اروپا درصدد بهره بردن از بازار ایران است/ اینستکس تحریم ها را دور نمی زند/ تردید آمریکا به کارایی ساز و کار ویژه مالی اروپا

به گزارش گروه بین الملل «کمال مهر»؛ اتاق فکر آمریکایی شورای آتلانتیک مستقر در واشنگتن با بیان اینکه ساز و کار ویژه مالی اروپا با ایران تحریم های آمریکا را به چالش نخواهد کشید، می گوید؛

اتحادیه اروپا در ۳۱ ژانویه به طور رسمی ساز و کار ویژه مالی خود (special purpose vehicle؛ SPV) برای تجارت با ایران را اعلام کرد و آن را ابزار حمایت از مبادلات تجاری (INSTEX ؛ Instrument in Support of Trade Exchanges) نامید.

پیش بینی می شود که SPV با تلاش برای انجام تجارت مشمول تحریم با ایران به دنبال به چالش کشیدن تحریم های آمریکا نیست و به جای آن بر تجارت غیر قابل تحریم مانند؛ محصولات بشردوستانه (غذا، دارو و دستگاه های پزشکی) معاف از تحریم های آمریکا تمرکز خواهد کرد.

اتحادیه اروپا اعلام کرد مکانیسم INSTEX به هیچ وجه قادر به دور زدن تحریم ها نیست

این امر از اعلان اروپایی به ویژه از مؤسسه های مالی اروپا که هیچ بازار واقعی برای پذیرش خطرِ تحریم شدن توسط آمریکا در اتحادیه اروپا وجود نداشت، مشخص است. اما این بدین معنا نیست که SPV بی اثر است، در عوض، نقش مهمی در انجام تجارت انسانی که سیاست تحریم های آمریکا تشویق می کند ایفا خواهد کرد، اما لفاظی خشن آمریکا و بانک های ریسک گُریز بین المللی انجام آن را دشوار می سازد.

وقتی دولت ترامپ پس از خروج از برجام، تحمیل دومین دور تحریم های آمریکا بر ایران را اعلام کرد، دعوت هایی از سراسر اروپا برای ایجاد مکانیسم SPV که تحریم های آمریکا در ایران را دور می زد، وجود داشت. علیرغم گزارش هایی که می گویند INSTEX تحریم ها را دور خواهد زد، آنچه اتحادیه اروپا اعلام کرد این است که این مکانیسم به هیچ وجه قادر به دور زدن تحریم ها نیست. در عوض، تجارتی که به طور ویژه از تحریم های اولیه و ثانویه معاف هستند را تسهیل خواهد کرد.

مکانیسم تجارت اروپایی خارج از دسترس تحریم های آمریکا کار نکرده است. این نظر که پیوند مستقیم بین بانک های ایران و صندوق تحت حمایت بانک های مرکزی اروپایی را به تأخیر انداخت، ممکن است از نظرِ عملی بدون تحمل خشم مطلق خزانه داری آمریکا برای تحمیل تحریم ها بر بانک های مرکزی عمده اروپا به انجام تجارت مشمول تحریم بیانجامد. اما آن نظریه آسیب پذیری شرکت های اروپایی و بانک های تجاری آنها که لزوما مانند بانک های مرکزی مقاومت ندارند را به حساب نیاورد.

اگر شرکت های اتحادیه اروپا و بانک های آنها مشارکت داشته باشند، تنها راه برای انجام تجارت مشمول تحریم با ایران این است که آنها مصمم شوند که نیازی به تجارت با آمریکا یا دلار آمریکا ندارند. با توجه به همبستگی و ارتباط داخلی اقتصادهای آمریکا و اتحادیه اروپا این یک نتیجه واقع بینانه نیست. بنابراین عدم وجود هیچگونه بازاری برای برقراری این مکانیسم جای شگفتی و تعجب ندارد.

در عوض، INSTEX شباهت بیشتری به کانالی که دولت آمریکا طی مذاکرات برجام با ایران به منظور سهولت تجارت که سابقا معاف از تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا بود برقرار کرد، دارد.

آنچه اتحادیه اروپا اعلام کرد، مکانیسم تجاری دولت خود است که توسط فرانسه، آلمان و انگلیس در فرانسه ثبت شد و طی آن شرکت های اتحادیه اروپا می توانند تجارت محصولات بشردوستانه را با ایران انجام دهند. INSTEX طی چند ماه آتی عملیاتی می شود و این سه کشور انتظار دارند که سایر کشورها به این مکانیسم بپیوندند.

SPV هنوز می تواند به تسهیل تجارتی که تحریم های آمریکا را تحمیل نخواهد کرد، دست یابد. غذا، دارو و دستگاه های پزشکی به طور خاص از حوزه قدرت تحریم های آمریکا تحت “قانون اصلاح تحریم های تجاری و افزایش صادرات ۲۰۰۰” (TSRA) معاف شدند. صادرات کالاهای TSRA که در دنیای تحریم شناخته شده است، به حوزه های قضایی تحریم شده مانند ایران به وضوح سیاست آمریکا را شرح داد.

وقتی صادرات کالاهای TSRA به ایران مجاز است و به نوعی تشویق می شود، در اصطلاحات عملی، آنها می توانند مشوق باشند. سختی این اقدام عملی این است که بسیاری از بزرگترین بانک های اروپایی به سبب اقدامات قابل توجه آمریکا در امر تحریم ها و تخلفات پولشویی مرتبط با ایران مورد هدف قرار می گیرند.

از این رو، متصدیان معمول کانال های مالی بین المللی در اتحادیه اروپا عموما حتی در صورت معافیت از تحریم ها نیز تمایلی به تجارت با ایران ندارند.

دولت آمریکا در جستجوی جزئیات اضافی در مورد INSTEX است. با فرض اینکه آمریکا ایرادی در INSTEX پیدا نکند، دولت ترامپ از آن به عنوان روشی مهم برای سهولت تجارتی که منافع سیاست خارجه آمریکا در آن است، بهره خواهد برد. آمریکا هنوز به منظور مبارزه با انرژی هسته ای ایران به همکاری اتحادیه اروپا نیاز دارد.

INSTEX یکی از معدود راه هایی است که در دور دوم تحریم های آمریکا به نفع ایران است.

اتحادیه اروپا روش ناچیزی را برای غلبه بر تحریم های آمریکا بر ایران ارائه می دهد

مجله آمریکایی foreignpolicy گفت؛ اتحادیه اروپا روش ناچیزی را برای غلبه بر تحریم های آمریکا بر ایران ارائه می دهد.

سازوکار جدید مالی کار اندکی برای کاهش درد اقتصادی ایران انجام خواهد داد، اما باید به تجارت بشردوستانه کمک کند.

پس از ماه ها تلاش، در نهایت اتحادیه اروپا برنامه ای را برای گریز از تحریم های مجدد دولت ترامپ بر ایران، پیشنهادی از سوی اروپا برای آرام کردن سر و صدای مرگ توافق هسته ای ایران، اعلام کرد. این ابتکار از ارزش اقتصادی نسبتا کم به فرض نماد سیاسی بزرگ، بعید است کار زیادی برای تسکین تقاضاهای تهران برای سودهای اقتصادی بواسطه ماندن در توافق انجام دهد.

اروپا با رهبری آلمان، فرانسه و انگلیس (سه کشور اروپایی که در طراحی توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ شرکت داشتند) به طور رسمی INSTEX، یک سازوکار مالی ویژه طراحی شده به منظور قادر ساختن ایران برای حفظ تجارت با شرکت های اروپایی علیرغم ممنوعیت واشنگتن در انجام تجارت با کشور، را راه اندازی کرد.

به گفته دیپلمات ها، سازمان جدید مستقر در فرانسه، با هدایت آلمان و نظارت انگلیس، تجارت را تنها در موارد انسانی چون؛ غذا، دارو و وسایل پزشکی را آغاز خواهد کرد.

امید نهایی این است که این سازمان جدید از بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا خریداری شود تا نهایتا بتواند تجارت خود را به موارد دیگر مانند انرژی و کالاهای صنعتی گسترش دهد. اما این امر به منظور خطر تحریم های آمریکا بواسطه انجام داد و ستد با تهران، بستگی به تمایل شرکت های اروپایی به ویژه شرکت های بزرگ دارد.

قلمرو نسبتا کم INSTEX که در نهایت پدید آمد، در تضاد شدیدی با چشم انداز اصلی اروپا است. ابزار به اصطلاح حمایت از مبادلات تجاری به منظور تکیه بر توافق هسته ای پس از خروج آمریکا به ایران اجازه معاوضه نفت با کالاهای صنعتی اروپایی بدون استفاده از دلار آمریکا یا از طریق سیستم مالی آمریکا را می دهد. اما چشم اندازهای جاه طلبانه سلطه مالی دلار آمریکا از سوی تجارت بزرگ خود تضعیف شد و خزانه داری آمریکا را در معرض فروپاشی قرار داد.

شرکت های بزرگ اروپایی که سال ها به دنبال ذره ای از افزایش دسترسی به بازار ایرانی ها بوده اند، علاقه اندکی به خنثی سازی دولت ترامپ نشان داده اند.

آمریکا به کارایی این ساز و کار ویژه مالی تردید دارند و همچنان متعهد به اجرای کامل تحریم های خود بر رژیم ایران باقی می ماند

جک رِینولدز، کارشناس خاورمیانه در وال‌بروک (Wallbrook)، طی مقاله ای جدید گفت: “نشانه اندکی وجود دارد که شرکت های اروپایی به ویژه آنها که در معرض خطر قابل توجه آمریکا هستند، متقاعد به سرمایه گذاری در ایران شوند.”

وی افزود: “برای بسیاری از شرکت ها، احتمال تحریم از سوی مشتریان آمریکایی آنها بسیار سنگین تر از هرگونه فرصت در بازار ایران است.”

جاده دردناک INSTEX نشان دهنده تمایل اروپا به عقب نشینی در برابر تهران است.

رِینولدز گفت: “علیرغم تنش های اخیر اروپا و ایران، رهبران اروپایی همچنان متعهد به حمایت از این توافق به عنوان ستون سیاست خاورمیانه خود هستند.”

مقامات آمریکایی ظاهرا نسبت به شیوه جدید اروپایی بی تفاوت هست   ان باقی می ماند.”

سخنگوی سفارت آمریکا در آلمان هشداد داد: “شرکت هایی که در فعالیت های مشمول تحریم با ایران کار می کنند در معرض عواقب سنگین آن قرار می گیرند. سازمان جدید نیز هیچگونه اثری بر کمپین آمریکا در اعمال فشار مالی حداکثری بر ایران ندارد.”

بیزاری شرکت های اروپایی از قرار گرفتن در معرض خطر تحریم های آمریکا بواسطه ارتباط با ایران
اینکه منافع محدود INSTEX برای رضایت ایران کافی است یا خیر، مسئله دیگری است. مقامات ارشد ایران ماه ها اروپا را به منظور یافتن راهی برای نجات روابط اقتصادی و کمک به بازگشت منافع وعده داده شده ی توافق سال ۲۰۱۵ (برجام) تحت فشار قرار می دادند.

مشکل بزرگ، انتظارات متفاوت است. رینولدز گفت که ایران امیدوار است امضای توافق منجر به ورود سرمایه گذاری های با ارزش اروپایی در زمینه هایی چون؛ انرژی، حمل و نقل هوایی و صنعت شود، در حالی که رهبران اروپایی می دانند که شرکت های بلوچیپ (blue-chip) آنها از قرار گرفتن در معرض خطر تحریم های آمریکا بواسطه ارتباط با ایران بیزار هستند.

* بلوچیپ بر پایه تعریف بازار بورس نیویورک به انواعی از سهام ابرشرکت ها گفته می شود که از نظر کیفیت، اطمینان، قابلیت و توانایی سودآوری شهرتی ملی را دارا باشند.

برایان اوتول، کارمند علمی ارشد شورای آتلانتیک، گفت: “برای آینده ای نزدیک، ساز و کار ویژه مالی اروپا باید برای اطمینان خاطر از ادامه موافقت ایران با شرایط توافق هسته ای دوره باراک اوباما که توانایی تهران در غنی سازی اورانیوم و تولید سلاح هسته ای را محدود کرد، کافی باشد. اما ممکن است مدت زیادی باقی نماند.”

معصومه میرحسینی – تیتریک