در زمینه ازدواج سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی وجود ندارد که ثبت رسمی شده باشند و تقریبا اکثر موسسات همسریابی مجوز فعالیت رسمی و قانونی ندارند. کانون اطلاع‌رسانی ازدواج‌های موفق (پیوند مهر)، یکی از مراکز ثبت شده وزرات کشور است که با مدیریت سرکار خانم نکویی در شهر تهران فعالیت می‌کند. در ادامه گفتگوی شاخه‌های طوبی با مدیرعامل کانون پیوند مهر تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود:
از چه سالی شروع به فعالیت کردید و در چه زمینه‌ای فعالیت دارید؟
سابقه کاری ما به ۳۵ سال قبل برمی‌گردد، اما به صورت رسمی حدود ۶ سال است که به ثبت رسیدیم و از سال ۱۳۸۷ فعالیت رسمی خودمان را تحت عنوان موسسه پیوند مهر آغاز کردیم.
در مورد فعالیت‌هایتان کمی توضیح دهید.
فعالیت ما در زمینه همسریابی است یعنی واسطه ازدواج هستیم. برنامه کاری ما به این صورت است که خانواده‌ها بعد از تماس و تعیین وقت با مراجعه به مرکز، شرایط دختران و پسران‌شان را ثبت‌نام می‌کنند؛ پس از تکمیل مدارک، پرونده‌ها در فایل‌های پیگیری قرار می‌گیرند. ما چند کارشناس ازدواج داریم که با مطالعه پرونده‌ها و مدارک براساس اعتقادات، وضعیت مالی، تحصیلات، اصالت خانوادگی، وضعیت ظاهری و خواسته‌های مطرح شده از طرف خانواده‌ها، به آنها موارد متناسب برای ازدواج معرفی می‌شود.
انگیزه شروع این فعالیت چه بود؟
مادر من استاد قرآن بودند و پدرم تور زیارتی داشتند، به همین دلیل مراجعه‌کننده‌های زیادی داشتند و معتقد بودند که جوانان اگر شرایط ازدواج را دارند نباید مجرد بمانند. بنابراین خودشان داوطلب می‌شدند تا کسانی که قصد ازدواج دارند به ایشان مراجعه کنند. این پیشینه خانوادگی در من انگیزه ایجاد کرد این کار را با حفظ قالب سنتی به صورت علمی و تخصصی ادامه دهم. برای این کار نشست‌های زیادی با اساتید مختلف حوزه و دانشگاه برگزار کردیم تا قالب سنتی حفظ شود و به صورت علمی پیش برویم که ضریب ایمنی هم بالا برود و خانواده‌ها خودشان رصد کنند تا سوءاستفاده‌ای از دختران و پسران نشود و مشکلی پیش نیاید.
روند معرفی خانواده‌ها بهم چگونه انجام می‌شود؟
بعد از تکمیل پرونده، به خانواده‌های پسران که مادر یا خواهر پیگیر هستند، با توجه به شرایط، دو شماره تماس با مشخصات دختر را می‌دهیم و خانواده پسر تماس می‌گیرند و کاملا سنتی مراسم خواستگاری انجام می‌شود. بعد از خواستگاری خانواده دختر و پسر باید یک گزارش کار به ما بدهند. اگر نظر خانواده پسر منفی و نظر خانواده دختر مثبت باشد، از نظر مثبت خانواده دختر حرفی نمی‌زنیم و این مورد منتفی می‌شود اما اگر نظر هر دو خانواده مثبت باشد و قابل پیگیری، وارد مرحله بعد می‌شوند.
بعد از جلسه دوم و سوم خواستگاری باید به مرکز مشاوره موسسه مراجعه کنند تا تست‌های روانشناسی انجام شود. در این مرحله گاهی احتمال دارد که مشاور ازدواج نظرش این باشد که این دو نفر برای ازدواج با هم مناسب نیستند که مراتب به خانواده‌ها اطلاع داد می‌شود. اگر تست‌ها و آزمایشات انجام شده همگی مثبت و متناسب باشد پرونده‌ها از حالت پیگیری خارج و به مذاکره می‌رسد و خود خانواده‌ها بقیه مراحل را انجام می‌دهند.
جلسه یا کلاس مشاوره قبل از معرفی ازدواج برای دختر یا پسر برگزار نمی‌شود؟
در حال حاضر یک برنامه فرهنگی ازدواج برای دختران در چهار مرحله برگزار می‌کنیم که با حضور استاد روانشناس آموزش‌هایی انجام می‌شود و تست شخصیت‌شناسی هم گرفته می‌شود. بعد از این کلاس اگر نیاز به مشاوره فردی هم باشد انجام می‌شود. برای پسران هم در نظر داریم که کلاس‌هایی را برگزار کنیم.
مراجعین شما بیشتر دختران یا پسران هستند یا خانواده‌هایشان؟
حدود نود درصد مراجعین خانواده‌ها هستند. ده درصد هم که خود دختران یا پسران مراجعه می‌کنند و راهنمایی می‌شوند که از طریق خانواده اقدام و پیگیری شود، چون ازدواج‌های ما به صورت سنتی است.
از لحاظ سنی دختران و پسران ثبت‌نام شده در چه محدوده‌ای قرار می‌گیرند؟
دختران از سن ۱۷ تا ۶۰ سال هستند، البته در سنین بالا اکثرا زنانی هستند که همسرشان فوت کرده یا متارکه کرده‌اند. پسران هم از ۱۸ تا ۷۰ سال هستند که موارد سن بالا در فایل‌های خودشان قرار می‌گیرند تا با ایجاد شرایط مقتضی معرفی گردند.
از نظر خانوادگی بیشتر چه خانواده‌هایی به موسسه مراجعه می‌کنند؟
بیشتر خانواده‌های مذهبی هستند که برایشان ازدواج سنتی اهمیت زیادی دارد.
شاید برای خانواده پسران کمتر اما احتمالا برای خانواده‌های دختران پذیرش عرفی این مسئله پایین‌تر است که دخترشان را برای ازدواج ثبت‌نام کنند. از لحاظ عرفی برخورد خانواده‌ها با این نوع همسرگزینی برای ازدواج فرزندانشان چگونه است؟
حدود پنجاه درصد خانواده‌ها با احتیاط اقدام می‌کنند؛ می‌گویند اسم موسسه نباشد و دوست ندارند این مسئله بیان شود. متاسفانه برای مردم این نوع همسرگزینی بد جا افتاده است و فکر می‌کنند کسی که دیگر هیچ امکان ازدواجی ندارد و هیچ موردی برای ازدواجش وجود ندارد به چنین موسسه‌ای مراجعه می‌کند.
تقریبا برای هر پسر و دختر چند مورد معرفی می‌شود تا به ازدواج ختم شود؟
بستگی به شرایط دارد، اگر پسر از نظر تحصیلات به عنوان مثال لیسانس داشته باشه موارد بیشتری برایش وجود دارد اما اگر سن کم و دیپلمه باشد مورد برای معرفی کم است. گاهی برای بعضی از پسرها ۲۰ تا ۳۰ مورد هم معرفی شده است.
بودجه فعالیت‌هایتان را چگونه تامین می‌کنید؟
بودجه در حال حاضر از طریق هیئت مدیره و به سختی تامین می‌شود.
از مراجعین هزینه‌ای دریافت نمی‌کنید؟
ما برای مراجعین یک حق عضویت یک‌ساله به مبلغ ۱۱۰هزارتومان تعریف کردیم که به علت اینکه فرهنگ این امر جا نیافتاده اکثرا پرداخت نمی‌شود.
شما برای اینکه طرح واسطه‌گری ازدواج به صورت علمی و تخصصی فراگیر شود اقدامی نکردید؟
من شش سال پیش طرح ساماندهی موسسات ازدواج را در زمان رئیس جمهور قبل به وزارت ورزش و جوانان ارسال کردم؛ تا تمام کسانی که معرف و رابط ازدواج هستند تحت یک استاندارد این کار را انجام دهند. با پیگیری‌های زیادی که داشتیم موفق نشدیم این طرح را تصویب و برایش بودجه‌ای بگیریم. اگر بودجه برای این طرح تامین می‌شد ما در ابتدا تهران و سپس حومه تهران را می‌توانستیم پوشش دهیم و بعد از آن هم به صورت ملی امکان فعالیت داشتیم که متاسفانه طرح تصویب نشد.
دلیل عدم تصویب طرح چه بود؟
متاسفانه تعصباتی از سمت مسئولین وجود دارد و این موضوع مطرح می‌شود که از دختران سوءاستفاده می‌شود. در حالی که من بارها این مسئله را در جلسات وزارت کشور هم مطرح کرده‌ام که اگر برخی از تعصبات کنار گذاشته شود و مسئله ازدواج ساماندهی شود بساط فساد تا حد زیادی برچیده می‌شود. ما سعی کردیم تمام جوانب سنجیده شود و همه مراحل با مشورت اساتید و تحت نظارت خانواده‌ها انجام شود که ضریب ایمنی بالا باشد و سوءاستفاده‌ای رخ ندهد.
تعصباتی در این باره از سمت خانواده‌ها وجود ندارد؟
در مورد خانواده‌ها نیاز به فرهنگ‌سازی است. صدا و سیما بارها از ما خواسته تا گزارشی از فعالیت‌هایمان تهیه و پخش کند اما ما به دلیل اینکه توان و بودجه لازم را نداریم کار را رسانه‌ای نکردیم. ما زمانی می‌توانیم رسانه‌ای شویم که با موسسات و سازمان‌های فرهنگی، روانشناسی، مشاوره و… لینک شویم و آنها سبک کاری ما را پذیرفته تا بتوانیم دامنه فعالیت‌هایمان را گسترش دهیم.
در طول این شش سال چند مورد ازدواج داشته‌اید؟
ما سالیانه تقریبا ۱۰۰ ازدواج موفق داریم و تا به الان بالای پانصد مورد ازدواج در موسسه داشته‌ایم.
مواردی هم بوده که به طلاق منجر شود؟
در طول این شش سال فقط یک مورد بوده که دلیل جدایی هم مسائل مالی بود. الحمدلله این زوج با مشاوره‌هایی که در موسسه داشتند بعد از شش ماه مشکل‌شان حل و فصل شد و دوباره ازدواج کردند، تا به امروز بجز این یک مورد گزارش طلاقی نداشته‌ایم.
دختر و پسر بعد از ازدواج هم به موسسه مراجعه می‌کنند و با شما در تماس هستند؟
ما برنامه داریم که با این افراد در تماس باشیم تا اگر احیانا مشکلی دارند با مشاوره‌های به موقع موانع برطرف شود اما این مسائل همگی نیازمند بودجه و تامین اعتبار است.
برنامه کاری بخش مشاوره موسسه چگونه است؟
ما در موسسه دو مشاور حقوقی و چهار مشاور روانشاسی داریم که براساس بند نهم اساسنامه موسسه که موضوع آسیب‌های اجتماعی است به مراجعین مشاوره داده می‌شود.
اعضای موسسه چند نفر هستند؟
موسسه ۹ نفر هیئت مدیره، ۱۰ نفر هیئت امنا و حدود ۲۰ نفر هیئت علمی دارد. همچنین حدود ۱۰ نفر کارشناس ازدواج و ۱۰ نفر هم مشاور داریم.
چند پرونده دختر و پسر در موسسه وجود دارد؟
تقریبا ۳۵۰۰ پرونده داریم که حدود ۵۶۰ مورد ازدواج کرده‌اند. در حدود ۲۲۰۰ پرونده دختر و حدود ۸۰۰ پرونده پسر هم وجود دارد که در حال پیگیری برای ازدواج هستند.
چرا تعداد دختران بیشتر از پسران است؟
برای اینکه دختران زودتر برای ازدواج آماده می‌شوند و تقریبا از سال‌های پایان تحصیل دبیرستان و در اوایل دانشگاه آمادگی ازدواج دارند؛ اما پسران به دلیل اینکه باید سربازی بروند و شرایط کاری و اقتصادی‌شان فراهم شود دیرتر برای ازدواج آمادگی پیدا می‌کنند.
فعالیت شما فقط در تهران است؟
فعالیت ما فقط در تهران است اما تعدادی مراجعه هم در حومه و اطراف تهران مانند کرج، شهر ری، ساوه و بعضا شهرهای دیگر مانند اصفهان، کرمانشاه و… داریم که برای شهرستان‌های دیگر تنها کار مشاوره انجام می‌دهیم و معرفی ازدواج نداریم.
در تهران موسسات دیگری می‌شناسید که فعالیت‌شان مانند شما باشد؟
بله موسساتی هستند، اما مجوز فعالیت ندارند. ضمن اینکه ما در بحث معرفی ازدواج تاکید بسیاری داریم که همه مراحل تحت نظر خانواده باشد و این امر باعث شده که امنیت کار بالا و مشکلات کمتر شود.
با توجه به تجربه و فعالیت‌هایی که تا به حال داشته‌اید بیشترین مشکلات زنان و خانواده را چه حوزه‌ای می‌بینید؟
بیشترین مشکلات خانواده‌ها در بحث ازدواج، دخترانی هستند که زمان ازدواج را زود از دست می‌دهند. به نظر من بهترین زمان برای ازدواج دختران سنین ۱۸ تا ۲۴ سالگی است که امکان انتخاب خوب و درست وجود دارد. متاسفانه خانواده‌های پسران فکر می‌کنند زمان ازدواج برای پسران همیشه وجود دارد و برای پسران ۴۰ ساله سراغ دختران ۲۰ ساله می‌روند و بعضا هم چنین می‌شود. خانواده‌های دختران به شدت نگران هستند که دختران‌شان زمان ازدواج مناسب را از دست می‌دهند در حالیکه خانواده‌های پسران اصلا چنین فکری نمی‌کنند و بسیار راحت فکر می‌کنند که همیشه دختران کم‌سن و خوب برای پسرانی با سن بالا وجود دارد. واسطه‌ها در این میان به علت عدم علم و آگاهی کافی و خارج از استاندارد ناخودآگاه مشکلات جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کنند.
ازدواج‌های خیابانی و خارج از عرف و بدون دخالت خانواده هم که مشکلات خودش را دارد، ما مراجعاتی را داشته‌ایم که با مشاوره و در جریان گذاشتن خانواده‌ها سعی کردیم روند کارشان را تغییر دهیم. البته گاهی از نظر مشاورین موارد متناسب نیستند که وقتی صحبت می‌شود به علت وجود رابطه و محبتی که شکل گرفته قبول نمی‌کنند و از کار موسسه خارج می‌شوند و بعضی هم قبول می‌کنند و موارد دیگری تحت نظارت خانواده‌ها و کاملا سنتی معرفی می‌شود تا ازدواج موفقی شکل بگیرد.
به نظر شما اگر قرار باشد یک سمن (سازمان مردم‌نهاد) در تهران شروع به فعالیت کند چه حوزه‌ای را پیشنهاد می‌دهید؟
در حوزه ازدواج بیشترین نیاز وجود دارد که لازم است کار تخصصی و تحت نظارت و مجوز دولت صورت بگیرد. متاسفانه بیشترین آسیب هم در این حوزه است. به قول قدیمی‌ها دختر و پسر به مثابه پنبه و آتش هستند و در روابط غیراستاندارد این دو، غالبا دختر است که متضرر می‌شود. ما همیشه به دختران این امر را هشدار می‌دهیم که امنیت شما در نظارت و حمایت خانواده است و عشق‌های کاذب تنها ضرر برای شما باقی می‌گذارد.