به گزارش کمال مهر، از نخستین نتایج مهم عادی‌سازی روابط میان تهران و ریاض، خبری بود که دیروز به نقل از وزیر مشاور دولت نجات ملی یمن، مبنی بر پایان جنگ در یمن منتشر شد. او در این‌باره تصریح کرد: «جنگ به رهبری سعودی علیه یمن به پایان رسیده و درباره موضوعات انسانی و تحویل حقوق توافق به‌عمل آمده است و به‌زودی تمدید آتش‌بس اعلام خواهد شد.»
همان‌طور که تصریح شد، عادی‌سازی روابط تهران و ریاض، مقدمه عادی‌سازی روابط تهران با سایر دولت‌های عربی منطقه را به‌وجود آورده است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در این‌باره تاکید کرد: «استقبال گسترده تعداد قابل‌توجه کشورها در حوزه‌های مختلف جغرافیایی ازجمله منطقه، نشانگر این است که این تحول مهم دیپلماتیک می‌تواند آثار و پیامدهای مثبتی در مناسبات منطقه‌ای ایران و کشورهای منطقه داشته باشد.» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان درخصوص روابط ایران و بحرین هم گفت: «روابط ایران و بحرین از این قاعده مستثنی نیست. اراده سیاسی ایران با تاکید بر همسایه‌محوری، سیاست همسایگی و گسترش مناسبات با کشورهای همسایه و حوزه آسیا دلیلی بر وجود اراده سیاسی مثبت ایران برای دستیابی به نتایج عملی در این مسیر است.»
امارات به سمت شکوفایی روابط با ایران
توافق بر ازسرگیری روابط میان ریاض و تهران با استقبال کشور های اسلامی و عربی همراه شد و تمامی آنها این توافق را در تقویت امنیت و ثبات منطقه، مؤثر دانستند. امارات از نخستین کشورهای جهان عرب بود که در پساتوافق ایران و عربستان واکنش نشان داد و از گرمی روابط تهران و ریاض استقبال کرد. البته اماراتی‌ها در دو سال اخیر چندبار هیئت‌هایی با موضوع حفظ روابط منطقه‌ای و دریایی به تهران فرستاده بودند. انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس دولت امارات، طی پستی در توئیتر نوشت: «امارات به اهمیت ارتباطات و گفت‌وگوی مثبت بین کشورهای منطقه باور دارد. وزارت خارجه امارات نیز اعلام کرد که بازگشت روابط میان عربستان سعودی و ایران، گام مهمی برای منطقه در مسیر ثبات و شکوفایی است.»
افق‌های روشن در روابط ایران و بحرین
بحرین نیز به سردی روابط با ایران پایان داده و اکنون و پس از چراغ سبز عربستان، منامه به ازسرگیری روابط با تهران مصمم شده است. پس از توافق، وزارت خارجه بحرین طی بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که این توافق، گامی مثبت در مسیر حل اختلافات و پایان‌دادن به همه مناقشات منطقه‌ای از طریق گفت‌وگو و ابزارهای دیپلماتیک باشد. یکی از نشانه‌های گرم شدن روابط تهران و منامه، دیدار و گفت‌وگوی هیئت پارلمانی کشورمان با احمد المسلم، رئیس مجلس بحرین بود که روز گذشته و در حاشیه یک‌صدوچهل‌وششمین نشست اتحادیه بین‌المجالس جهانی در منامه رخ داد. رسانه‌های بحرین درباره این دیدار تصریح کردند که طرفین در این دیدار راه‌های همکاری و هماهنگی مشترک در مجامع بین‌المللی پارلمانی را بررسی کردند. خبرگزاری رسمی بحرین گزارش داد که این دیدار، اولین نشست نمایندگان دو کشور پس از قطع روابط در ژانویه ۲۰۱۶ است. بحرین پیشتر و در ژانویه ۲۰۱۶، ۲۴ ساعت پس از اقدام عربستان برای قطع روابط دیپلماتیک، از دیپلمات‌های خود خواست تا تهران را ترک کنند. عباس گلرو یکی از اعضای هیئت ایرانی در منامه طی مطلبی با اشاره به فضای مثبت میان دو کشور، تصریح کرد: «وارد منامه شدیم و ممدوح عباس الصالح، عضو مجلس بحرین در فرودگاه به گرمی از هیئت جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد. افق‌های روشنی بین دو کشور دیده می‌شود.»
تأثیر توافق پکن تا شاخ آفریقا
استقبال از توافق ایران و عربستان تا شاخ آفریقا یعنی تا مصر هم کشیده شده است. در دوره انور سادات و حسنی مبارک، روابط تهران و قاهره قطع شد. در دوره سادات، وی با انقلاب اسلامی ایران مخالفت و از شاه مخلوع حمایت کرد. رژیم مبارک نیز همسو با سیاست‌های آمریکا و غربی‌ها در مسیر ضدیت با جمهوری اسلامی ایران حرکت کرد. پس از انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ و سرنگونی رژیم حسنی مبارک و روی کار آمدن اخوان‌المسلمین، روابط دو کشور شاهد پویایی بود و احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت کشورمان به مصر رفت و به‌نظر می‌رسید که قرار است دوره جدیدی در روابط دو کشور آغاز شود. اما با عزل مرسی و روی کار آمدن عبدالفتاح السیسی، روابط دو کشور بار دیگر سرد شد. در تحولات جدید، مصر از دیگر کشورهایی است که خواستار پایان سردی روابطش با تهران شده و به توسعه روابط با کشورمان، علاقه‌مندی نشان داده است. در همین‌باره وزارت خارجه مصر طی بیانیه‌ای اعلام کرد که با علاقه این توافق را دنبال می‌کند و امیدوار است که این توافق به کاهش تنش در منطقه کمک کند و ستون‌های ثبات را تقویت کرده و از توانایی‌های امنیت ملی عربی حفاظت کند. ۲۴ ساعت پس از صدور این بیانیه، احمد فهمی، سخنگوی رسمی ریاست‌جمهوری مصر نیز در یک موضع‌گیری تصریح کرد: «مصر امیدوار است که این تحول بازتاب مثبتی داشته باشد، فرصت همکاری را به‌وجود آورد وموجبات تحکیم ارتباط مثبت شود تا روند روابطی ترسیم گردد که آمال ملت‌های منطقه در شکوفایی و پیشرفت را محقق سازد.» توافق ایران و عربستان، در میان سایر شخصیت‌های مصری نیز با واکنش‌های مثبت گسترده ای مواجه شده است. محمد مرسی، سفیر سابق مصر در دوحه، توافق مذکور را «تصمیم مهم» دانست که «تأثیر قابل‌توجهی در موضوعات منطقه‌ای خواهد داشت.» فوزی العشماوی از دیگر دیپلمات‌های باسابقه مصر هم توافق ایران و عربستان را «زلزله سیاسی» توصیف کرد که لرزش‌های آن در غرب آسیا احساس خواهد شد.
ضرورت احیای روابط تهران-امان
روابط امان با تهران در سال‌های پس از پایان جنگ تحمیلی، نتیجه دو پدیده متضاد است؛ اول علاقه مقامات اردنی به گسترش رابطه با تهران و دوم اصرار آمریکا به فاصله گرفتن اردن از جمهوری اسلامی ایران. مقامات امان نیز همواره تلاش کرده‌اند تا در مناسبات مستقل خود با ایران، هر دو رویکرد را رعایت کنند. ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، مردادماه امسال در گفت‌وگو با روزنامه الرأی، با تاکید بر اینکه همه کشورها خواهان روابط خوب با ایران هستند، اعلام کرد: «این روابط باید بر اساس اصول و احترام متقابل، حسن همجواری و احترام به حاکمیت باشد.» پیشتر و در تیرماه امسال نیز بشر الخصاونه، نخست‌وزیر اردن در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی عربی با بیان اینکه کشورش به‌دنبال روابطی سالم با تهران است، تاکید کرد: «امان هیچ‌وقت به ایران به‌عنوان طرف تهدیدکننده امنیت ملی‌اش نگاه نکرده است.» یکی از کشورهایی که به توافق در پکن، پالس مثبت نشان داد، اردن بود. در همین‌باره، وزارت خارجه اردن طی بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که این توافق، به تقویت امنیت و ثبات در منطقه، حفظ حاکمیت کشورها، عدم مداخله در امور داخلی این کشورها و نیز حفظ منافع مشترک کمک کند. شخصیت‌های اردنی هم نسبت به آنچه در روابط تهران و ریاض رخ داده، واکنش مثبت نشان داده‌اند. برای نمونه محمد ابورمان، وزیر پیشین فرهنگ و جوانان اردن با ضروری‌دانستن احیای روابط ایران و اردن گفت: «به عقیده من احیای روابط ایران و اردن یک امر دیپلماتیک ضروری است و پیش‌بینی می‌کنم همه موانع بر سر راه احیای این روابط برداشته شود.»
منبع: روزنامه صبح نو