به گزارش گروه بین‌الملل«کمال مهر»، “زبیگنیو برژینسکی” استراتژیست و تئوریسین معروف آمریکایی که در دوره پر تلاطم ریاست جمهوری جیمی کارتر مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود، شب گذشته (جمعه) در بیمارستانی در ایالت ویرجینیای آمریکا در سن ۸۹ سالگی درگذشت.
زبیگنیو برژینسکی که در میان دوستان و همکارانش به “زیگ” معروف بود، در ۲۸ مارس ۱۹۲۸ میلادی در شهر ورشو لهستان به دنیا آمد. وی در جوانی به عنوان یک ناسیونالیست افراطی وارد دستگاه دیپلماسی لهستان شد و زمانیکه هیتلر و استالین، لهستان را میان آلمان و شوروی سابق تقسیم کردند، به عنوان نماینده لهستان در کانادا انتخاب شد.
برژینسکی سپس در سال ۱۹۴۵ وارد دانشگاه مونترال کانادا شد و پس از فارغ‌التحصیلی به آمریکا رفت و در سال ۱۹۵۳ نیز از دانشگاه هاروارد مدرک دکتری علوم سیاسی گرفت.
برژینسکی در سال ۱۹۵۸ شهروند آمریکا شد اما در عین حال، تابعیت لهستانی خود را نیز حفظ کرد. وی پس از دریافت تابعیت آمریکایی، عضو حزب دموکرات آمریکا شد و در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۶۰ آمریکا به حمایت از “جان اف کندی” پرداخت و پس از پیروزی وی در انتخابات به عنوان مشاور سیاست خارجی او انتخاب شد.
مشاوره‌های او به جان اف کندی در خصوص بحران موشکی کوبا باعث شهرت او در عرصه سیاسی آمریکا شد و موجب شد که در مسائل مرتبط با شوروی و اروپای شرقی نیز از او مشورت‌خواهی شود. شهرت او در عرصه نظریه‌پردازی و سیاست‌گذاری خارجی تا جایی پیش رفت که بسیاری از او به عنوان مهره مقابل “هنری کیسینجر” استراتژیست معروف جمهوری‌خواهان در اردوگاه دموکرات‌ها یاد می‌کردند.
برژینسکی و کیسینجر، استراتژیست‌های حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، در کنار یکدیگر
برژینسکی در انتخابات ۱۹۶۴ نیز از ریاست جمهوری لیندون جانسون حمایت کرد و در دولت دموکرات او نیز به فعالیت و سیاست‌گذاری راهبردی علیه شوروی سابق پرداخت تا اینکه در نهایت در سال ۱۹۷۷ در دولت جیمی کارتر به دلیل اشراف بر مسائل خارجی و روابط بین‌المللی به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید انتخاب شد.
امضای قرارداد صلح کمپ دیوید میان مصر و رژیم صهیونیستی، عادی‌سازی روابط آمریکا با چین و تجهیز نیروهای افغان علیه شوروی سابق برای خارج کردن این کشور از افغانستان را می‌توان از جمله مهمترین فعالیت‌های وی در این دوره ۴ ساله برشمرد.
برژینسکی در حال شطرنج بازی با مناخم بگین نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی در کمپ دیوید در سال ۱۹۷۸ میلادی
برژینسکی در کنار مجاهدین افغان در دهه ۸۰ میلادی
تنها شکست او در این دوره به اذعان کارشناسان غربی، این بود که به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نتوانست با تدوین یک استراتژی جامع و موثر از سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال ۱۹۷۸ جلوگیری کند. وی در جریان تسخیر لانه جاسوسی نیز تلاش‌های پشت پرده فراوانی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی انجام داد که هیچ یک از آنها به ثمر ننشست.
به نوشته نیویورک تایمز، طراح اصلی عملیات اعزام نیروهای کماندو به ایران برای آزادی گروگان‌های آمریکایی (عملیات طبس) در سال ۱۹۸۰ نیز برژینسکی بود که البته با یک شکست فاجعه‌بار به پایان رسید.
وی که مانند همتای جمهوری‌خواه خود هنری کیسینجر، دارای اصالت غیرآمریکایی بود، در دولت کارتر به دلیل اعتماد زیادی که کارتر به او داشت از آزادی عمل زیادی برای دخالت و اظهارنظر در مسائل خارجی برخوردار بود تا جاییکه “سایروس ونس” وزیر خارجه کارتر به دلیل دخالت‌های او با او دچار اختلاف شد و در آوریل ۱۹۸۰ پس از آنکه متوجه شد عملیات آزادی گروگان‌های آمریکایی در تهران بدون هماهنگی و اطلاع او انجام شده است از مقام خود استعفا داد.
برژینسکی و سایروس ونس در کنار یکدیگر
برژینسکی با وجود اینکه دموکرات بود، در دولت جمهوری‌خواه رونالد ریگان و همزمان با آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران، به عضویت کمیته تسلیحات شیمیایی آمریکا در آمد و تا سال ۱۹۸۹ نیز همچنان مناصبی را در دولت‌های مختلف بر عهده داشت.
برژینسکی در کنار رونالد ریگان
برژینسکی در کنار بیل کلینتون
وی پس از بازنشستگی از سیاست به دانشگاه جانز هاپکینز رفت و تا پایان عمرش به تدریس سیاست خارجی در این دانشگاه پرداخت. میکا برژینسکی دختر زیگ برژینسکی صبح امروز مرگ او را در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد.
نویسنده: مهدی حاجت‌پور
انتهای پیام /