیلومتر با ۲۰ دهانه ۵۰ متری و با ارتفاع ۴۰ متری ستون ها از ویژگی های بارز این خط آهن است.
معاون ساخت وتوسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه ها استفاده از قالب لغزنده در عرشه پل های بزرگ را از دیگر اقدامات ویژه این مسیر ریلی اعلام کرد و گفت: استفاده از ابزار دقیق برای پایش رفتار زمین شناسی حین حفاری تونل ها نیز یکی دیگر از موارد قابل اشاره در اجرای این مسیر ریلی است که ضمن افزایش دقت در اجرا، ایمنی کار را نیز افزایش می دهد و موجب شده است هیچ حادثه ای برای کارگران حین اجرا روی ندهد.
خطیبی همچنین از بهره مندی از توان و تخصص مهندسان ایرانی با استفاده از تولیدات داخلی در راه آهن بستان آباد-خاوران خبر داد و گفت: برای اولین بار تمام ادوات زیرسازی و روسازی استفاده شده در این مسیر ریلی از جمله بالشتک‌های بزرگ مقیاس تولید داخل است که موجب کاهش ۶۰ درصد از هزینه ها در این بخش نسبت به گذشته شده است.
وی در ادامه اعلام کرد: تمام ورق های خاص به کار رفته در عرشه پل های مسیر نیز تولید داخل و ساخت کارخانه اکسین اهواز است که پیش از این تماما وارداتی بوده است.
خطیبی راه آهن بستان آباد-خاوران را نقطه عطف انعقاد تفاهم نامه با شرکت ذوب آهن اصفهان برای خط تولید ریل ملی دانست و اظهار داشت: تمام ریل به کار رفته در این مسیر و کلیه تراورس‌ها تولید داخل است به نحوی که می توان گفت این پروژه موجب شکستن سدهای بسیاری برای رسیدن به خودکفایی در ساخت خطوط ریلی کشور است.
معاون ساخت وتوسعه راه آهن، بنادر و فرودگاه ها همچنین طراحی و اجرای این مسیر ریلی را آماده برقی شدن اعلام کرد و گفت: طراحی مسیر و نوع اجرای تونل ها و گالری ها به نحوی است که امکان برقی شدن مسیر وجود دارد.
وی با تاکید بر توجه به حمل و نقل ترکیبی در راه آهن بستان آباد-خاوران ادامه داد: پیش بینی جانمایی و امکان احداث ایستگاه مشترک در خاوران با قطار درون شهری از دیگر امکانات این مسیر ریلی است که باز هم برای اولین بار در حین احداث این موضوع مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شده است.
انجام ۱۵۲ هزار مورد آزمایش در پروژه راه‌آهن بستان‌آباد – تبریز
مدیرکل آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان آذربایجان شرقی انجام ۱۵۲ هزار مورد آزمایش در پروژه راه آهن بستان آباد – تبریز خبر داد.
حسن ربانی‌ارشد اظهار کرد: با نقش آفرینی تاثیرگذار شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در ارتقاء کیفی عملیات احداث پروژه راه آهن بستان‌آباد _تبریز و ارائه خدمت بیش از ۱۵۲ هزار مورد آزمایش فنی و تخصصی توسط آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان آذربایجان شرقی، این پروژه مهم ریلی کشور افتتاح شد.
وی گفت: در راستای اهداف کلان دولت مردمی سیزدهم و نیز وزارت راه و شهرسازی و مشارکت جدی و همکاری وثر در مطالعه و ارتقاء کیفیت پروژه‌های عمرانی مدنظر کارفرمایان، این آزمایشگاه موفق شده است در همکاری با شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور ، با استقرار واحد آزمایشگاهی و استفاده از نیروهای متخصص و فنی و بکارگیری تجهیزات دانش بنیان و فناورانه و ارائه آزمایش‌های بروز کنترل کیفی با انجام بیش از ۱۵۲ هزار مورد آزمایش در عملیات احداث پروژه راه آهن بستان آباد – تبریز گام بلندی را در تحقق شعار کیفیت، رمز توسعه پایدار برای افزایش عمر مفید پروژه و حفظ منابع و رفاه مردم کشور بردارد.
ربانی ارشد با اشاره به تنوع آزمایش‌های انجام شده در این پروژه افزود: انجام ۷۵ هزار و ۲۰۶ مورد آزمایش بتن، ۲ هزار و ۱۵ مورد آزمایش دانه بندی، ۶۳ هزار و ۲۷ مورد آزمایش دانسیته، یک هزار و ۳۲۴ مورد آزمایش تراکم، ۴۲ مورد آزمایش آسفالت، هزار و ۴۰۳ مورد آزمایش تعیین ضخامت، ۹۴ مورد آزمایش میلگرد، ۲۰ مورد طرح اختلاط بتن و بیش از ۵۰۰ متر عملیات حفاری برای مطالعات ژئوتکنیک در کنار سایر آزمایشات مورد نیاز دیگر را در این پروژه مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی با استفاده از تجهیزات منحصربفرد به درخواست کارفرما و دستگاه نظارت این پروژه به ثبت رسانده است.
وی با اشاره به تعداد واحدهای آزمایشگاهی مستقر در طول این پروژه اضافه کرد: اداره کل آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک استان آذربایجان شرقی در همکاری موثر با معاونت ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیر بناهای حمل و نقل کشور ، از ابتدای این پروژه با استقرار ۵ واحد آزمایشگاه محلی مستقل ، متناسب با پیشرفت فیزیکی پروژه نسبت به ارائه خدمات مشاوره فنی و انجام آزمایشات مورد نیاز کارفرما و دستگاه نظارت مبادرت نموده تا حضوری فعال و تاثیرگذار در این پروژه ماندگار و مهم ریلی کشور داشته باشد.
سبزترین مسیر ریلی با طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران
«سبزترین محور ریلی ایران»، عنوانی است که برای راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز به دلیل مزیت‌های زیست محیطی در نظر گرفته شده است.
راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز که در ۱۰ قطعه در حال احداث شده، با کمتر کردن زمان سفر و طول مسیر، کاهش قابل توجه آلودگی‌های زیست محیطی را به همراه دارد و در ۱۰ قطعه به منظور اتصال مناطق کمتر توسعه یافته به راه آهن سراسری و ایجاد زیربنای لازم با هدف توسعه اقتصادی و اجتماعی و بازرگانی منطقه، کاهش مسیر و اصلاح شبکه ریلی از شمال غرب به مرکز کشور در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار دارد.
اما این مسیر ریلی صرف نظر از محاسن زیست محیطی، مزایای اقتصادی زیادی هم به دنبال دارد.
راه‌آهن میانه- بستان آباد – تبریز در ابعاد مختلف اقتصادی از جمله توسعه اقتصاد گردشگری و ایجاد اشتغال کشور تاثیر گذار است.
با احداث این پروژه برای یک هزار و ۸۰۰ نفر اشتغال ایجاد شده است و میزان صرفه جویی مصرف سالانه سوخت در این پروژه ریلی ۱۰۰ میلیون لیتر بوده که تاثیر آن در کاهش آلاینده‌های هوا ۵ هزار تن در سال برآورد شده است.
این ابر پروژه ریلی ۲۰۳ کیلومتر طول دارد که قسمت میانه تا بستان آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر افتتاح شده و قسمت بستان آباد تا خاوران به طول ۴۴ کیلومتر نیز آماده افتتاح و بهره برداری است.
پروژه دو خطی ریلی بستان آباد- خاوران که قطعه ۴۴ کیلومتری از این مسیر ریلی ۲۰۳ کیلومتری بوده و دارای ۳ ایستگاه ایمناب، باسمنج و خاوران است.
دوخطه بودن راه‌آهن بستان آباد- خاوران یکی از امتیازات این مسیر ریلی است چرا که دوخطه شدن مسیرهای ریلی میزان ظرفیت جذب بار را تا حدود ۹۰ درصد افزایش می‌دهد.
اعتبار این پروژه ۳۰ هزار میلیارد بوده و ارزش روز آن ۶۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
احجام و ابنیه راه‌آهن بستان آباد- خاوران
حجم خاکریزی راه‌آهن بستان آباد- خاوران ۷.۷ میلیون متر مکعب و حجم خاکبرداری آن ۴۶.۸ میلیون متر مکعب است.
میزان بالاست این خط ریلی ۱۲۶.۷ هزار متر مکعب و بتن ریزی آن نیز ۳۴۹ هزار متر مرکعب اعلام شده است.
در این پروژه ۶.۱ هزار تن ریل استفاده شده و ۱۶ دستگاه پل بزرگ به طول ۲ هزار و ۸۰ متر احداث شده است.
راه‌آهن بستان آباد- خاوران ۱۵۶ دستگاه پل کوچک به طول یک هزار و ۱۵۶ متر دارد.
باسمنج، طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران
یکی از پل‌های مهم این پروژه ریلی پل باسمنج است که با طول یک هزار متر، طولانی‌ترین پل قوسی دو خطه راه‌آهن ایران شناخته می‌شود.
احداث، طراحی، تامین مصالح و تجهیزات این پل صد در صد ایرانی است.
در این پروژه ریلی ۸۴.۵ هزار اصله تراورس و ۲۶ عدد سوزن استفاده شده و دارای ۲۲ دستگاه تقاطع و ۲ دستگاه تونل و گالری به طول ۲ هزار و ۹۳۰ متر است.
مساحت زمین ایستگاه راه‌آهن خاوران ۲۳۰ هزار متر مربع و مساحت کل ساختمان‌ها ۹ هزار متر مربع است.
مساحت ساختمان اصلی نیز ۳.۶ هزار متر مربع اعلام شده است.
کاهش ۴ ساعته زمان سفر ریلی بین تهران- تبریز
راه‌آهن بستان آباد- خاوران مسافت ریلی میان تهران و تبریز را ۱۱۴ کیلومتر و زمان سفر را ۴ ساعت کاهش می‌دهد.