گروه بین‌الملل «کمال مهر»: ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ در حافظه تاریخ ایران به عنوان روزی سیاه و غمبار ثبت شده که دستاوردهای سال‌ها مبارزه مردم ایران علیه استبداد و وابستگی خارجی را تا مدت‌ها به حاشیه راند.
تا کمتر از دو دهه پیش، غرب نقش داشتن در کودتایی که دولت وقت را کنار زد و استبداد را در ایران احیا کرد، انکار می‌کرد، اما به مرور این نقش هرچه بیشتر علنی شد و نهایتا در اسنادی که در سال ۲۰۱۳ به مناسبت ۶۰ سالگی این کودتا از طبقه‌بندی خارج شد، آمریکا رسما به نقش پررنگ آژانس مرکزی اطلاعات (سیا) در این رخداد، اذعان کرد.
بسیاری از کارشناسان آمریکایی، از جمله «جیکوب هورنبرگر» موسس و مدیر اندیشکده آمریکایی «بنیاد آینده آزادی» که به مناسبت سالگرد کودتا با او گفت‌وگو کردیم، آن کودتا را که در واقع اولین تجربه مردم ایران از تعامل با ایالات متحده بود، ریشه اصلی نگاه منفی ایرانی‌ها به سیاست‌های کاخ سفید می‌دانند.
امروز در شرایطی ۶۵مین سالگرد کودتای تحت پشتیبانی ایالات متحده و انگلستان در ایران را می‌گذرانیم که دولت آمریکا به صورت یکجانبه از توافقی بین‌المللی با ایران، خارج شده و به صورت علنی از ایجاد ناآرامی و آشوب در ایران حمایت می‌کند.
هورنبگر که می‌گوید اگر ایرانی بود، هنوز هم از اقدامی که آمریکایی‌ها در سال ۱۳۳۲ در ایران انجام دادند، خشمگین بود، هدف کودتا علیه دولت «محمد مصدق»، پشتیبانی آمریکا از جنگ عراق علیه ایران و همچنین تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده، را تغییر نظام جمهوری اسلامی و مستقر کردن یک حکومت دست‌نشانده در ایران می‌داند.
این کارشناس کهنه‌کار آمریکایی نگارش دو کتاب «سیا، تروریسم و جنگ سرد» و «کالبدشکافی کندی» را در کارنامه دارد و پنج کتاب دیگر هم به صورت مشترک با نویسندگان دیگر نوشته است و از منتقدان سیاست خارجی کنونی ایالات متحده به شمار می‌آید.
در ادامه متن مصاحبه خبرگزاری فارس با هورنبرگر آمده است:
۱٫ بسیاری از کارشناسان معتقدند که کودتا علیه مصدق ریشه تصویر منفی‌ای است که در ایران علیه آمریکا وجود دارد. آیا این ارزیابی صحیح است؟
نمی‌توانم در مورد اینکه مردم ایران امروز درباره کودتای سیا که مصدق را سرنگون کرد چه احساسی دارند، صحبت کنم. اما می‌توانم این را بگویم که: اگر من امروز یک شهروند ایرانی بودم، هنوز از اینکه حکومت ایالات متحده در سال ۱۹۵۳ (۱۳۳۲) آن کار را با کشور من کرد، خشمگین بودم.
۲٫ رخدادهای سال ۱۹۵۳ اولین برخورد مستقیم مردم ایران با ایالات متحده بود. با وجود آنکه نخست وزیر مصدق دیدگاه مثبتی به ایالات متحده داشت و متعهد شده بود که با دولت ایالات متحده کار کند، آمریکا در پشت صحنه علیه او اقدام کرد. منطق این سیاست ایالات متحده چه بود؟
سیا از این کودتا دو انگیزه داشت: اول اینکه به بریتانیا در بازپس گرفتن حقوق نفتی پس از آنکه مصدق صنعت نفت را ملی کرد، کمک کند. ثانیا، به قدرت رساندن دیکتاتوری در ایران که دستورات حکومت ایالات متحده را اجرا کند؛ یعنی رژیم دست‌نشانده شاه.
۳٫ اثر آن برهه از تاریخ بر روابط بلندمدت دو کشور چه بود؟
کودتای ۱۹۵۳ سیا، ریشه اصلی روابط بدی است که امروز میان ایران و ایالات متحده برقرار است.
۴٫ در سال ۲۰۰۰، «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه وقت ایالات متحده به «نقش قابل توجه» ایالات متحده در این کودتا اذعان کرد و همچنین گفت حمایت ایالات متحده از صدام در جنگ با ایران «کوته بینانه» بوده است. با این وجود، از آن زمان تقریبا هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه سیاست ایالات متحده در قبال ایران تغییر کرده، ظاهر نشده است. دلیل این خصومت چیست؟
مقام‌های ساختار امنیت ملی ایالات متحده هرگز مردم ایران را به دلیل آنکه در انقلاب سال ۱۹۷۹ شاه را که طرفدار ایالات متحده بود، از قدرت کنار زدند، نبخشیده‌اند. (از دید آن‌ها) مهم نیست او چقدر ظالم بود، در هر حال انتظار این بود که ایرانی‌ها تا ابد به رنج کشیدن تحت حکومت او ادامه دهند. مقام‌های ایالات متحده با همراهی با صدام و جنگ عراق با ایران، امیدوار بودند با موفقیت یک عملیات تغییر رژیم دیگر را در ایران اجرا کنند، که یک دیکتاتور طرفدار آمریکای دیگر را به قدرت برساند. مقام‌های ایالات متحده تا زمانی که به این هدف نرسند، دست از کار نخواهند کشید. هدف تحریم‌های بی‌رحمانه امروز علیه ایران هم همین است، اینکه آنقدر رنج و دشواری اقتصادی به مردم ایران تحمیل کنند تا یک دیکتاتور طرفدار ایالات متحده بر ایران حاکم شود.
انتهای پیام/ق