به گزارش «کمال مهر»؛ طی روزهای گذشته محمود سریع القلم مشاور سابق روحانی آینده متصور برای برجام را در یادداشتی در سایت خود منتشر کرد.
سریع القلم در این یادداشت اذعان کرده است که دقت کم تئوریک دستگاه دیپلماسی با رهیافتی که نسبت به ایران طی دهۀ گذشته در آمریکا انباشته شده بود و سایه انداختن روش سازمان مللی (سخنرانی و تنظیم قطعنامه) بر فرآیند برجام، باعث شد تا انتظارات غیر واقعی و تحلیل‌های احساس‌محور در ذهن بسیاری شکل گیرد و نمایش برجام مهم‌تر از محتوای آن شود.
وی در بخشی دیگر از این متن به صراحت بیان می کند که اصولاً در سیاست بین‌الملل، عنصری به‌نام «اعتماد» وجود ندارد که ما بتوانیم آن را با عهد قرارداد بدست آوریم.
سریع القلم اشاره ای به منتقدین برجام نکرده است که تمامی بندهای توافق هسته ای از سوی مسئولین کشور بدون هیچ ضمانت اجرایی از روی اعتمادی که به اجرای برجام از سوی آمریکا داشتند عملیاتی شد.
مشاور سابق روحانی در این یادداشت اعتراف کرد: « همانطور که از متن برجام قابل استناد است حل و فصل موضوع هسته‌ای، فقط بعضی گشایش‌ها را تسهیل می‌کند اما طیفی از اختلافات و تحریم‌ها باقی می‌ماند.» شاید این بزرگترین اعتراف یکی از وابستگان دولت در سال های اخیر باشد چرا که دولت یازدهم همواره تأکید داشت که همه مشکلات با اجرای برجام برطرف می شود تا جایی که یکی دیگر از مشاوران روحانی مشکل ازدواج جوانان را به اجرای برجام گرده زد.
این در حالی است که رهبر انقلاب هم تأکید داشتند که یکی از ملزومات اجرای برجام برداشته شدن همه تحریم ها باید باشد و این مورد جزء دستورات ۹ گانه رهبر انقلاب به دولت و متصدیان برجام بود.
سریع القلم در جایی دیگر اذعان کرده است که دایره اصطکاک‌های سیاست خارجی ایران در نظام بین‌الملل، شعاعی به مراتب وسیع‌تر از دایرۀ موضوع هسته‌ای است و چه بسا موضوع هسته‌ای، انعکاس اختلاف‌های جدی‌تر است.
وی هم چنین توضیح داده است که وقتی موضوع هسته‌ای یک نهم است، قاعدتاً نباید آن را هشت نهم جلوه داد. تقابل موجود، گسترده و دامنه‌دار است.
اگرچه سیاست خارجه ایران هرگز بر مبنای اختلاف افکنی و گسترش اختلاف ها نبوده و سعی مقامات کاهش تنش ها بوده است و از طرف دیگر سایر دولت های متخاصم به خاطر تن ندادن ایران به خواسته های آنها سر اختلاف با ایران را دارند؛ اما این موضوع در دهه های گذشته کاملاً مشخص کرده است که به خاطر این اختلافات مذاکرات میان ایران و چنین دولت هایی همواره به نتایجی نامطلوب برای ایران منتهی شده است.
باید متذکر شد در جایی که مشاور سابق دولت نیز اذعان می کند اختلاف ها مسئله هسته ای نبود چرا این صحبت منتقدان که موضوعات هسته ای بهانه است همواره با جبهه گیری دستگاه دیپلماسی مواجه می شد؟
سریع القلم به غفلت دستگاه دیپلماسی کشور در سیاست ورزی اشاره می کند و معتقد است که این یک غفلت تبلیغاتی دستگاه دیپلماسی بود که مسایل سیاست خارجی با غرب را، به موضوع هسته‌ای تقلیل داد. شاقول انتظارات اشتباه تنظیم شد و انتظارات غیرواقعی در ذهن خاص و عام جا افتاد.
شاید نمونه این اشتباهات را در وعده هایی بتوان پیدا کرد که آینده اقتصادی و رشد اقتصادی کشور را به برجام و سیاست خارجی گره زدند و از توجه به مسائل داخلی غفلت ورزیدند. وعده های روزانه مسئولین و جشن های مکرر برای به نتیجه رسیدن یک توافق، حاوی پیامی برای مردم بود که انتظار آنها را از آینده اقتصادی کشور بالا می برد.
مشاور سابق روحانی در نهایت برای شرایط بدعهدی های غرب در اجرای برجام و همچنین کاهش توقعات مردم راه حل هایی ارائه می کند و اعلام می کند: «بهترین اهرم ایران در مقابل نظام بین‌الملل، غرب، شرق و همسایگان، “راضی بودن و امیدوار بودن مردم ایران از زندگی است”؛ مهم‌ترین پایۀ امنیت ملی ایران، راضی بودن مردم است. مهم‌ترین اصل در حکمرانی، نگاه حل‌المسائلی به گره‌های داخلی است.»
وی همچنین می گوید که آیندۀ برجام در گرو فرمولی است که نیرو‌های سیاسی داخلی پیرامون توانمندی اقتصاد ملی و جهت‌گیری‌های سیاست خارجی با محوریت یک منطق مشترک به اجماع برسند.
نگاهی که امروز مشاور سابق دولت به آن دست پیدا کرده است، نگاه بسیاری از مسئولان و منتقدان برجام است که از ابتدا موارد فوق را گوشزد می کردند؛ بسیاری از اقتصادددانان عنوان می کردند که مشکلات اقتصادی در کشور ناشی از سوء مدیریت ها بوده و ربطی به اجرا و یا عدم اجرای برجام ندارد.
سریع القلم امروز به نقطه ای رسیده است که سال ها پیش هنگامی که حتی برخی از مردم خارج از دایره سیاست آنها را عنوان می کردند متهم به پوپولیست بودن و یا وارد کردن ادبیات کوچه و بازار به ادبیات دیپلماسی می شدند.
شاید بتوان گفت سریع القلم، مشاور سابق روحانی که روزگاری نیازی به دخالت نظرات مردم در برجام نمی دید امروز به نظراتی رسیده است که مردم اعم از “تاکسی داران” و “لبوفروشان” سه سال گذشته عنوان می کردند بدون اینکه مدرک دکتری خود را از دانشگاه های خارجی دریافت کرده باشند!
انتهای پیام/ط