به گزارش کمال مهر، تهدید خط و زبان فارسی شب گذشته (۱۸ دی‌ماه) در گفتگوی ویژه خبری با حضور “غلامعلی حداد عادل” رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
وی در ابتدا در پاسخ به سوال اول مجری برنامه در خصوص جایگاه زبان و ادب فارسی گفت: مقام معظم رهبری همواره پشتیبان زبان فارسی بوده‌اند به طوری که از زبان و خط فارسی همواره حمایت‌های لازم را به عمل می‌آورند.
**زبان فارسی هویت ملی ما ایرانیان است
حداد عادل با اشاره به اهمیت زبان فارسی، افزود: زبان فارسی رکنی از ارکان هویت ملی ایرانیان به شمار می‌آید.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به تمایز هویت فکری ایران با سایر اقوام تصریح کرد: هر ملتی برای خود خصوصیاتی دارد که آنرا با سایر اقوام دیگر متمایز می‌کند.
وی با بیان اینکه اسلام دین مقدس ایرانیان است که این موضوع خود می‌تواند به عنوان یک هویت با ارزش ملی به حساب آید، ادامه داد: به غیر از اسلام رکن دیگری وجود دارد که نشاندهنده هویت و فرهنگ ایرانیان است که از آن می‌توان به زبان فارسی یاد کرد.
حداد عادل با بیان اینکه زبان جلوه‌گاه فرهنگ است، تصریح کرد: سنت‌ها، آداب و ارزش‌ها در زبان فارسی تجلی پیدا می‌کند به گونه‌ای که زبان جزئی از هویت ما به حساب می‌آید.
** فارسی را پاس بداریم
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه زبان فارسی سرمایه‌ای بزرگ برای ملت است، اظهار داشت: زبان فارسی همچون سایر منابع طبیعی به صورت خدادادی بوجود نیامده بلکه این زبان از پدران، اجداد و نیاکان‌مان به جا مانده است.
وی با اشاره به اینکه زبان فارسی به مرور مورد رشد و گسترش قرار گرفته است، تصریح کرد: زبان فارسی برای انواع مفاهیم و اندیشه‌ها به مرور زمان تواناتر شده است.
حداد عادل با اشاره به اینکه زبان محصولی است که ساخته اندیشه پدران‌مان در طول چندین سال است، گفت: زبان فارسی هیچ چیزی کمتر از زبان انگلیسی، فرانسه و آلمانی ندارد یعنی همه قابلیت‌هایی که در زبان انگلیسی وجود دارد در زبان فارسی نهفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه زبان فارسی می‌تواند پا به پای زبان‌های دیگر دنیا پیش برود، افزود: زبان فارسی پاسخگوی همه احتیاجات بشری است به شرط آنکه قدر زبان را بدانیم و سعی کنیم که از این زبان نگهداری و پاسداری لازم را به عمل آوریم.
وی با اشاره به اینکه زبان فارسی از جنوب چین تا خلیج فارس در گذشته پیش رفته بود، ادامه داد: در طول هزار سال گذشته در هندوستان در حدود ۳۰ سلسله حکومت بودند که به زبان فارسی صحبت می‌کردند.
حداد عادل با بیان اینکه زبان فارسی برای ملت افتخار‌آفرین است و باید آن را پاس بداریم، افزود: همه باید در راستای پاسداری از زبان و ادب فارسی کوشش کنند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا در گوشه‌های مختلف کشور شاهد عدم رعایت خط و زبان فارسی هستیم، بیان داشت: مقام معظم رهبری نسبت به عدم رعایت خط و زبان فارسی همواره نگران هستند و این موضوع را ه مدیران و مسئولان فرهنگی کشور هشدار داده‌اند.
وی ریشه بی‌توجهی به خط و زبان ادب فارسی را خودباختگی در برابر فرهنگ غرب دانست و عنوان کرد: نباید از لغات خارجی در زبان فارسی استفاده شود.
حداد عادل با اشاره به اینکه جای تاسف دارد در زبانی که چشم و امید ملت‌های فارسی‌زبانی همچون افغانستان و تاجیکستان است بخواهیم از لغات و کلمات انگلیسی استفاده کنیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه برخی خود را در مقابل فرهنگ خارجی باخته‌اند، اظهار داشت: عده‌ای فکر می‌کنند که هر چه به زبان فرهنگی صحبت کنند، شیک‌تر و باکلاس‌تر می‌شوند در حالی که این یک اهانت بزرگ به ملت محسوب می‌شود.
وی با اشاره به کار بردن الفاظ انگلیسی از سوی برخی از مغازه‌داران گفت: این اقدام مغازه‌داران بی‌مهری به زبان فارسی به حساب می‌آید و از هموطنان انتظار داریم از اشخاصی که سردرمغازه‌شان به زبان انگلیسی است خرید نکنند بلکه به سراغ فروشنده‌هایی بروند که به زبان فارسی علاقمند هستند.
حداد عادل با اشاره به اینکه هر کسی خط و زبان فارسی را کنار بگذارد به ملت اهانت کرده است، اظهارداشت: از صاحبان مغازه می‌خواهیم که الفاظ نامفهوم را بر سر در اماکن‌شان نصب نکنند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه طبق قانون نباید بر روی کالایی به زبان لاتین تبلیغ کنیم مگر آنکه برای صادرات باشد، افزود: البته در صادرات کالاهای ایرانی باید نام آن کالا به زبان فارسی نوشته شود.
**باید نسبت به زبان فارسی غیرت و تعصب داشته باشیم
وی با اشاره به اینکه باید نسبت به زبان فارسی غیرت و تعصب داشته باشیم، تصریح کرد: نباید در نوشتن اعداد از حروف و اعداد لاتین استفاده کنیم.
حداد عادل در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در طی سال‌های اخیر چه اقداماتی را برای مقابله با به کار بردن لغات انگلیسی انجام داده است، گفت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی برنامه های وسیعی را در راستای مقابله با به کار بردن الفاظ انگلیسی در نظر گرفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه این فرهنگستان ۲۳ سال است که تاسیس شده و فعالیت‌های مختلف و برنامه‌های گوناگونی را در راستای مقابله با به کارگیری لغات انگلیسی انجام داده است، ادامه داد: در فرهنگستان زبان و ادب فارسی گروه واژه‌گزینی وجود دارد که لغات مناسبی را برای الفاظ انگلیسی می‌سازند.
وی با اشاره به اینکه برای تعدادی از واژه‌های انگلیسی که بر سر زبان مردم جاری شده، لغات ایرانی ساخته‌ایم، افزود: مثلا از تلفن همراه به جای موبایل استفاده می‌کنیم.
حداد عادل با بیان اینکه نباید در کشور فارسی زبان از کلمات و حروف انگلیسی برای نوشتن استفاده کنیم، افزود: باید از لغات و پیامک به جای اس ام اس، از بالگرد به هلی‌کوپتر استفاده کنیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به شفافیت معنایی کلمات جدید اظهار داشت: استفاده از برخی کلمات انگلیسی در زبان فارسی سبب از بین رفتن موسیقی زبان می‌شود بنابراین باید گفت کاربرد زبان انتقال دقیق مفاهیم است.
وی با بیان اینکه به کاربردن کلمات انگلیسی شفافیت کلمات را از بین می‌برد، اضافه کرد: در فرهنگستان و زبان ادب فارسی نزدیک به ۸۰ هزار لغت و اصطلاح بیگانه در گروه واژه‌گزینی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
حداد عادل با اشاره به همکاری ۳۰۰ نفر از اساتید دانشگا‌ه‌ها و متخصصان و علاقمندان به زبان و ادب فارسی با فرهنگستان و زبان ادب فارسی، بیان داشت: در حال حاضر ۴۵ هزار واژه در قالب لوح فشرد‌ه‌ای به مردم عرضه شده است به طوری که تاکنون ۱۰ جلد فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان را مورد انتشار قرار داده‌ایم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه هر رشته‌ای که واژه‌های فارسی آن به هزار واژه برسد را در قالب کتاب عرضه می‌کنیم، خاطرنشان ساخت: هزارواژه‌های مختلفی در حوزه‌های پزشکی، حمل و نقل، علوم نظامی و …. وجود دارد بنابراین باید گفت تا پایان سال چند هزارواژه دیگر هم منتشر خواهیم کرد.
وی با اشاره به اینکه برخی از این هزارواژه‌ها به ۲هزار واژه تبدیل می‌شوند، افزود: در کنار جلد اول هزارواژه جلد دوم هم منتشر می‌شود.
حداد عادل با بیان ممنوعیت اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه ادامه داد: این قانون مصوب ۲۸ آذرماه سال ۱۳۷۵ بوده به گونه‌ای که آئین‌نامه اجرایی آن در هیات دولت مورد تصویب قرار گرفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: طبق این قانون همه دستگاههای اجرایی، قانون‌گذاری، قضایی، سازمان‌ها، نهادها، شرکت‌ها و موسسات دولتی موظف هستند از به کارگیری کلمات و واژه‌های بیگانه در گزارشات، مکاتبات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های رسمی خودداری کنند.
وی اظهار داشت: استفاده از واژه‌های بیگانه بر روی کلیه تولیدات داخلی اعم از تولیدات بخش‌های دولتی و غیردولتی ممنوع است.
حداد عادل تصریح کرد: طبق قانون ممنوعیت به کارگیری عناوین و اصطلاحات بیگانه، کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و اماکن تولیداتی، خدماتی و تجاری موظف هستند ظرف مدت دو سال از تاریخ ابلاغ این قانون و ظرف مدت یک‌سال نام اماکن خود را از واژه‌های بیگانه به فارسی برگردانند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه چاپخانه‌ها، مراکز نشر و سایر مطبوعات مکلف به رعایت این قانون هستند، ادامه داد: اگر وزارت ارشاد با تخلفی در این رابطه مواجه شد باید اقدامات لازم را به عمل آورد.
وی با اشاره به اینکه صدا و سیما مکلف است تا از به کارگیری واژه‌های نامانوس بیگانه خودداری کند، بیان داشت: صدا و سیما بایستی ضوابط دستوری زبان فارسی معیار را رعایت کند.
**همه نهادها و سازمان‌ها مکلف به رعایت زبان فارسی هستند
حداد عادل افزود: برای متخلفین مجازات‌هایی در نظر گرفته شده که این مجازات‌ها می‌تواند شامل تعطیلی موقت محل کار و لغو پروانه کسب و کار باشد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه باید قدر زبان مادری را بدانیم، اظهار داشت: هر کسی که از لغات بیگانه استفاده می‌کند باید مطمئن باشیم که زبان خارجی بلد نیست.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا برخی از کلمات با یکدیگر تنافر حروف دارند، تصریح کرد: در فرهنگستان زبان و ادب فارسی استادانی وجود دارند که متخصص آواشناسی هستند یعنی وقتی یک لغتی برای به کارگیری مطرح می‌شود این استادان کلمه مورد نظر را از نظر آوایی مورد بررسی قرار می‌دهند.
حداد عادل با بیان اینکه مثلا کلمه “خمیرک” تنافر آوایی ندارد، گفت: اینگونه کلمات اگر به مرور زمان مورد استفاده قرار بگیرند همچون سایر کلمات دیگر عادی می‌شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا برخی از لغات میان دانشجویان و اساتید به درستی جا نمی‌افتد ادامه داد: متاسفانه صدا و سیما در حوزه ورزش به صورت نابجا از لغات فرنگی استفاده می‌کند، مثلا به جای جام، لیگ گفته می‌شود و یا به جای جام برتر، سوپرلیگ استفاده می‌شود، پس باید گفت چه دلیل دارد که صدا و سیما این کلمات را به کار می‌برد؟
وی با اشاره به همکاری رئیس صدا و سیما با فرهنگستان زبان و ادب فارسی، افزود: از رئیس سازمان صدا و سیما به سبب همکاری با این فرهنگستان قدردانی می‌کنم.
حداد عادل با بیان اینکه رسانه‌ها و سایر مطبوعات هم باید لغات صحیح را مورد استفاده قرار دهند، خاطرنشان ساخت: ما مدعی هستیم در ۴۵ هزار لغتی که به تصویب رسیده، یا ۸۰ هزار لغتی که مورد بررسی قرار داده‌ایم همه آنچه پیشنهاد کرده‌ایم بی‌عیب نبوده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اینکه اگر لغتی عیب و ایرادی داشته باشد ملت بدانند که آن لغات را مورد تعویض قرار خواهیم داد،افزود: از همه ملت خواستارم نسبت به زبان و ادب فارسی تعصب داشته باشند.
وی گفت: از همه مغازه‌داران، فروشندگان، کارخانه‌داران و هر کسی که با زبان فارسی در کار اقتصاد و صنعت سر و کار دارد درخواست می‌کنم نسبت به زبان فارسی تعصب و غیرت ملی داشته باشند و همچنین از همه صاحبان مطبوعات، نویسندگان و مترجمان تقاضا می‌کنم این گوهر ارزنده و سرمایه ملی را حفظ کنند.
حداد عادل با بیان اینکه از صدا و سیما خواستارم نسبت به زبان فارسی حساسیت بیشتری داشته باشد، خاطرنشان کرد: همه دستگاههای مختلف از نیروی انتظامی گرفته تا وزارت ارشاد باید نسبت به زبان و ادب فارسی عزم و اراده بیشتری را برای اجرای قانون مرتبط با زبان و ادب فارسی داشته باشند.
باشگاه خبرنگاران