«کمال مهر» – مناطق کُردنشین سوریه که در برخی منابع از آنها تحت عنوان «کردستان سوریه» و در زبان کردی به آنها «روج آفا» گفته می شود، مناطقی از شمال غربی، شمال و شمال شرقی سوریه را در برمی گیرد که از حیث تقسیمات استانی و اداری بخش هایی از استان های «حسکه»، «رقه» و «حلب» را شامل می شود.
کُردها با جمعیتی بالغ بر ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر، ۱۸ درصد جمعیت حدودا ۲۲ میلیون نفری سوریه را تشکیل می دهند و از این حیث بزرگترین اقلیت سوریه شمرده می شوند.
کُردهای سوریه همانند کُردهای عراق و ترکیه همواره سودای تشکیل کشوری مستقل به نام کردستان را در سر پرورانده اند، سودایی که به نظر می رسد، آمریکایی ها تلاش دارند، در چارچوب طرح های ریخته شده برای بحران سوریه آن را محقق کنند.
این گزارش روند تحرکات آمریکایی ها در پوشش کُردهای سوریه را از ابتدای بحران تحمیلی بر این کشور تا حال حاضر بررسی کرده و روند تشکل گروه های شبه نظامی کُرد که همواره از سوی آمریکا حمایت شده اند و تحرکات و پیشروی آنها در خاک سوریه را بررسی می کند.
ورود کُردها به عرصه تحولات بحران سوریه
هم زمان با ورود بحران سوریه به رویارویی های نظامی، کُردها به عنوان جبهه سوم وارد عرصه این رویارویی ها شدند. حزب «اتحاد دمکراتیک» (پ.ی. د)، بزرگترین حزب کُردهای سوریه معتقد بود: «در برابر نظام سوریه و گروه های تروریستی تکفیری به عنوان معارضین نظام سوریه، باید جبهه سومی شکل داد که نه با نظام سوریه و نه گروه های مسلح خواهان براندازی نظام در این کشور باشد.
نقشه شماره یک
در این تصویر نقشه مناطق کُردنشین سوریه تا فوریه سال ۲۰۱۴ میلادی نشان داده شده است. همان گونه که نقشه نشان می دهد، تا این تاریخ تحرک و فعالیتی از سوی کُردها در شمال سوریه مشاهده نشده و مناطق محل اقامت آنها همانند قبل از بحران به مناطقی از سه استان حسکه، رقه و حلب محدود می شود.
مهمترین تحولات مناطق کُردنشین تا تاریخ فوق الذکر اعلام خود مختاری کُردها در مناطق سکونت اشان بود. به این ترتیب، در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۴ منطقه یا کانتون «جزیره»، در۲۷ ژانویه کانتون «کوبانی» و در ۲۹ ژانویه کانتون «عفرین» اعلام خود مختاری کردند.
در این مقطع از تاریخ بحران سوریه، آمریکا و متحدین اش همچنان با قدرت و اصرار از براندازی نظام در سوریه و برکناری «بشار اسد» سخن می گفتند و با قدرت هرچه تمام تر از گروه های تروریستی در انواع و اقسام مختلف آن به امید دستیابی به هدف فوق ادامه می دادند.
نقشه شماره دو
با آغاز سال ۲۰۱۵ میلادی و ورود بحران سوریه به چهارمین سال خود آمریکایی ها اندک اندک درمی یافتند که روند بحران سوریه، نه تنها آنگونه که مد نظر آنها بود، جریان ندارد، بلکه روندی کاملا مخالف تصورات آنها را طی می کند.
«باراک اوباما»، رئیس جمهوری سابق آمریکا برای اولین بار ۱۲ اکتبر سال ۲۰۱۵ میلادی در مصاحبه با شبکه آمریکایی «سی بی اس» به این موضوع اشاره و صراحتا به شکست تلاش های کشورش برای کمک به حل بحران سوریه اذعان کرد و گفت: «سوریه یک مشکل دشوار برای جامعه جهانی است و آمریکا تاکنون قادر به حل آن نبوده است».
رئیس جمهوری آمریکا در این مصاحبه بنابر ادعایش تنها به شکست کشورش جهت کمک به حل بحران سوریه اذعان نکرد، بلکه به ناکامی تلاش های این کشور برای آموزش و تجهیز نیروهای مخالف به اصطلاح میانه رو در سوریه نیز اعتراف کرد و گفت: «تردیدی نیست که این برنامه کارآیی نداشت و من از همان آغاز درباره این برنامه تردید داشتم، ولی می خواستم، چندین گزینه را امتحان کنم».
شکست طرح حمایت از گروه های مسلح میانه رو، در مقابل تاثیرات مثبت حملات روسیه به مواضع تروریست ها در سوریه و موفقیت های میدانی دولت و ارتش این کشور، واشنگتن را واداشت، طرح جدیدی را به منظور پنهان کردن شکست راهبرد خود در سوریه، پیاده کند که در به خدمت گرفتن کُردها در عملیات آزاد سازی رقه نمود پیدا کرد.
در این راستا، ۱۳ گروه مبارزه کُرد و عرب شمال شرقی سوریه ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۵ میلادی با کمک آمریکایی ها، ائتلافی تحت عنوان «نیروهای سوریه دموکراتیک» (SDF) را تشکیل دادند که به ظاهر به محور تلاش های نظامی به رهبری آمریکا علیه داعش در سوریه و در باطن به مرحله ای جدید از تحرکات کُردها در سوریه مبدل شد.
به این ترتیب، تحرکات میدانی جدید کُردها با حمایت آمریکایی ها در شمال شرقی و شمال سوریه آغاز شد که در این مرحله با سیطره آنها بر مناطقی مانند شهر مرزی «تل ابیض» و شهرک راهبردی «عین عیسی» در ریف شمالی استان رقه و شهر «عین العرب» یا «کوبانی» و روستاهای اطراف آن در ریف شمالی استان حلب را به همراه بود.
نقشه شماره ۲ تحرکات میدانی گروه های شبه نظامی کُرد در شمال شرقی و شمال سوریه را نشان می دهد.
عکس : شماره سه
ادامه روند حمایت آمریکایی ها از کُردهای سوریه در سال ۲۰۱۶ میلادی نیز ادامه یافت. اولین پیامد این حمایت ۱۷ مارس سال فوق الذکر عیان گردید. در این روز احزاب کُرد سوری طی کنفرانسی ابتدا تاسیس نظام فدرالی و سپس خود مختاری مناطق تحت تصرف خود را اعلام کردند. همچنان که منابع کُرد در شمال سوریه مدعی شدند، موافقت پنج رئیس از هفت رئیس عشایر اصلی عربی استان رقه برای الحاق این استان به اقلیم «روج آفا» را کسب کرده اند.
بدون تردید این اقدام کُردها با اطلاع و حمایت آمریکا صورت گرفت و از این حیث باید کُردها را اولین نیروهای دست نشانده آمریکا برای تجزیه سوریه شمرد که رژیم صهیونستی سال ها دنبال آن است.
از سوی دیگر، این اقدام به رویکرد جدی بودن طرح تجزیه و فدرالی شدن سوریه اشاره می کند که آمریکا و روسیه درباره آن صحبت کرده اند. در صورت اجرایی شدن این طرح، آمریکا هم زمان به دو هدف دست خواهد یافت، در یک طرف رویای کُردها برای برپایی دولت خود مختار و رسیدن به استقلال را محقق می کند و از سوی دیگر، با اجرای طرح فدرالیته شدن سوریه، آمریکایی ها می توانند، نظام سوریه را در قضایای حساس و مهمی مانند همگرایی کشور و قدرت مرکزی تحت فشار قرار بگذارند.
نقشه شماره ۳ ادامه روند تحرکات میدانی کُردها در شمال سوریه و توسعه مناطق تحت تصرف آنها را نشان می دهد.
این مقطع زمانی مصادف با آغاز عملیات بزرگ آزادسازی شهر «موصل» در استان «نینوی»، در کشور عراق و تشدید زمزمه های جدایی طلبی کُردهای عراق و استقلال از دولت مرکزی بغداد بود.
نقشه شماره چهار
تصویر شماره ۴ نقشه منطقه ای را نشان می دهد که از آن تحت عنوان اقلیم «روج آفا» کُردها نام برده شده و سرتاسر شمال سوریه را دربر می گیرد. این منطقه در مرزهای شرقی به منطقه کردستان عراق متصل می شود که در آن سوی مرزها داعیه جدایی و استقلال از دولت مرکزی عراق را دارد.
از زمان برگزاری نشست ۱۷ مارس ۲۰۱۶ کُردها و اعلام خود مختاری در مناطق تحت تصرف آنها تاکنون تحرکات میدانی شبه نظامیان کُرد در شمال سوریه روند تندتری به خود گرفته است.
نقشه شماره پنج و شش و هفت
نقشه های شماره ۵ – ۶ و ۷ روند این تحرکات را در قالب گسترش مناطق تحت تصرف شبه نظامیان کُرد مورد حمایت آمریکا در شمال سوریه به خوبی نشان می دهد. (رنگ زرد مناطق تحت تصرف کُردهای سوریه است)
ارزیابی نقشه ها به یک موضوع مهم اشاره می کند، اینکه تحرکات میدانی کُردها در سال ۲۰۱۶ میلادی تنها به مناطق شمال و شمال غربی سوریه محدود نبوده، بلکه مناطق نفت خیز ریف جنوبی استان حسکه، را نیز شامل شده که مناطق تحت تصرف داعش شمرده می شد.
نکته قابل تامل آن است که تمام این مناطق از جمله شهرهای «الهول» و «الشدادی» بدون کوچکترین مقاومتی از سوی داعش به نیروهای سوریه دموکراتیک واگذار شده که به معنای دست انداختن آمریکایی ها بر این منابع است.
نقشه شماره هشت و نه
روند پیشروی کُردهای سوریه به سمت چنین مناطقی در سال ۲۰۱۷ میلادی روند جدی تر و گسترده تری به خود می گیرد. دو نقشه شماره ۸ و ۹ به خوبی نشان دهنده روند این تحرکات در مناطقی است که به مناطق نفت خیز سوریه معروف است.
دستاوردهای نظامی کُردها در این مناطق، از شدادی گرفته تا الهول و المالکیه، به امن ساختن پناهگاه های کُردها در امتداد مرز عراق کمک خواهد کرد. در این بین جنوب حسکه می تواند، به طور بالقوه منابع سودآوری، از جمله زمین های نفت خیز را که تا پیش از این تحت کنترل داعش بودند، در اختیار کُردها و سپس آمریکایی ها قرار دهد، به ویژه آنکه گزارش های محرمانه سازمان های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و آمریکا نشان می دهد، یکی از دلایل اصلی بحران سوریه، منابع انرژی است. براساس این گزارش های محرمانه بحران و جنگ داخلی در سوریه، همان زمانی رقم خورد که بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور طرح خط لوله انتقال گاز قطر را رد کرد.
خلاصه سخن
از آنچه گذشت، می توان به این نتیجه رسید که یکی از اهداف بحران تحمیلی بر سوریه می تواند، جدایی مناطق کُردنشین از این کشور به موازات تحرکات اقلیم کردستان عراق برای جدایی از دولت مرکزی بغداد ارزیابی شود.
آنچه این احتمال را تقویت می کند، طرح آمریکا و رژیم صهیونیستی مبنی بر ترسیم مجدد مرزهای خاورمیانه است که تشکیل ۲ کشور مستقل کردستان در عراق و سوریه، اجرایی شدن این طرح را بیش از پیش تسهیل خواهد کرد.
در این صورت سناریو تشکیل کشور بزرگ کردستان با الحاق مناطق کردنشین عراق و سوریه به یکدیگر بیش از هر زمان دیگری مطرح خواهد بود، موضوعی که «آلدار خلیل»، عضو شورای رهبری جنبش جامعه دموکراتیک در اظهاراتی به آن اشاره کرد و گفت: «تغییر در مرزهای سوریه و عراق به نفع کُردها خواهد بود. اقلیم کردستان عراق می تواند با کردستان سوریه زیر لوای سیستم کنفدراسیون متحد شود».