به گزارش کمال مهر،  ابن ابی الحدید معتزلی، شارح نهج البلاغه، در این باره گفته است:«… وساعده على ذلک فصحاء العرب کافه لم یبلغوا إلى معشار مانطق به الرسول الصادق صلوات ا… علیه وآله فی أمره»؛ اگر تمام سخنوران تراز اول عرب جمع شوند، حتی قادر نیستند یک دهم آنچه را رسول خدا(ص) درباره مناقب و فضایل امیر المؤمنین(ع) فرموده اند، بگویند. حقیقت آن است که برای شناخت فضایل، مناقب و ویژگی های امیرمومنان(ع) نیازمند نگاهی ژرف بینانه هستیم.

به همین دلیل، شناخت فضایل بی مانند امام علی(ع) از طریق سخنان همسر بزرگوارشان، دختر گرامی رسول خدا(ص)، حضرت فاطمه زهرا(س) در سازگاری تام و تمام با عقل و نقل است. بررسی فضایل امیرالمؤمنین(ع) در کلام حضرت زهرا(س)، موضوع گفت وگوی خراسان با آیت ا… سیداحمد حسینی خراسانی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است، که در پی می آید.

حضرت فاطمه زهرا(س) در خطبه مشهور فدکیه، ضمن دفاع از مقام و شخصیت والای امیرالمؤمنین(ع)، به برخی از فضایل و ویژگی های آن حضرت اشاره کرده اند. فرازهای این خطبه مشهور کدام بخش از فضایل امام علی(ع) را برای مخاطبان حضرت زهرا(س) در هر عصر و دوره ای یادآوری می کند؟

حضرت فاطمه زهرا(س) در خطبه فدکیه، که در مسجد النبی(ص) ایراد شد، با زیباترین کلمات، فضایل و مناقب امیرالمؤمنین(ع) را بیان کردند. متأسفانه این کلمات نورانی و گهربار کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته  است. بررسی فرازهای خطبه فدکیه حضرت فاطمه(س) نشان می دهد که بخش مهمی از بیانات این بانوی بزرگوار، در آن هنگامه، به تشریح ویژگی ها و فضایل امام علی(ع) اختصاص یافته است.

حضرت زهرا(س) در این خطبه حدود دوازده فضیلت برجسته امیرالمؤمنین(ع) را ذکر کرده اند. نخستین فضیلت مورد اشاره ایشان، فضیلتی بی مانند است که تنها امیر المؤمنین(ع) از آن برخوردار بوده اند. این فضیلت بی مانند و منحصر به فرد، برادری رسول خدا(ص) است؛ افتخاری که امیر مؤمنان(ع) نیز بارها به آن مباهات کرده اند.

امام علی(ع) با وجود دارا بودن فضایل و ویژگی های برجسته و منحصر به فرد فراوان، بر موضوع برادری رسول خدا(ص) بیش از همه تأکید می کردند. دومین ویژگی مورد اشاره حضرت زهرا(س) شجاعت و دلاوری امیرالمؤمنین(ع) است. ایشان می فرمایند: در سخت ترین شرایط، که هیچ سرداری حاضر به خطرپذیری نبود، امیرالمؤمنین(ع) هراسی به دل راه نمی دادند و در راه خدا پیکار می کردند. این از امتیازات ویژه امام علی(ع) است که پس از رسول خدا(ص)، در شجاعت و دلاوری مثل و مانندی نداشتند.

حضرت فاطمه(س) می فرمایند:« اَوْ نَجَمَ قَرْنُ الشَّیْطانِ، اَوْ فَغَرَتْ فاغِرَهٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ، قَذَفَ اَخاهُ فی لَهَواتِها، فَلا یَنْکَفِی حَتَّى یَطَأَ جِناحَها بِأَخْمَصِهِ، وَ یَخْمِدَ لَهَبَها بِسَیْفِهِ؛ هرگاه که شیطانی سر برآورد یا اژدهایى از مشرکین دهان بازکرد، پیامبر برادرش را در کام آن افکند و او تا زمانى که سرآنان را به زمین نمى کوفت و آتش آنها را به آب شمشیرش خاموش نمى کرد، باز نمى گشت.» این از ویژگی های امیرمؤمنان، امام علی(ع) است که هیچ گاه از زیر بار مسئولیتی که پیامبراکرم(ص) برعهده ایشان می گذاشتند، شانه خالی نمی کردند.

افزون بر این، آن حضرت در تمامی میدان های جهاد در راه خدا پرچم فتح و ظفر را برافراشتند و بدون پیروزی نزد رسول خدا(ص) بازنگشتند. حضرت زهرا(س) در این باره ادامه می دهند:« مَکْدُوداً فی ذاتِ ا…» امام علی(ع) خود را در راه خدای متعال به رنج و سختی می انداختند و از مصیبت هایی که گاه در این راه پیش می آمد، باکی نداشتند؛ «مُجْتَهِداً فی اَمْرِ ا…» ایشان برای اجرای فرمان الهی، از هیچ کوشش و تلاشی فروگذار نمی کردند و تمام توان و قدرتشان در راه مقدس رسول ا…(ص) صرف می شد. حضرت فاطمه(س) در بیان فضایل امیرمؤمنان(ع)، همچنین نزدیک بودن ایشان به پیامبراکرم(ص) را مورد تأکید قرار می دهند:« قَریباً مِنْ رَسُول ِا…»؛ امیرالمؤمنین(ع) در تمامی لحظات، در جنگ، در تبلیغ و در سفر، بیش از هر کسی به رسول خدا(ص) نزدیک بودند.

آن حضرت امین ترین فرد نزد پیامبراکرم(ص) بودند. «سَیِّداً فی اَوْلِیاءِ ا…، مُشَمِّراً ناصِحاً مُجِدّاً کادِحاً، لا تَأْخُذُهُ فِی ا… لَوْمَهَ لائِمٍ»، حضرت زهرا(س)، امام علی(ع) را سرور تمام اولیای الهی معرفی می کنند و می فرمایند: امیرالمؤمنین(ع) همواره کمر به خدمت در راه خدا بسته و برای بندگان خدا و امت اسلامی، نصیحت کننده ای خیرخواه و مهربان بودند که در این مسیر دشوار از طعنه ها و سرزنش سرزنش کنندگان نمی هراسیدند. امام علی(ع) در راه خدا از صلابت و قاطعیت بی مانندی برخوردار بودند. آن حضرت برای اجرای فرمان های الهی، با کسی رو در بایستی و تعارف نداشتند. این ها فضایل و ویژگی هایی است که توسط حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه بیان شده است.

ظاهراً حضرت فاطمه(س) در خطبه ای که برای زنان مهاجر و انصار در منزلشان ایراد کرده اند نیز، به بخشی از فضایل منحصر به فرد امام علی(ع) اشاره می کنند.

یکی از مهم ترین سخنرانی های حضرت فاطمه(س) پس از رحلت پیامبرخدا(ص) همین سخنرانی است. آن حضرت در این خطبه غراء نیز بارها درباره فضایل و ویژگی های امیرالمؤمنین(ع) سخن گفته اند. از جمله می فرمایند:«رَواسِی الرِّسالَهِ وَ قَواعِدِ النُّبُوَّهِ وَ الدِّلالَهِ، وَ مَهْبِطِ الرُّوحِ الْاَمینِ»، تعبیر ایشان این است که امیرالمؤمنین(ع) در دفاع از حریم رسالت و صیانت از نبوت، همچون کوهی استوار بودند. آن حضرت کسی هستند که، به فرموده رسول خدا(ص)، بر آنچه ایشان می دیدند و می شنیدند، بینا و شنوا بودند.

پیامبر گرامی اسلام(ص) خطاب به امام علی(ع) می فرمایند:«انَّکَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّکَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ» این از ویژگی های بارز امام علی (ع) است که کمتر به آن اشاره می شود. پیامبرخدا(ص) خطاب به آن حضرت فرموده اند:«تو هرآنچه را من می شنوم، می شنوی و هر چیزی که من می بینم، مشاهده می کنی، جز اینکه تو پیامبر نیستی». منظور این است که امام علی(ع) شاهد و ناظر نزول وحی بر پیامبراکرم(ص) بودند؛ پیام الهی را می شنیدند و با تمام وجود حس می کردند. وجود مقدس حضرت فاطمه(س) در این خطبه همچنین می فرمایند:« نَکیرَ سَیْفِهِ، وَ قِلَّهَ مُبالاتِهِ لِحَتْفِهِ، وَ شِدَّهَ وَ طْأَتِهِ، وَ نَکالَ وَقْعَتِهِ، وَ تَنَمُّرَهُ فی ذاتِ ا… »

از فضایل بی مانند امیرالمؤمنین(ع) این بود که شمشیر برّان آن حضرت برای عدالت بلند می شد و فرود می آمد؛ شمشیر مقدسی که جز برای اجرای عدالت و حاکمیت توحید، از نیام بیرون کشیده نشد؛ شمشیری که امین وحی در وصف آن ندای «لا سیف الا ذوالفقار» را سر داد.