به گزارش‌خبرنگار سیاسی کمال مهر، در ۲۵ اسفند ۹۲ (۱۶مارس۲۰۱۴) پس از کش و قوس‌های فراوان و مجادلات سیاسی سران روسیه باهمتایان غربی، سرانجام همه پرسی الحاق شبه جزیره “کریمه” به روسیه برگزار شد.
یک همه‌پرسی با موجی از موافقت‌ها و مخالفت‌ها
در این همه پرسی،بیش از ۹۶ درصد از اهالی کریمه به انضمام این جمهوری خودمختار به روسیه رای مثبت دادند. اگرچه ترکیب جمعیتی منطقه کریمه و سکونت ۵۲ درصد از روس تبارها در این منطقه، گواهی بر قطعی بودن پیوستن کریمه به روسیه از طریق فرآیند رفراندوم بود، اما رای آری ۹۶ درصدی کریمه نشینان برای الحاق به روسیه، تعجب ناظران بین المللی را برانگیخت؛ بگونه ای که نه تنها اکثریت روس تبارها بلکه اقلیت ۱۲ درصدی تاتارهای ساکن کریمه نیز به پیوستن این منطقه به روسیه رای مثبت دادند.
پس از اعلام رسمی نتایج همه پرسی و تصویب انضمام کریمه به روسیه، هزاران نفر از مردم این منطقه با تجمع در میدان مرکزی شهر “سواستوپل” به جشن و پایکوبی پرداختند.
پوتین رییس جمهور روسیه نخستین سیاستمدار بین المللی بود که همه پرسی کریمه را به رسمیت شناخت، اما در مقابل همتای آمریکایی پوتین یعنی اوباما، چند ساعت پس از اعلام نتایج این رفراندوم، طی تماسی با کرملین، مراتب نارضایتی خود را از اتفاقات کریمه به گوش پوتین رساند.
اوباما که به دلیل بی‌کفایتی در مدیریت بحران‌های بین‌المللی، سخت مورد شماتت سناتورها و گنگره نشینان آمریکایی قرار گرفته است، در مکالمه تلفنی با پوتین، همه پرسی کریمه را ناقض حاکمیت اوکراین دانست و به رییس جمهور روسیه گوشزد کرد، آمریکا نتایج این همه پرسی را به رسمیت نمی‌شناسد.
از همان آغاز بحران اوکراین در اواخر سال ۲۰۱۳، اندیشمندان حوزه روابط بین‌الملل پس از تحلیل مواضع و اظهارات سران کرملین و کاخ سفید، این بحران را پرتنش‌ترین و جنجالی‌ترین بحرانی دانستند که پس از جنگ سرد بار دیگر سران دو بلوک شرق و غرب سابق را رودرروی یکدیگر قرار داده است.
اما مخالفت با همه پرسی کریمه تنها منحصر به یانکی‌ها نبود، بلکه هم‌پیمانان اروپایی آمریکا هم، در اظهارات و مواضع خود ضمن تهدید مسکو، اعلام کردند رفراندوم کریمه و الحاق این کشور به روسیه را به رسمیت نمی‌شناسند.
“ویلیام هیگ” وزیر خارجه انگلیس و “لوران فابیوس” وزیر خارجه فرانسه، طی بیانیه‌های جداگانه‌ای با غیر‌قانونی اعلام کردن همه‌پرسی کریمه، رای آری ساکنان این منطقه برای الحاق به روسیه را ناشی از اشغال نظامی کریمه از سوی قوای روس دانستند و بار دیگر از کرملین خواستند که دستور خروج ارتش روسیه از کریمه را صادر کند.
حتی “آنگلا مرکل” صدراعظم آلمان که در میان رهبران اروپایی به داشتن رابطه حسنه با پوتین رییس‌جمهور روسیه شهره است، در تماسی تلفنی با پوتین، به وی هشدار داد که منتظر تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا باشد.
علاوه بر متحدان اروپایی آمریکا، دو کشور کانادا و ژاپن هم با به رسمیت نشناختن رفراندوم کریمه از مسکو خواستند به حق حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین احترام بگذارد.
در مقابل موضع‌گیری‌های غربی‌ها، مقامات کرملین از سران اروپایی و آمریکایی خواستند تا به انتخاب ساکنان کریمه احترام بگذارند و دست از برخورد گزینشی با مفاهیمی چون دموکراسی و حقوق بشر بردارند.
“سرگئی آکسیونوف” نخست‌وزیر شبه جزیره کریمه نیز در واکنش به تهدیدهای غرب گفت: هیچ‌کس نمی‌تواند مانع از پیروزی آنها شود، چرا که ساکنان کریمه در حال بازگشت به خانه‌شان یعنی روسیه هستند.
اما در میان اظهارات و مواضع سیاستمداران دنیا در قبال همه‌پرسی کریمه و در حالی که غربی‌ها هجمه‌های خود را به سمت روسیه نشانه گرفته‌اند، “میخاییل گورباچف” آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی که با اصلاحات سیاسی و اقتصادی خود در سال ۱۹۸۹ به جنگ سرد پایان داده بود، طی مصاحبه‌ای با خبرگزاری “اینترفاکس”، رفراندوم کریمه برای الحاق به روسیه را تصحیح اشتباهی دانست که در دوران شوروی، بلشویک‌های حاکم مرتکب آن شده بودند.
گفتنی است در سال ۱۹۵۴، در زمان رهبری “نیکیتا خروشچف” در شوروی، شبه جزیره استراتژیک کریمه به موجب تصمیم سران حزب کمونیست به بخشی از جغرافیای سیاسی اوکراین تبدیل شد.
پس از همه پرسی ۱۶ مارس ۲۰۱۴ و رای بالای مردم کریمه برای پیوستن به روسیه؛ در ۱۸ مارس، پوتین رییس جمهور روسیه با حاضر شدن در “دوما”، به صورت رسمی الحاق منطقه خودمختار کریمه به خاک روسیه را تصویب کرد و بدین ترتیب پس از ۲۳ سال بخشی از جمعیت روسیه به موطن اصلی خود بازگشتند؛ اتفاقی که “سرگئی نارشکین” رییس دومای روسیه از آن بعنوان رویدادی تاریخی و بی سابقه نام برد.
تخاصم کرملین و کاخ سفید پس از الحاق کریمه به روسیه
پس از تصویب الحاق کریمه به روسیه، سران غرب در قبال مسکو موضع تندتری را اتخاذ کردند، از تحریم اقتصادی گرفته تا تهدید به حمله نظامی. البته غربی‌ها سلاح تحریم خود را از همان فوریه ۲۰۱۴ که بندر “سواستوپول” و فرودگاه “سیمفروپول” پایتخت کریمه به تصرف نظامیان روسیه درآمد، به کار بسته بودند.
در روز دوشنبه ۱۷ مارس، یعنی فردای همه پرسی کریمه، وزرای امور خارجه ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا در بروکسل گرد هم آمدند تا تحریم علیه روسیه را بررسی کنند.
اتحادیه اروپا که پیشتر، گفتگو درباره معاهده اقتصادی با روسیه و نیز تسهیل صدور ویزا برای روس تبارها را متوقف کرده بود، پس از رفراندوم کریمه، سفر ۲۱ مقام روسیه و اوکراین به کشورهای‌عضو این اتحادیه را ممنوع و دارایی‌های آنها را مسدود کرد.
آمریکا هم برای غافل نشدن از غائله تحریم‌ها،۱۱ مقام روس و اوکراینی را مشمول تحریم قرارداد. علاوه بر “ویکتور یانوکوویچ”، رئیس جمهور قانونی اوکراین که در نتیجه کودتا ۲۲ فوریه غربگرایان، به روسیه رفته است و چند مقام ارشد اوکراینی دیگر، اسامی هفت تن از مقام‌های ارشد روس که از اعضای حلقه درونی “ولادیمیر پوتین”، رئیس جمهوری روسیه به شمار می‌روند در فهرست تحریم‌های آمریکا به چشم می‌خورد.
مقامات ارشد دولت آمریکا گفته‌اند که اعمال این محدودیت‌ها در نوع خود جامع‌ترین تحریم‌ها علیه روسیه از زمان پایان جنگ سرد بوده است.
تهدید به اخراج روسیه از گروه ۸، یکی دیگر از محورهای تحریمی است که غربی‌ها برای انزوا روسیه، به آن تمسک جسته‌اند. گروه جی ۸، متشکل از هشت کشور صنعتی جهان است که ۶۵ درصد اقتصاد جهان را در تصاحب دارند. قرار بود نشست آتی این گروه در ماه آینده در سوچی روسیه برگزار شود که پس از بحران اوکراین، کشورهای غربی از حضور در این نشست استنکاف کردند. “لوران فابیوس” وزیر خارجه فرانسه نیز اعلام کرده است، گروه هشت مشارکت روسیه در نشست‌هایش را به حالت تعلیق درآورده است.
البته این تهدید غربی‌ها با واکنش مقامات کرملین مواجه شد، بگونه‌ای که “دیمیتری پسکوف” سخنگوی دفتر ریاست جمهوری روسیه، طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: برگزاری نشست سران گروه ۸ بدون حضور روسیه، مواضع مسکو را تضعیف نخواهد کرد.
پس از تحریم‌های یکجانبه غربی‌ها علیه مسکو، سران کرملین نیز به مقابله به مثل پرداخته و برخی از مقامات و مسئولان اروپایی و آمریکایی را در فهرست تحریمی خود قراردادند. قطع صادرات گاز به اروپا، یکی دیگر از مواردی است که مسکو در پاسخ به تحریم‌های یکجانبه غرب، در صدد اجرای آن است؛ ۱۱۲ میلیارد متر مکعب، میانگین سالانه صادرات گاز روسیه به اروپای غربی است که این میزان نیمی از حجم گاز مورد استفاده در کشورهای غرب اروپا است.
اما همانگونه که تحلیل‌گران مسائل بین‌الملل پیش‌بینی می‌کردند، بحران اوکراین و تخاصم روسیه با جبهه غرب در جریان این بحران، مسئله سوریه و جنگ داخلی در این کشور را نیز تحت شعاع قرار داده است.
اواسط سال گذشته بود که پس از وقوع عملیات شیمیایی در برخی شهرهای سوریه، پیشنهاد خروج تسلیحات شیمیایی از این کشور به ابتکار روسیه و ایران مطرح شد، اما حالا “راسموسن” دبیر کل ناتو با ابراز نگرانی از آنچه که او حضور نظامیان روس در خاک اوکراین می خواند، گفت: روسیه در امحای تسلیحات شیمیایی سوریه شرکت نخواهد کرد، چراکه ناتو در حال حاضر در حال تجدیدنظر در رابطه‌اش با روسیه در پی رویدادهای کنونی در اوکراین است.
باید منتظر ماند و دید سرانجام، بحران اوکراین به کجا می‌رسد و آیا این بحران می‌تواند، مجادله لفظی و سیاسی کرملین و کاخ سفید را به یک جنگ تمام عیار نظامی تبدیل کند. هرچند باتوجه به نبرد آبخازیا و اوستیا در سال ۲۰۰۸ و ضرب شست ارتش روسیه به قوای نظامی گرجستان که مستظهر به حمایت غرب بود، بعید می‌رسد، ناتو و در راس آن آمریکا خیال رویارویی نظامی با روسیه را در ذهن بپروراند.
انتهای پیام/