گروه گوناگون«کمال مهر»؛؛ مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی پاسخ غیر متعارفی به سیستم عصبی مرکزی (CNS ) می دهد. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز، نخاع و اعصاب بینایی است.
سیستم ایمنی بدن به طور معمول عوامل خارجی مانند باکتری ها و ویروس ها را مورد هدف قرار می دهد؛ ولی در بیماری های خود ایمنی، به اشتباه بافت های نرمال از بین می روند. لوپوس و آرتریت روماتوئید نیز جزء بیماری های خود ایمنی محسوب می شوند.
در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به میلین حمله می کند. میلین به غلاف چربی اطراف سلول های عصبی گفته می شود. میلین آسیب دیده سبب بوجود آمدن تصلب بافت (sclerosis) می شود که نام بیماری نیز از همین واژه گرفته شده است.
زمانی که پوشش میلین یا بافت های عصبی آسیب می بینند، ارسال پیام های عصبی مختل می شود که عوارض مختلفی دارد.
در حال حاضر بیش از ۲.۳ میلیون نفر در سراسر جهان به ام اس مبتلا هستند و میزان آن در زنان تقریبا سه برابر مردان است.
علائم نادر ام اس
**تشنج
حملات تشنجی در واقع ناشی از دیس شارژهای الکترونیکی غیر طبیعی برخاسته از یک قسمت آزرده و غیر طبیعی مغز است و در بیماری ام اس به ندرت ممکن است روی دهد. احتمال وقوع حملات تشنجی در بیماری ام اس حدود ۲ تا ۵ درصد است و تشنج های ناشی از ام اس به فرم های مختلفی روی می دهند که عبارت از:
حملات کوتاه اختلال هوشیاری همراه با حرکات پرشی و یا سفت شدن عضلات بدن (GTCS)
حملات غیاب: حملات اختلال هوشیاری بدون حرکات واضح در اندام ها (Absence)
حملات با اختلال هوشیاری نسبی ( نه کامل) همراه با فعالیت های کلیشهای تکرار شونده(Partial complex)
اما حملات تشنجی را نباید با علائم تکرار شونده دوره ای (Paroxysmal) در بیماری ام اس اشتباه کرد.
این علائم به صورت حملات بسیار کوتاه،بدون منشا تشنجی و به اشکال گوناگون بروز میکنند مثلا به شکل دردهای تیرکشنده برق آسا در صورت و یا هر قسمت از بدن و یا گرفتگی های عضلانی در دست یا پا و یا علامت لرمیت که احساس برق گرفتگی در امتداد ستون فقرات و اندامها است که بعد از خم کردن گردن ایجاد می شود.
تشخیص دقیق حملات تشنجی، از طریق اطلاعات دقیق از خود فرد و همراهان و انجام نوار مغز ممکن می شود .
اغلب تشنج های ام اس خوب کنترل می شوند مشروط براینکه داوری مناسب و با مقدار مناسب مصرف شود.
**کاهش شنوایی
از دیگر علائم نادر بیماری ام اس است به طوری که فقط در ۲درصد مبتلایان به ام اس روی می دهد و به ندرت ممکن است کاهش شنوایی علامت آغازگر ام اس باشد اما از دست رفتن کامل شنوایی نادرست و اغلب موارد کاهش حاد شنوایی، تمایل به بهبودی دارد.
این شکایت معمولا با علائم دیگر بیماری همراه است مانند اشکال تعادل یا اختلال بینائی است.
عارضه کاهش شنوایی در ام اس اغلب بدلیل التهاب و تخریب عصب هشتم ( عصب شنوایی) در محل ورود آن به ساقه مغز روی می دهد اگرچه آسیب هر قسمتی از راههای شنوایی در مغز میتواند سبب افت شنوایی شود.
افت شنوایی در بیماری ام اس، ممکن است به دلایلی دیگری باشد که ربطی به بیماری ام اس ندارند.لذا بیماران مبتلا به ام اس که دچار کاهش شنوایی می شوند لازم است با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنند تا از علل دیگر به جز ام اس مطمئن شوند.
**سردرد
گرچه سردرد از علائم نادر ام اس است اما مطالعات نشان داده که احتمال بروز سردرد در مبتلایان به ام اس بیش از افراد غیرمبتلا است.
در یک گزارش علمی، نتیجه گیری شده است که احتمال بروز سردرد در ام اس بیش از دو برابر افراد غیرمبتلا است و در گزارشی دیگر محققان یافته اندکه در ۳/۱ مبتلایان به ام اس سابقه سردردهای میگرنی وجود دارد.
همچنین در مطالعهای دیگر نشان داده شد که در ۲۰درصد افراد مبتلا به ام اس ، سابقه فامیلی میگرن وجود داشته است در حالیکه در ۱۰درصد افراد غیر مبتلا این سابقه در فامیل وجود داشته است .
همچنین مشاهده شده که سردردهای میگرنی ممکن است اولین علامت بیماری ام اس باشد.درمان میگرن در زمینه ام اس همانند سایر میگرن ها است و لازم است زیر نظر متخصص مغز و اعصاب انجام شود.
**خارش
خارش به عنوان نوعی اختلال حسی ممکن است در ام اس اتفاق بیفتد. نوع شایع تر اختلال حسی در ام اس یعنی کرخی و گزگز است.اختلال حسی در ام اس میتوان احساس سوزش و یا دردهای تیرکشنده را ذکر کرد.
خارش ممکن است ناگهان و با شدت زیاد اما کوتاه مدت روی دهد و در هر قسمتی از بدن یا صورت میتواند احساس شود و با خارش عمومی بدن که در نتیجه واکنش های الرژیک روی می دهد متفاوت است چرا که این خارش با هیچ نوع بثورات یا قرمزی پوست همراه نیست و چون منشا عصبی دارد پماد کورتون برروی آن بی تاثیر است.
گذشته از احساس نا خوشایند،این خارش ها به خودی خود جای نگرانی ندارند و با مصرف داروهایی نظیر کاربامازپین،فنی توئین ، گاباپنتین زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل کنترل هستند.