هر چند موضوع هسته‌ای یک موضوع کاملا علمی و تخصصی است و باید متخصصین این حوزه در این باره تصمیم‌گیری کرده و اظهار نظر کنند اما با کارشکنی‌های پی در پی غرب به سرکردگی آمریکا، بعد سیاسی پرونده هسته‌ای کشورمان به سایر ابعاد این پرونده از جمله بعد علمی و کاربردی این پرونده چربیده و همواره بعد سیاسی آن مطرح بوده است.

پس از روی کار آمدن دولت یازدهم پرونده هسته‌ای ایران مسیر دیگری را پیمود به طوری که سوم آذر ماه سال جاری در ژنو تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان توانستند با گروه ۱+۵ متشکل از آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان به توافق برسند.

در این راستا دور دوم مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ به میزبانی وین نیز در حال حاضر در این شهر در حال انجام است و طبقه گفته برخی مسئولان محور مهم این مذاکرات راکتور آب سنگین اراک است.

همواره عبارات و اصطلاحات مهمی در ارتباط با پرونده هسته‌ای مطرح می‌شود که آب سنگین، نیروگاه اتمی بوشهر، راکتور اتمی اراک، سایت هسته‌ای فردو، نطنز از جمله این عبارات است.

برای آشنایی با این تعاریف به سراغ “ابراهیم کارخانه‌ای” نماینده فعلی همدان که رئیس کمیته هسته‌ای مجلس بوده و کارشناس ارشد علوم هسته‌ای دارد رفتیم که این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

باشگاه خبرنگاران: آب سنگین چیست؟

کارخانه‌ای: مستحضرید فرمول آب معمولی H20 است، ولی فرمول آب سنگین D2O است، D یعنی هیدروژن سنگین یا دو تریوم، پس آب معمولی ۲ هیدروژن معمولی با یک اکسیژن دارد ولی آب سنگین ۲ هیدروژن سنگین با یک اکسیژن دارد.عدد جرمی هیدروژن معمولی یک است در حالی که عدد جرمی هیدروژن سنگین ۲ است به همین دلیل می‌گویند D02 یا آب سنگین.

باشگاه خبرنگاران:آیا آب سنگین و آب سبک با هم مخلوط هستند؟

کارخانه‌ای: بله، به ازای هر ۷ هزار مولکول آب معمولی یک مولکول آب سنگین وجود دارد که تحت فرآیند بسیار حساس می‌توان آب سنگین را از آب معمولی جدا کرد.

باشگاه خبرنگاران: پس آبی که ما مصرف می‌کنیم آب سنگین هم دارد؟

کارخانه‌ای: بله، به ازای هر ۷ هزار مولکول معمولی یک مولکول آب سنگین در آب مصرفی ما وجود دارد.

باشگاه خبرنگاران: راکتور اراک چه تفاوتی با نیروگاه اتمی بوشهر دارد؟

کارخانه‌ای: سوخت راکتور قدرت بوشهر یا نیروگاه اتمی بوشهر اورانیوم غنی شده زیر ۵ درصد بوده و سیستم خنک‌کننده آن آب سبک است که به آن راکتور آب سبک‌هم می‌گویند اما سوخت مورد نیاز راکتور آب سنگین اراک اورانیوم طبیعی بوده و سیستم خنک‌کننده آن آب سنگین است.

هم‌چنین قدرت راکتور آب سنگین اراک ۴۰ مگاوات بوده و تحقیقاتی است و برای تولید رادیو ایزوتوپ‌های مورد نیاز در پزشکی و صنعت از آن استفاده می‌شود در حالی که نیروگاه اتمی بوشهر ۱۰۰۰ مگاوات بوده و برای تولید برق است.

باشگاه خبرنگاران: ظاهرا در اراک نیز دو تاسیسات مجزا وجود دارد منظور از این دو تاسیسات چیست؟

کارخانه‌ای: بله، در اراک دو تاسیسات وجود دارد یکی تاسیسات آب سنگین است که فقط آب سنگین تولید می‌کند و دیگری راکتور آب سنگین IR-40 است که با قدرت ۴۰ مگاوات کار می‌کند( همان راکتوری که سیستم خنک‌کننده آن آب سنگین است).

تاسیسات آب سنگین صرفا آب سنگین مصرفی راکتور ۴۰ مگاواتی را تولید می‌کند و البته آب سنگین مصارف زیادی در عرصه پزشکی، کشاورزی، تحقیقاتی، صنعتی و….. دارد.

باشگاه خبرنگاران: آیا در سایت هسته‌ای فردو و نطنز نیز آب سنگین استفاده می‌شود؟

کارخانه‌ای: خیر، در فردو و نطنز آب سنگین استفاده نمی‌شود.

باشگاه خبرنگاران: تفاوت سایت هسته‌ای فردو و نطنز با راکتور اراک چیست؟

کارخانه‌ای: در نطنز اورانیوم غنی شده زیر ۵ درصد تولید می‌شود در حالی که در فردو این توانمندی وجود دارد که اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد هم تولید می‌شد!

در حال حاضر فردو که قبلا ۲۰ درصد تولید می‌کرده، زیر ۵ درصد تولید می‌کند.

باشگاه خبرنگاران: آیا راکتور ۴۰ مگاواتی اراک به طور کامل به بهره‌برداری رسیده است؟

کارخانه‌ای: خیر به صورت ۱۰۰درصد به بهره‌برداری نرسیده است، در حال حاضر این راکتور حدود ۹۰درصد پیشرفت داشته است.

باشگاه خبرنگاران: علت حساسیت غربی‌ها در مورد راکتور ۴۰ مگاواتی اراک چیست؟

کارخانه‌ای: راکتور آب سنگین اراک حاصل نبوغ جوانان ایرانی است و این راکتور بومی است، از آن‌جا که ساختار کلی همه راکتورها مشابه همدیگر است لذا اگر ما به فناوری ساخت این راکتور ۴۰ مگاواتی به طور ۱۰۰درصد دسترسی پیدا کنیم و این راکتور به بهره‌برداری برسد قادر خواهیم بود دیگر راکتورهای قدرت مورد نیاز کشور را هم در داخل و با فناوری بومی تولید کنیمکه این مهم باعث مخالفت می‌شود.

باشگاه خبرنگاران: بهانه غربی‌ها برای مانع از به بهره‌برداری رسیدن راکتور آب سنگین اراک چیست؟

کارخانه‌ای: آن‌ها بهانه‌های مختلفی دارند و می‌گویند پسماند راکتور آب سنگین اراک پلوتونیوم ۲۳۹ تولید می‌کند که قابلیت شکاف دارد در حالی که این یک بهانه است چرا که پسماند آن کنترل می‌شود همان‌گونه که پسماند نیروگاه بوشهر هم کنترل می‌شود.

باشگاه خبرنگاران: توصیه شما به دست‌اندرکاران حوزه هسته‌ای چیست؟

کارخانه‌ای: معتقدم باید اهمیت علمی آب سنگین اراک مشخص شود تا پس از آن جایگاه سیاسی هم قابل تبیین باشد اگر اهمیت علمی موضوع کاملا معلوم نشود ممکن است از نظر سیاسی دچار اشتباه فاحش شویم بنابراین باید به جایگاه علمی نیروگاه آب سنگین اراک توجه ویژه شود.

گفتگو از وحید عظیم‌نیا

انتهای پیام/