گروه سبک زندگی «کمال مهر»؛، خروج از کودکی و ورود به نوجوانی با نشانه‌هایی همراه است. به‌طور طبیعی بلوغ در دختران از حدود ۱۰ سالگی شروع می‌شود اما گاهی دختران کوچکتر را می‌بینیم که نشانه‌های بلوغ به شکل مشهودی در آن‌ها دیده می‌شود.
بلوغ یک‌سری توالی منظم است؛ یعنی باید انتظار آن تغییر را در ادوار متوالی داشته باشید. به عبارت ساده‌تر می‌دانید در هر دوره‌ای چه اتفاقی قرار است برای فرد بیفتد و در نهایت به یک انسان بالغ تبدیل می‌شود. درواقع بلوغ به‌طور کل به معنای ظهور صفات ثانویه جنسی است.
بیشتر موارد بلوغ زودرس دختران همراه با علت خاصی نیست
به‌منظور بررسی دلایل بلوغ زودرس به سراغ دکتر محسن خوش‌نیت، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران رفتیم. او به علل بلوغ زودرس اشاره کرد و افزود: بلوغ زودرس را باید از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. یکی از این جنبه‌ها علل آن است؛ زیرا ممکن است زمینه آن تومورها یا بیماری‌های مادرزادی باشد که نیاز به درمان جدی دارند. ممکن است به دلیل تومور مغزی، تومور تخمدان یا تومور غدد فوق کلیوی، فرد دچار بلوغ زودرس باشد. گاهی تومورها خوش‌خیم و گاهی بدخیم هستند. گاهی هم ممکن است اختلال مادرزادی در ترشح هورمون‌ها در غدد فوق کلیوی وجود داشته باشد. بنابراین به هر حال از لحاظ علت باید بررسی شود. بیشتر موارد بلوغ زودرس در دختران معمولاً همراه با علت خاصی نیست. پسران عکس این وضعیت را دارند و عموماً علت مشخصی برای بلوغ زودرس‌شان پیدا می‌شود.
کوتاهی قد و مشکلات روانی از عوارض بلوغ زودرس
خوش‌نیت با اشاره به عواقب بلوغ زودرس تصریح کرد: بلوغ زودرس باعث ایجاد جهش رشدی زودتر در دختران می‌شود. صفحات رشد نیز زودتر بسته و باعث می‌شود قد کودک کوتاه باقی بماند؛ گرچه اوایل رشد می‌کند اما به علت بسته شدن سریع‌تر صفحات رشد در سنین پایین‌تر، قد کودک کوتاه باقی می‌ماند. بنابراین باید حتماً درمان شود. از طرفی بلوغ زودرس به لحاظ روانی برای کودک مشکل‌ساز است؛ وقتی می‌بیند هم‌سن‌و‌سالان خود علایم بلوغ را ندارند ولی یک‌سری علایمی در بدنش ایجاد شده که با دیگران فرق می‌کند، از لحاظ روانی برای کودک مشکل‌ساز می‌شود و نیاز به درمان دارد.
۸ سالگی؛ سن بلوغ زودرس
این فوق‌تخصص غدد در مورد نشانه‌های بلوغ بیان کرد: اولین علامت بلوغ در دختران جوانه‌های پستانی است که مادران باید به این نشانه اهمیت دهند. اگر دیدند جوانه‌های پستانی قبل از سن ۸ سالگی در دختران ایجاد شد، بلافاصله به متخصص غدد مراجعه کنند. بعد از ایجاد جوانه‌های پستان، با فاصله حدود ۶ ماه موهای ناحیه زیربغل و ناحیه تناسلی هم تدریجاً ایجاد می‌شود. شروع سن طبیعی بلوغ در دختران به‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۱ سالگی است. بلوغ قبل از ۸ سالگی، بلوغ زودرس است. اگر بلوغی بعد از ۸ سالگی اتفاق بیفتد ولی خیلی سریع پیش برود، به‌طوری‌که در فواصل کمتر از سه ماه مراحل بلوغ تغییر کند نیز باید درمان شود. بلوغ پنج مرحله دارد که در معاینه تخصصی مشاهده می‌شود. اگر ببینیم بلوغ سریعاً پیش می‌رود، آن را به‌طور موقت متوقف می‌کنیم.
توقف نشانه‌های بلوغ تا سن نرمال آن
این عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره درمان بلوغ زودرس گفت: در زمینه درمان باید اول بررسی کنیم به چه علتی فرد دچار بلوغ زودرس شده است. با توجه به این‌که در بسیاری از مواقع در دختران علت پیدا نمی‌شود، داروهایی تجویز می‌کنیم که جلوی تغییرات هورمونی ایجادشده را به‌طور موقت بگیریم. مصرف داروها در سن نرمال بلوغ، متوقف شده و زمانی که دارو قطع شود، تغییرات هورمونی دوران بلوغ به مرور برمی‌گردد. بنابراین لازم است گاهی چند سال داروها تجویز شوند. معمولاً داروها به صورت تزریقی است و ماهانه یا سه ماه یک‌بار تزریق می‌شود.
زنگ خطر بلوغ زودرس برای مسئولان
ازآن‌جایی‌که بلوغ زودرس یک نوع اختلال در سلامتی فرد است و عموماً در سنینی رخ می‌دهد که کودک در مقطع دبستان یا پیش‌دبستان است، عملکرد ۲ وزارتخانه بهداشت و آموزشوپرورش در این زمینه مهم است.
چندی پیش مهناز احمدی‌دستجردی، مدیرکل امور زنان وزارت آموزشوپرورش در این زمینه اظهار کرد که به دلیل بلوغ زودهنگام جنسی دختران، آموزش‌هایی که پیش از این در دوره راهنمایی ارایه می‌شد، به سال ششم ابتدایی انتقال یافته و مدارس مکلف به ارایه آموزش‌ها هستند. این اقدام در آشنایی کودکان با بلوغ مؤثر است اما اقدامی نیست که منجر به پیشگیری از بلوغ زودرس شود.
از طرفی وزارت بهداشت هم برنامه مشخصی در زمینه پیشگیری و کنترل این اختلال ارایه نداده است؛ البته برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی اعلام کرده‌اند که یکی از برنامه‌های واحدهای جوانان، نوجوانان و مدارس، معاینات دانش‌آموزان است که در شناخت زودرس اختلالات ودرمان به‌موقع مؤثر است.
روند کاهش سن بلوغ و بروز بلوغ زودرس، زنگ خطری است برای مسئولان تا با اقدامات خود چه به‌صورت معاینات تخصصی در مدارس و چه به‌صورت فرهنگسازی برای اصلاح سبک زندگی، به کنترل سن بلوغ بپردازند.