مسئله هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران اکنون به مرحله‌ای حساس رسیده است. در این گزارش سرویس بین‌ الملل «کمال مهر » به نقل از باشگاه خبرنگاران به این سؤال اصلی می‌پردازیم که آیا علی‌رغم اختلافات اساسی که میان طرفین وجود دارد، دستیابی به یک توافق جامع و بسته شدن همیشگی این پرونده محتمل است یا خیر؟

آیا نمایندگان واشنگتن موفق می‌شوند به هزار ترفند، ‌برنامه تسلیحاتی و موشکی ایران را در مذاکرات هسته‌ای بگنجاند یا اینکه هیئت ایرانی این اجازه را به آنان نخواهند داد؟

روزنامه اتریشی “صبح تیرول” در تحلیلی که روز پنجشنبه ۵ ژوئن ۲۰۱۴ منتشر کرد نوشت:

دو طرفی که هدایت این مذاکرات را بر عهده دارند، یعنی دکتر محمدجواد ظریف و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نمایندگی از کشورهای ۵+۱ اگر چه هم‌صحبتان خوبی با هم هستند اما خواسته‌های جدید ایالات متحده آمریکا، “سرخوشی‌های آغازین مذاکرات” را بخار می‌کند.

یک دیپلمات اروپایی در گفتگو با این شبکه اتریشی، با تأکید بر این واقعیت که “برنامه موشکی ایران”، طی ده سال گذشته هیچ وقت جایی در مذاکرات هسته‌ای نداشته، گفت: «تقریباً همه به حصول یک نتیجه مطلوب امیدوارند، اما وقتی آمریکا می‌خواهد درست در پایان یک فیلم سینمایی، ماجرای جدیدی را به داستان تحمیل کند، ممکن است دیگر هیچگاه این فیلم به اتمام نرسد و یا این درگیری ده‌ها سال دیگر به طول بینجامد.»

با این وجود، مذاکره‌کنندگان مشتاقانه در تلاشند تا برای دور جاری مذاکرات (۱۶ الی ۲۰ ژوئن- وین) زمینه‌های مناسبی فراهم کنند. این زمینه از دو جهت قابل بررسی است:

چنانچه می‌دانیم مدت ریاست “کاترین اشتون” بر کمیسیون خارجی اتحادیه اروپا در سال جاری به پایان می‌رسد و وی باید در ماه اکتبر (اوایل آبان ماه سال جاری) سمت خود را به کسی واگذار کند که پارلمان اتحادیه انتخاب می‌کند؛ پارلمانی که ترکیب خودش هم به تازگی معین شده و احزاب گوناگونی را در خود جای داده است.

روزنامه اتریشی در ادامه این مقاله می‌افزاید:

پرونده هسته‌ای ایران حول محور غنی‌سازی اورانیوم می‌چرخد و ده سال است که در رزومۀ کاری خانم اشتون سنگینی می‌کند و باید دید که وی در فرصت باقیمانده، این حوزه مسئولیتش را بانتیجه به زمین می‌گذارد یا خیر. خانم اشتون در سایر موضوعات بحرانی مانند اوکراین، انتظار دستیابی به موفقیت‌های کوتاه‌مدت ندارد و لذا تمام تلاش خود را در وین به کار می‌گیرد که حداقل نتیجه‌بخشی در پرونده هسته‌ای ایران را به عنوان یک نکته درخشان در سابقه کاری‌اش ثبت کند.

با توجه به تغییراتی که در چینش نمایندگان پارلمان اروپا به وجود آمده به نظر می‌رسد این اتحادیه با  رویکردهای جدیدی به مسأله هسته‌ای ایران بپردازد. از ” توماس سیکروسکی” و “کارل بیلت” وزرای خارجه سابق لهستان و سوئد به عنوان کاندیداهای احتمالی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یاد می‌شود.

با نگاهی به سوابق و کارنامه کاری نامزدهای احتمالی برای جانشینی اشتون، می‌توان به این حقیقت دست یافت که هر تغییری هم در چیدمان پارلمان اروپا رخ دهد، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه باید در نهایت یکی از دوستان صمیمی آمریکا باشد تا بتواند اهداف این کشور را به خوبی در اروپا به پیش ببرد.

با این حساب، ممکن است اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای و نگارش توافق جامع در مراحل پایانی، بیشتر به معطلی و وقت‌کشی روی بیاورد تا کار را تا دوران بعد از جانشینی “کاترین اشتون” طولانی کند؛ چراکه گزینه های مطرح برای این جانشینی، در سوابق کاری خود همکاری‌های نزدیکی با ایالات متحده آمریکا دارند.

در سوی دیگر معرکه، هیئت مذاکره‌کننده کشورمان هستند که به گفته رهبر معظم انقلاب مسئولیت خطیری در دفاع از حقوق هسته‌ای ایران به گردن دارند. غرب معتقد است رئیس جمهور روحانی دارای مهارت‌های دیپلماتیک خاصی است و حصول یک توافق جامع، علاوه بر اینکه اقتصاد ایران را متحول خواهد کرد، موفقیت و قدرت مهمی هم برای دولت تازه‌کار روحانی محسوب می‌شود.

هفته آینده تیم ویژه‌ای متشکل از کارشناسان تحریم و رؤسای بانک‌ها، با هدف مرتب کردن اوضاع برای نگارش متن توافق، به وین سفر خواهند کرد. ایران عزم خود را برای رفع تحریم‌های آزاردهنده جزم کرده و کار امروزش را به فردا نمی‌اندازد.

نگاه‌ها در آمریکا به مذاکرات هسته‌ای ایران- وین، تردیدآمیز است. بسیاری از محافظه‌کاران نرمش بیش از اندازه “باراک اوباما” در قبال ایران (!) را مورد انتقاد قرار داده‌اند. “بنیامین نتانیاهو” نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از آغاز به کل مذاکرات اعتراض داشته، مدام کشورهای ۵+۱ را از این گفتگوها برحذر داشته و مدعی است برخورداری ایران از انرژی هسته‌ای، هرچند صلح‌آمیز، به هر حال خطرناک است.

اما مذاکرات هسته‌ای، هفته آینده در حالی پیگیری می‌شود که صداهای ناهنجار کاخ سفید و تل‌آویو تا حد زیادی به خاطر جدیدترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در حاشیه قرار خواهند گرفت. “آمانو” رئیس این آژانس با قاطعیت تأیید کرده که تهران به تمام تعهدات خود پایبند بوده است؛ همچنین مقامات ایرانی از هیچ همکاری در جهت شفاف‌سازی فعالیت‌های اتمی این کشور دریغ نکرده‌اند.

بار مثبت و شفاف گزارش اخیر آژانس بود که باعث شد طرف‌های مذاکره‌کننده ایران و ۵+۱ هماهنگ کنند تا اواسط ژوئن ۲۰۱۴ بر سر یک میز بنشینند. زمان، محدود است و ایران بارها اعلام کرده که هیچ موضوعی به جز موضوع هسته‌ای در خلال مذاکرات راه نخواهد یافت. در نتیجه نگارش توافق جامع در هفته آینده، هنوز قطعی نیست ولی شانس این رویداد مهم، در هیچ دوره‌ای به اندازه این دوره بالا نبوده است.