مصباحی مقدم عضو کمیسیون برنامه و بودجه چهارشنبه هفته گذشته گفته بود: “نرخ رشد ۶ /۴ درصدی اقتصاد کشور که اخیرا از سوی بانک مرکزی اعلام شد، بشدت غلط و غلط انداز است. مگر می‌شود نرخ رشد منفی ۸ /۵ سال گذشته در سه ماه ابتدای سال ۹۳ به مثبت ۶ /۴ رسیده باشد؟ این به افسانه شبیه‌تر است، احتمال دارد در مقایسه سال ۹۳ با سال ۹۲ این نرخ رشد به دست آمده باشد که با کم کردن ۶ /۴ از نرخ منفی ۸ /۵ نتیجه منفی ۲ /۱ می‌شود، یعنی هنوز نرخ رشد زیر صفر است.”
بانک مرکزی نیز در پاسخ به این ادعای مصباحی مقدم در اطلاعیه ای اعلام کرد: “رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی اقتصاد کشور در فصل اول سال جاری بر اساس مقایسه (محاسبه درصد تغییرات) رقم تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت سال ۱۳۸۳ در فصول اول سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۲ به دست می‌آید. در گزارش بانک مرکزی به صراحت بیان شد رقم رشد اعلام شده بر اساس استانداردهای آماری موجود و منابع آماری رسمی محاسبه شده و لذا طرح هرگونه شبهه‌ای در این زمینه بی‌مورد است.ایشان (مصباحی مقدم) در بخشی دیگر از صحبت های خود، رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی فصل اول سال جاری را به « افسانه» تشبیه نموده‌اند.
قاعدتاً اگر ایشان گزارش‌های تکمیلی بانک مرکزی در این خصوص را ملاحظه می‌فرمودند، به این نکته واقف می‌شدند که با وجود رشد ۴.۶ درصدی اقتصاد در فصل اول سال ۱۳۹۳، کماکان سطح تولید ناخالص داخلی به قیمتهای ثابت سال ۱۳۸۳ در سطحی کمتر از رقم فصل اول سال ۱۳۹۰ قرار دارد. این امر بدان معنی است که اقتصاد ایران در مرحله بازیابی توان از دست رفته و به عبارت دیگر، بازیابی استفاده از ظرفیتهای خالی خود قرار دارد و هنوز به سطح تولید سال ۱۳۹۰ نرسیده است. لذا، با وجود رشد ۴.۶ درصدی اقتصاد در فصل اول سال جاری، اتفاق خارق‌العاده و غیرقابل باوری در اقتصاد کشور صورت نپذیرفته است و چنین نرخ رشدی پس از ۸ فصل رشد منفی، کاملاً طبیعی است.”
واقعیت چیست؟
بانک مرکزی در توضیحات خود به نوعی سخن اقتصاددانان از جمله مصباحی مقدم را تایید کرده است. برخی از اقتصاددانان مانند مجیدرضا حریری – که اتفاقا از فعالان بخش خصوصی هم هست- اعتقاد دارند رشد اقتصادی اعلامی از سوی بانک مرکزی یک ابداع جدید است. مثلا هیچ گاه تا به حال نرخ رشد اقتصادی یک فصل با همان مدت مشابه در سال قبل آن مقایسه نشده اما بانک مرکزی “سیف” این کار را کرده و هیچ توضیحی نداده است و تنها اعلام شده که رشد اقتصادی ۴.۶ درصد است.
حریری عضو اتاق بازرگانی ایران می گوید:” مقایسه رقم رشد اقتصادی در دو فصل بهار امسال و سال گذشته ابداع جدید بانک مرکزی بود. این روش جدید محاسبه مبنای درستی برای نشان دادن رشد اقتصادی نیست، چراکه سال ۹۲ دولت قبل سالهای پایانی را پشت سر می‌گذاشت و درگیر انتخابات بودیم. این دولت نیازی به تبلیغ اینچنینی ندارد، چراکه تبلیغ از این منظر بیشتر دافعه ایجاد می‌کند تا جاذبه.”
فرشاد مومنی اقتصاددان اصلاح طلب نیز برخی از کارهای اقتصادی دولت مانند بودجه نویسی و بسته خروج از رکود را تبلیغاتی می داند و می گوید: ” به نظر من برخورد دولت در این زمینه (اصلاح بودجه نویسی) بسیار سطحی و شعارزده بود. سخنان آقای رییس‌جمهور نشان می‌دهد پشتیبانی کافی کارشناسی برای عملی‌شدن این ایده هنوز در دولت جدید وجود ندارد. … آنچه تا این لحظه مشاهده شد این بود که جنبه اخیر با کاستی ها و کمبودهای بسیار جدی روبه‌رو است و چون شبیه این کار شعاری و تبلیغاتی در ابعادی بسیار وسیعتر توسط دولت پیشین در مورد دولت‌های قبل از آن اعمال می‌شد، اثر اجتماعی آن بسیار نازل و اندک و حتی گاه مشمئز‌کننده است.پیشنهاد اصولی این است که به جای استمرار برخورداری تبلیغاتی و سیاست‌زده به‌ویژه متهم‌کردن افراد، به ریشهیابی نهادی و ساختاری آن اشتباهات بپردازیم. متهم‌کردن افراد باید بی‌سروصدا و در چارچوب تعامل میان قوه‌مجریه و قوه‌قضاییه صورت گیرد… علایم بسیار نگرانکنندهای در همین بسته سیاستی دولت در این زمینه وجود دارد که کسانی از درون دولت و از نزدیکان رییس‌جمهور به صورت کاملا شعاری و تبلیغاتی گفتهاند این بسته نسبتی با برنامه تعدیل ساختاری ندارد اما حداقل با هفت‌گروه استدلال می‌توان نشان داد این ادعای تبلیغاتی اعتبار کارشناسی ندارد و همچنان در بنمایه این بسته، ”
با توجه به اظهارات اقتصاددانان در زمینه آمارهای دولت می توان نتیجه گرفت که ابداع جدید بانک مرکزی برای مقایسه رشد اقتصادی بهار ۹۳ نسبت به بهار ۹۲ یک اقدام تبلیغاتی بوده تا سخن برخی از مسوولان نسبت به خروج اقتصاد ایران از رکود زمین نماند در حالی که معمولا رشد اقتصادی سالیانه منتهی به فصل محاسبه و اعلام می شود.
بدین ترتیب بانک مرکزی باید رشد اقتصادی تابستان ۹۲ تا بهار ۹۳ را با رشد اقتصادی تابستان ۹۳ تا بهار ۹۲ مقایسه می کرد نه اینکه رشد دو فصل قیاس شود. به همین علت است که بانک مرکزی در اطلاعیه خود تاکید می کند که بعد از ۸ فصل رکود این رشد اقتصادی اصلا عجیب نیست.
