مسعود ده‌نمکی گفت: حضور من در این جمع، برایم نوعی تجدید خاطره محسوب می‌شود، چرا که در زمان فعالیت مطبوعاتی ما نیز مجموعه‌ای به عنوان باشگاه داشتیم.

وی ادامه داد: زمانی که می‌خواستیم نشریه شلمچه را راه‌اندازی‌کنیم، مانند امروز نبود که تریبون برای نقد کردن وجود داشته باشد بلکه در آن زمان تریبون برای زدن حرف‌های منتقدانه مستقل وجود نداشت و تملق بخش عمده‌ای از رسانه‌ها را تشکیل می‌داد، در نتیجه جو سنگین بود و ما مجبور بودیم برای زدن حرف‌ها تاوان دهیم، در صورتی که دهه اخیر از رییس جمهور مملکت تا سایرنهادها را به راحتی می‌توان نقد کرد.

* نقد می کردیم، می گفتند “خطی” شدید

ده نمکی افزود: فضا در آن زمان به گونه ای بود که گروهی برای خود تقدس قائل بودند و همین موضوع، فضای نقد را دشوار می‌کرد؛ در حالی که نگاه آنان که از جنگ برگشتند، نگاهی نقادانه بود اما مجبور بودند سکوت کنند، چرا که اگر نقد می‌کردند به آن‌ها ” انگ سیاسی شدن” و ” خطی شدن” می زدند.

این فیلمساز بیان کرد: درآن زمان، فرم” هم سنگران” را برای نشریه ” شلمچه” تدارک دیدیم که ۱۰ هزار نفر این فرم را پرکردند و با همین همسنگران توانستیم یک جریان سازی خبری ایجاد کنیم.

وی افزود: یکی از اقداماتی که درآن زمان انجام دادیم، تغذیه فکری این افراد بود، به این گونه که کتاب های آوینی را در تیراژ بالا تهیه می‌کردیم و با پست به این چند هزار نفر می‌رساندیم که همین گونه اقدامات باعث یک انقلاب فکری می‌شد؛ چرا که نگاه آنان، از یک نگاه احساسی به یک نگاه اندیشمند تغییر یافت و امروزه نیز بسیاری از آنان، در حال فعالیت هستند.

ده نمکی در ادامه گفت: امروز با دیدن شما، خاطراتم زنده شد و امیدوارم که در این جریان سازی و تربیت نیروی انسانی برای حوزه خبر موفق باشید؛چرا که در دنیای امروز اگر قرار باشد جنگی صورت بگیرد، اول با اخبار افکار مردم راشکل می‌دهند،بنابراین شما سربازان وبه تدریج سرداران این حوزه هستید.

این کارگردان بیان کرد: من کارخاصی نکرده‌ام که بخواهید اسم این مراسم را تجلیل بگذارید و با این کار برای خود حاشیه بسازید.

* نقد نسل اول انقلاب با حفظ حرمت ها

وی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران که چرا خود را اپوزیسیون می‌دانید، گفت: این جمله که به من منتسب کردند که ” دنبال چیزی نیستم و می‌خواهم اپوزیسیون باشم”، جمله‌ی من نیست و تنها نقل یک خبرنگار از جریان دادگاه شکایت سید محمد عرضی از من است که مربوط به زمانی می‌شود که اعتراضاتی در مورد سیستم وارداتی موبایل صورت گرفت و اتهاماتی به ایشان وارد شد وما آن را منعکس می‌کردیم.

این کارگردان ادامه‌ داد: اتفاقاً در آن جریان بود که حس کردم باید در نقد نویسی به نسل اول انقلاب حرمت‌ پیش‌کسوتی را حفظ کنیم و از ایشان نیز به خاطر تندی قلمم حلالیت طلبیدم.

* غرضی خطاب به ده نمکی: وزارت و وکالت بد است، شما می خواهید “خدایی” کنید

وی بیان کرد: در آن دادگاه من توضیح دادم که دنبال کسب مقام و قدرت نیستم و سید محمد عرضی در پاسخ گفت: بله شما می‌خواهید خدایی کنید وبه دنبال ما فوق قدرت هستید تا خطی و مشی تعیین کنید و واژه ” اپوزیسیون” برداشت خبرنگار حاضر درآن جا بود.

ده نمکی درخصوص نامگذاری سال جدید با تاکید بر ” فرهنگ ” و این سخن مقام معظم رهبری که “فرهنگ، مثل هوایی است که تنفس میکنیم، خوب یا بد به خوردمان می رود” گفت: فلسفه انتظار شیعه، امید است و همیشه باید امید داشت، اما انتظار و امید به معنای نشستن و دست روی دست گذاشتن نیست، بلکه باید کار فرهنگی کنیم.

* جسارت پرداخت به مضامین را داشته باشید

این کارگردان بیان کرد: آنان که در حوزه فرهنگ دغدغه دارند، بیشتر منتقد خوبی هستند تا تولید کننده‌ی خوب، هوای پاک مدنظر مقام رهبری در حوزه فرهنگ را باید کسانی بسازند که به مبانی اخلاقی و اجتماعی ما اعتقاد دارند، چرا که عالم فرهنگ وهنر، عالم سفارشی سازی نیست.کار خوب از درون کسانی می‌آید که اعتقاد داشته باشند؛ هر کسی در عالم هنر پتانسیلی دارد؛ شما نیز باید جسارت پرداخت به مضامین را داشته باشید.

* اخلاق؛ گم شده امروز جامعه ما/ جنگ فرهنگی تقابل است، بعد تعامل

ده نمکی در مورد خلاء فرهنگی به ویژه در سینما گفت: ” اخلاق”، گم شده جامعه امروز ما است، چرا که امروز شاهدیم، به مفهوم گسترده کلمه، اخلاق سیاسی، اجتماعی و رسانه ای وجود ندارد .

وی افزود: جنگ فرهنگی، تقابل فرهنگ است که بسیاری آن را قبول ندارند و از تعامل فرهنگ‌ها و دهکده‌ جهانی سخن می‌گویند، در حالی که دهکده جهانی زمانی مطرح می‌شود که یک ” کدخدا” وجود داشته باشد.

این فیلمساز ادامه داد: امروزه جنگی نابرابر وجود دارد و شما در زمینی بازی می‌کنید که قواعد آن را شما تعیین نمی‌کنید و در عین حال تا تریبون نداشته باشی، حرف‌هایت به جایی نخواهد رسید.
این کارگردان گفت: امروزه دنیا تشنه فرهنگ اسلام ناب است و حتی خیلی از کسانی که مسلمان نیستند، تریبون این حرف‌ها شدند در حالی‌که در داخل، با حضور این تعداد زیاد از رسانه‌ها مخاطبان بمباران فرهنگی می‌شوند.

ده نمکی افزود: امروزه حاتمی‌کیا از مظلومیت تفکر انقلابی در کشوری می‌گوید که خودش انقلاب کرده است.

وی بیان کرد: ما برای جذب حداکثری هر کاری می‌کنیم که البته درست است، اما برای نگه داشتن نیروی های فعلی کاری نمی‌کنیم.

* در حوزه فرهنگ باید جهادی عمل کرد/ برخی‌ از آنهایی که می خواستند سینما را اسلامی کنند خودشان سینمایی شدند!

کارگردان “اخراجی ها” تصریح کرد: در حوزه فرهنگ باید جهادی عمل کرد ونباید منتظر دستور از جایی بود.

وی با بیان اینکه امسال که به نام سال فرهنگ واقتصاد نامگذاری شده باید این دوموضوع را کنار هم مورد بازخوانی قرار داد، اظهار داشت: انقلاب ما انقلاب فرهنگی بود اما ما در صورت انقلاب کردم ودر سیرت انقلاب نکردیم ومباحث مورد اختلاف ما به گونه ای گفتمان شده وافرادی که باید در این حوزه پاسخگو باشند از حوزه علمیه گرفته تا دانشگاه کارفرهنگی درخور توجهی نکردند.

این کارگردان ادامه داد: اول انقلاب خیلی‌ها آمدند و خواستند سینما را اسلامی کنند اما خودشان نیز سینمایی شدند وباید دید کسانی که نیرو وارد می‌کنند چه سینمایی و چه اندیشه‌ای را تولید می‌کنند زیرا این امور تئوریزه پردازی نشده است.

ده نمکی بیان کرد: در بین سینماگران افرادی در جشنواره‌های خارجی حضور دارند و سینماگرانی نیز هستند که خارج از مرزهای ایدئولوژیک کار می‌کنند.

وی افزود: ما در حوزه‌ی کارهای نرم‌افزاری کاری انجام نداده ایم، در حوزه‌ی تربیت نیروهای انسانی نیز به جز آن‌هایی که اول انقلاب تربیت شدند کار دیگری نکردیم والبته درحوزه مخاطب شناسی نیز نیاز به تحول داریم.

کارگردان “رسوایی” در ادامه این نشست در پاسخ به سوالی درباره جایگاه اخلاق در فرهنگ و سینما، اظهار داشت: امروزه اخلاق در جامعه ما به سوی آنچه که در جامعه وجود دارد، می‌رود ودر حقیقت سینماگری می‌تواند فرهنگ ساز باشد که خودش صاحب فرهنگ باشد؛ سینما گری که تاثیرپذپر است، تنها مانند یک آینه خواهد بود.

وی بیان کرد: برخی از سینماگران عموماً در فیلم‌ها بازتاب درونی جامعه وآنچه که از رسانه های دیگر دیده می‌شود را به تصویر می‌کشند؛ البته در این فضا آثاری که مسائل انسانی در آن‌ها است نیز به تصویر کشیده می‌شود اما باید بگویم که این امر نقطه‌ی آرمانی ما نیست زیرا توقع بیشتری از سینمای ما وجود دارد.

کارگردان “معراجی‌ها” عنوان کرد: ما جزو ۱۰ کشوری هستیم که سینما دارند، اما مسئله این است که چه مقدار از مخاطبان سهم سینمای ما هستند؛ چرا که ما حتی در اکران سینمایی‌مان به جز چند فیلم پرفروش بقیه‌ی آثارمان فروش ۲۰۰ ،۳۰۰ میلیون تومانی دارند.

* کسانی می توانند آثار حکیمانه تولید کنند که حکیم باشند/ جشنواره فیلم فجر باید روش خود را عوض کند

این کارگردان ادامه داد: کسانی می‌توانند آثار حکمیانه تولید کنند که خودشان حکیم باشند و کسانی فیلم‌های نفسانی می سازند که خودشان تحت تاثیر نفسشان باشند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه “حاتمی کیا” در بخشی از سخنان خود گفته” جشنواره‌ِی فیلم فجر باید نام خود را عوض کند” گفت: منظور ایشان این است که این جشنواره آن جشنواره ای که باید باشد نیست. به نظر من جشنواره‌ی فیلم فجر باید  به جای نام، روش خود را عوض کند، زیرا تغییر نام آن به نوعی عقب نشینی ما است و اگر قرار است درکارهایمان ساختارها دراختیار افرادی دیگر باشد و خروجی آن متناسب با انقلاب ما نباشد، باید به ساختارها پرداخت.

* جشنواره فجر نباید خارج از سیاست‌های نظام عمل کند

ده نمکی عنوان کرد : جشنواره فیلم فجر یک جشنواره دولتی است ونمی تواند خارج از سیاست های نظام عمل کند و نباید نیز عمل کند و اگر چنین امری اتفاق بیفتد در نحوه ی داوری ها شیوه‌ی اداره آن و… اشکال وجود دارد.

وی تصریح کرد: از جشنواره کن گرفته تا اسکار عموماً به آثاری جایزه داده می‌شود که در راستای سیاست‌های آن‌ها باشند اما این موضوع درکشورما برعکس است.

ده نمکی در پاسخ به سوال دیگری درباره فیلم معراجی‌ها و مضامین طنز موجود در آن، اظهار داشت: یکی از کارهایی که ما در فیلممان انجام دادیم این بود که شوخی‌ها را کم کردیم و حتی بازیگران ما نیز در خدمت مضامین ایدئولوژیک بودند، برخی از بازیگرانی که پیش از این میمک صورتشان و یا حتی لهجه ی آنان باعث خنده ی مخاطبان می‌شد دراین فیلم در خدمت مضامین و نقد مسائل اجتماعی و سیاسی قرار گرفتند.

وی افزود: من واقعاً نمی‌دانم که در رابطه با معراجی‌ها چه کار کنم که آن‌هایی که باید بفهمند نمی‌فهمند ویا اگر می فهمند خودشان را به نفهمیدن می‌زنند درحالی که مردم عادی متوجه شده‌اند.

کارگردان “معراجی‌ها” ادامه داد: “معراجی‌ها ” به آدم‌های متن جنگ و نه حاشیه‌ی آن می‌پردازد زیرا جنگ ما جنگ انسانی و مفهومی بود واین فیلم تصویرگر افرادی است که از دنیا می‌گذرند و به جبهه می‌روند.

این فیلمساز گفت: در قسمتی از “معراجی‌ها” دیدیم که ” جوادهاشمی” می گفت ” جالب است که صف ثبت نام برای کنکور از صف ثبت نام برای رفتن به جبهه طولانی‌تر است” که این در واقع انتقاد به نسل آن موقع جنگ و هم طنزی با کنایه است ؛ وی درقسمت دیگر در سنگر فرمانده دوباره آدم‌های آن موقع را نقل می‌کند که همه در صف نماز شعار می دهند جنگ جنگ تا پیروزی اما یک میلیون نفر بیشتر به جنگ نمی‌روند. به طوری که به ما می‌گفتند باید برخی از این دیالوگ‌ها را دربیاوریم .

ده نمکی ادامه داد: من از این ناراحتم که خروجی آن در این گونه فیلم‌ها با چنین چیزی مواجه می شود البته باید بگویم که امروز در اینجا قرار براین نبود در باره محتوای این فیلم حرف بزنیم.

وی بیان کرد:من به نوعی گذشته خودم را در شما خبرنگاران می‌بینم اما باید بگویم که در قسمتی از این فیلم، پدر رزمنده‌ی ما از فرمانده قول می‌گیردکه نگذارد فرزندش شهید شود؛ این مسئله به گونه‌ای بیانگر بحث قضا و قدر است و اتفاقاً کسانی که چنین قولی را به وی می دهند از رده خارج می‌شوند و فقط فرزند او تا خط آخر پیش می‌رود؛ همه ‌ی این مسائل بیانگر نشانه شناسی در این فیلم است.

* اگر فیلم های خنثی می ساختم، این حمله‌ها نمی شد

ده نمکی عنوان کرد: و یا در مورد رسوایی، خروجی این فیلم‌ به نفع روحانیون جامعه ما بود و ما بدون مسخره کردن حرف‌های دینی این فیلم را ساختیم؛ می‌توانم بگویم که اگر من فیلمی‌ خنثی می‌ساختم این حمله ها نمی‌شد؛ از سال دیگر خواهید دید که همین سبک دکوپاژ صحنه‌های جنگ که در”معراجی ها” دیده شد، در روش فیلم فیلمسازان دیگر به کار گرفته خواهد شد.

* حرفی به جز نجات اقتصاد سینما داریم؛ باید در فرم و محتوا حرف بزنیم

کارگردان “فقر و فحشا”افزود: ما حرف دیگری به جز نجات اقتصاد سینما داریم وحرف ما در فرم ومحتوا است؛ عده ای ما را در گوشه‌ی رینگ انداختند تا به مانند آن‌ها صحبت کنیم اما به نظر من، باید در فرم ومحتوا حرف جدیدی زد؛ ما آمده‌ایم که حرف بزنیم و حتی در فرم هم حرف جدید داریم واین موضوع به نوعی نشان دهنده‌ی جسارت ما و بچه مسلمان‌ها است.

* در دو لبه ی تیغ “خودی” و”ناخودی” قرار گرفتم

وی با اشاره به ادامه‌ی فیلم سازی خود گفت: بعداز ۲۶ سال ( از سال ۶۷ تا ۹۳) که مورد بی‌مهری بسیار قرار گرفتم چند نشریه من بسته شد و به چند دادگاه رفتم و با فیلم‌های من برخورد شد؛ من گفتم دیگر فیلم نمی‌سازم اما شما ها سعی کنید قوی باشید وبعد از ۱۰۰ سال که کار فرهنگی کردید و خسته شدید بگویید که دیگر کار نمی‌کنم.

ده نمکی بیان کرد: برای من بسیار سخت است که در دو لبه ی تیغ “خودی” و”ناخودی” قرار گرفتم زیرا زخمی که خودی ها به آدم می‌زنند و از پشت خنجر می‌زنند بسیار سخت تر از هجمه‌های جبهه‌های روشنفکری و ضد انقلاب است و از خدا می خواهم که اگر روزی خواستم که دیگر کار نکنم براساس راحت طلبی نباشد.

ده نمکی در پاسخ به سوال دیگری درباره فیلم رسوایی و برخی شبهات مطرح شده درباره آن، گفت: در قسمتی از این فیلم دختر قصه‌ی ما هنگام شنیدن صدای اذان پنجره را می بندد و دقایقی پس از آن آهنگ “نون ودلقک” پخش می‌شود؛ ما خواستیم با زبان نشانه شناسی بگوییم که این موضوعات بر اساس مشکلات اقتصادی است.

وی افزود: بازیگر خانم “رسوایی” بعد از این فیلم چند فیلم دیگر بازی کرد که جذابیت بیشتری در صورتش داشت اما سوال من این است که چرا آن فیلم ها به اندازه‌ی ” رسوایی” نتوانست بفروشد؟ اکبرعبدی بعد از اخراجی‌ها در چند فیلم دیگر نیز بازی کرد اما چرا آن فیلم‌ها به اندازه ی اخراجی ها فروش نداشتند؟

* اخراجی های ۱ یک رساله عرفانی است

کارگردان “اخراجی‌ها” عنوان کرد: انسان سازی بعد مهم جنگ است و “اخراجی‌های ۱” یک رساله‌ی عرفانی است که آن را تبدیل به فیلم سینمایی کردیم.

ده نمکی افزود: من برای اعتراض به این موضوع به سینما آمده‌ام که دیگر نگاه کلیشه ای و پروپاگاندا در فیلم‌های قدیمی جنگی جواب نمی‌دهد.

وی با اشاره به پرورش نیروهای انقلابی ادامه داد: زمانی بود که همین جایی که شماها دارید نبود؛ “جشنواره‌ی عمار” یا “قرار گاه خاتم” یا “حوزه‌ِی هنری” جایگاهی برای پرورش نیرو است.

این فیلمساز ادامه داد: ساخت یک فیلم برای من دوسال زمان می‌برد، یک سال برای محتوای آن و یک سال برای مراحل فنی آن وقت می‌گذارم؛ مشکل ما انجام کار فرهنگی است نه نقد فرهنگی وباید کار کنیم تا جایی که بتوانیم در جاهای مختلف مثل تدوین و … نیرو تزریق کنیم اما من فرصت چنین کاری را ندارم زیرا من بلافاصله بعداز اینکه از ساخت فیلم فارغ می‌شوم چند ساعتی را برای نوشتن کتاب اختصاص می دهم.

ده نمکی درپاسخ به سوالی مبنی بر وجود تکرار در آثارش گفت: این کلیت است، در “اخراجی ۱” شاهد وجود این موضوعات بودیم اما در “اخراجی‌ها ۲” چنین مضامینی وجود نداشت، “اخراجی‌ ها ۳” نیز نقد جامعه‌ی بعد از جنگ بود؛ “دارو ندار” نیز بحث فقرو ثروت را به تصویر کشید و در ” رسوایی” نیز دوباره شاهد چینین موضوعاتی بودیم اما ” معراجی‌ها” یک سری از نشانه ها را در پی داشت ودر پاسخ به این سوال باید بگویم که این مضامین دغدغه‌های من است؛ چرا که من در جامعه‌ی امروز الگوهایی معرفی می‌کنم که مثل این‌ها بودن خوب است و در جامعه‌ی امروز نیز می‌توان چنین بود.

* در محتوا حافظ ودر بیان، مثنوی را الگو قرار داده‌ام

وی ادامه داد: سلوک آدم‌ها و تربیت آن‌ها دغدغه‌ی زندگی بشری است وبرای من مهم همین بخش سلوک آن است وبه خاطر همین به نوعی تکرار با قالب‌های متفاوت در فیلم های من به وجود می‌آید .

این فیلمساز افزود: در محتوی حافظ ودر بیان مثنوی را الگو قرار داده‌ام .

* “سریال معراجی‌ها” تقابل ساختگی بین ایرانی بودن و اسلامیت را به چالش خواهد کشید

کارگردان ” دارا و ندار” بیان کرد: در حقیقت ” معراجی‌ها” فلاش بک های سریالی است که با همین عنوان می خواهم بسازم با این تفاوت که این سریال در زمان حال اتفاق می‌افتد و تقابل ساختگی بین ایرانی بودن واسلامیت را به چالش می‌کشد.

* برخی از روی بی سوادی از فیلم‌های ضدجنگ حمایت می‌کنند

ده‌نمکی ادامه داد: کسانی که فیلم ضد جنگ می‌سازند دو دسته هستند، افرادی که معنی سینمای ضد جنگ را نمی دانند وحتی برخی مدیرانی که از آن‌ها نیز حمایت می‌کنند فرق سینمای جنگ و ضد جنگ را نمی‌دانند و به نوعی کم سواد هستند؛ عده‌ای نیز به صورت عمدی چنین فیلم هایی را می‌سازند و به نوعی در فیلم‌هایشان جوانان را ترغیب به نرفتن به جنگ می‌کنند.

این کارگردان ادامه داد: سینمای ضد جنگ در کشورهایی شکل می‌گیرد که جنگ آنان تجاوز کارانه بوده است در حالی که در جنگ هایی که تدافعی بوده است آنها باید تجلیل شوند.

ده نمکی بیان کرد:البته این موضوع فقط در سینمای ما وجود ندارد بلکه ما داستان های ضد جنگ نیز داریم وحماقت بیشتر از این است که به چنین فیلم‌هایی نیز جایزه می‌دهند.

این کارگردان خاطرنشان کرد: به نظر من درجاهایی که به چنین فیلم‌هایی مجوز و امکانات می‌دهند باید در فیلم‌نامه خوانی‌ها دقت کنند وافرادی متخصص را برای چنین کاری قرار دهند.

گفتنی است ، در پایان اولین نشست فرهنگ ماندگار، هدیه ای به رسم یادبود از سوی باشگاه خبرنگاران به مسعود ده نمکی اهدا شد.