به گزارش«کمال مهر»به نقل از هرمز؛هنر و اصالت وجه تمایز ایرانیان است که با الهام از طبیعت و ابتکار عمل طلایه دار این فصل در دنیا به شمار می روند همچنین به واسطه بیشینه ای تاریخی بسیاری از آثار هنری مردم این دیار در گوشه و کنار جهان زبانزد عام و خاص است.
اقلیم گسترده و برخورداری از تنوع بالای طبیعی، گیاهی باعث شده که مردم سراسر میهنمان طبیعت را مهمان سرانگشت هنر کنند و از ساده ترین وسایل، آثاری شگرف و منحصر به فرد خلق کنند.
امروزه بخش اعظمی از درآمدزایی کشور به مقوله صنایع دستی اختصاص دارد و طرفداران بیشماری را محو هنر و ذوق مردم این دیار کرده چه بسا این عبارت که “هنر نزد ایرانیان است و بس” به لطف مردان و زنان خوش ذوق کشورمان گزافه نیست.
مردمان جنوب خصوصا استان هرمزگان متاثر از خوی هنری و ذوق فرهنگی بخش قابل ملاحظه از تولیدات صنایع دستی کشور را به خود اختصاص داده اند که به واسطه وجود هزاران کیلومتر مرز آبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس و تبادلات گسترده تجاری با آسیانه میانه و کشورهای آفریقایی گام بلندی در ترویج هنر بومی و اصیل خود برداشته اند.
گستره جغرافیایی استان هرمزگان به واسطه قرار گرفتن در منطقه ای نیمه بیابانی و همجواری با رشته کوه زاگرس اقلیم گرم و سرد را به صورت یکجا داراست از سوی دیگر حضور اقوام مختلف و مهاجرت طوایف به این خطه موجب شکل گیری کلکسیونی از فرهنگ ها و هنرها شده است.
صنایع دستی هرمزگان به واسطه ذوق بی مثال مردمانش در تمامی ابعاد زندگی نمود یافته به شکلی که می توان آثار آن را در پوشش زنان، ملزومات منزل و اسباب کار مردان یافت.
جامعه گسترده بانوان صنعت گر در هرمزگان
از درختان سر به فلک کشیده نخل تا صدف های عمق خلیج فارس در برابر هنر سرانگشت بانوی جنوبی سرتعظیم فرود آورده اند تا رسمی نو در اندازد؛ اینجا ریگ بیابان هم تجلی هنر می شود و چه بسا اشیاء سفالی بی نظیری همچون آب خوری ها و اشتروک های گلی خلق می کنند.
نقش، نگار و جلوه گیری هنر در ذات آثار سرانگشت بانوی هرمزگانی نهفته است چرا که زادگاه انواع نوار دوزی ها، خوس بافی، گلابون دوز و الب بافی به این دیار ختم می شود و کشورهای همسایه را مجبور به تبعیت از هنروران ما کرده است.
بالغ بر ۶۸ هزار نفر در عرصه صنایع‌دستی استان مشغول به فعالیت می باشند که حدودا ۹۰ درصد این افراد را بانوان تشکیل داده اند از این رو بانوان هرمزگانی با تولیدات فاخر هنری دوشادوش مردان خود در ایجاد وضعیت مطلوب زندگی نقش موثری را ایفا می کردندو این روند تا جایی پیش رفت که حتی دختران نوجوان نیز برای بهتر شدن وضعیت معیشت سهمی هر چند اندک را برعهده گرفتند.
تاخت و تاز محصولات بیگانه بر پیکر صنایع دستی هرمزگان
توسعه فعالیت های تجاری و اقتصادی و به تبع آن ورود گردشگران داخلی و خارجی یا بعبارتی توسعه صنعت توریسم موجب رونق صنایع دستی هرمزگان و از آن مهمتر رونق اقتصادی این بخش ازفرهنگ هرمزگان را فراهم کرده است.
تنوع در تولیدات صنایع دستی و صدور فرهنگ هرمزگان از طریق گردشگران خارجی به سایر کشورها سبب شده تا بازارهای جهانی پذیرای صنایع دستی و هنری بومیان این استان باشد.
هر چند هجوم افسار گسیخته ضد فرهنگ ها و جاباز کردن تولیدات غیر بومی با نام و نشان بندری را نمی توان نادیده گرفت و آثار سوء خود را بر تولیدات داخلی نمایان ساخته اما اندکی حمایت و تامل در باب صنایع دستی جنوب کشور مجال سیاه نمایی ها را می ستاند.
کشورهای هند و چین با وجود توان بالا در تولید و صنعت در برابر آثار هنری هرمزگان ناتوان مانده اند و پیشرفته ترین دستگاهها و مدرن ترین تولیداتشان توان رقابت با گوشه ای صنعت دست هرمزگان را ندارند.
رودوزیهای سنتی، سفالگری، حصیربافی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، بادله دوزی، سوزن دوزی، خرسک دوزی، چادرشب بافی، شیریکی پیچ، چنته بافی و صنایع دستی دریایی از جمله هنرهای بومیان هرمزگان از گذشته تاکنون است.
فعالیت ۶۸هزار هرمزگانی د رعرصه تولید صنایع دستی
رضا برومند، مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هرمزگان محصولات سفالی، حصیری، شیشه‌ای و خوس دوزی را از مهمترین محصولات صادراتی هرمزگان دانست و گفت: صنایع دستی استان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، ترکیه و برخی کشورهای اروپایی صادر شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هرمزگان با بیان اینکه سال گذشته دو میلیون و ۲۰۰ هزار دلار از محصولات صنایع دستی هرمزگان صادر شده است، عنوان کرد: گلابتون دوزی، خوس دوزی، شک بافی، گلدوزی، سفالگری، حصیر بافی، گلیم بافی، قالی بافی وگل‌های شیشه‌ای از جمله صنایع دستی صادراتی هرمزگان است.
برومند با اشاره به فعالیت ۱۸ مرکز صنایع دستی در استان ادامه داد:تاکنون بیش از ۶۸ هزار نفر در زمینه تولید صنایع دستی در استان شناسایی شده اند که مشغول به فعالیت هستند.
مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هرمزگان با بیان اینکه تا پایان سال سه نمایشگاه در کشور های جنوبی خلیج فارس برگزار می شود،خاطر نشان کرد: از ابتدای سال تاکنون یک میلیون و ۸۲۰ هزار دلاری صنایع دستی استان به کشورهای حاشیه خلیج فارس ، ترکیه و کشورهای اروپایی صادر شده است که با توجه به اهداف توسعه صادرات استان به دنبال برنامه ریزی برای افزایش این رقم به بیش از این هستیم.
صنایع دستی هر منطقه بیانگر خصوصیات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی آن محسوب می شود همچنین بافت سنتی، آداب و رسوم هر منطقه بخش مهمی ازصنایع دستی را در دل خود پرورش داده و همواره مورد توجه محققان و تاریخ شناسان هر عصری قرار می گیرند.
صنایع دستی بومی هرمزگان جایگاه ویژه های درفرهنگ و سنت مردمان این دیار دارد به نحوی که همچون سایر مناطق بعنوان هنر آبا و اجدادی به نسل های بعدی منتقل می شده تا از فراموشی این هنر جلوگیری به عمل آید.
شناسایی بازار فروش صنایع دستی بومی در بازارهای جهانی در بحبوحه وضعیت نامساعد اقتصادی هنرمندان و هنردوستان ضمن ادامه روند صادرات فرهنگ هرمزگان و ارزآوری برای کشور در صورت استمرار می تواند زمینه اشتغال بسیاری از افراد جامعه را فراهم کند.
پیشرفت صنعتگران هرمزگان در عرصه صنایع دستی دریایی
صنایع دستی دریایی را باید مهمترین و پیشرفترین صنایع دستی هرمزگان برشمرد چرا که عمده فعالیت صنعت گران در زمینه ظریف کاری هایی همچون تراش کاری صدف نمود می کند که مشابه آن در هیچ جایی دنیا دیده نمی شود.
صنایع دستی دریایی یکی از پر فروش ترین و گران ترین صنایع دستی هرمزگان به شمار می رود که بخش اعظم آن به همت زنان و مردان هرمزگان تولید می شود.
گرایش چشمگیر هنرجویان جوان به این عرصه از هنر دست بیانگر هنرورزی ذاتی مردم هرمزگان است و طبق آمار هر ساله ۱۵۰ هنر جو در کارگاه ها و تعاونی ها میراث فرهنگی تعلیم و آموزش می بینند که در این میان سهم قابل ملاحضه جامعه معلولان و ناتوانان جسمی عرصه گسترده ای را برای تولیدات گسترده و سازمان یافته فراهم می کند.
صرف نظر از ابعاد گسترده هنر صنعتگران هرمزگان، صنایع دستی دریایی یکی از مهم ترین زمینه های تولیدات بومی در جزایر قشم، هرمز و بندرعباس است که اقشار مختلف جامعه را به همت گماشته اما به واسطه بی توجهی مسئولان وقت مسکوت مانده است.
زیورات ساخته شده با صدف هایی دریایی در حالی گمنام و بی نام و نشان مانده اند که موج ویرانگر واردات کالاهای مشابه به استان ضربات سهمگینی بر پیکر آن وارد ساخته تا این هنر آبا و اجدادی بیش از پیش به انزوا رانده شود.
با وجود شهرت جهانی صنایع دستی هرمزگان در سال های اخیر به واسطه بی توجهی مسئولان فرهنگی به این اقشار از جامعه و هنر دست های آنان موجب شده که هنرمندان این دیار علاقه و انگیزه ای برای کارهای نداشته باشند.
تحریم های اقتصادی و افزایش قیمت مواد اولیه برای تولیدات صنایع دستی سبب شده هنرمندان هرمزگانی به دلیل کاهش قدرت دست از کارهای کشیده و گوشه عزلت را برگزینند.
کاهش انگیزه هنرمندان هرمزگانی در آینده ای نه چندان دور تولیدات صنایع دستی را با رکود روبرو می سازد و خسارات جبران ناپذیری را بر پیکره وضعیت فرهنگی و تاریخی را وارد کرده و پس از آن فراموشی هنر و هنرمندان رابه دنبال خواهد داشت.
توزیع اعتبارات فرهنگی ناعادلانه است
حجت الاسلام احد آزادی خواه،سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در سفر اخیر خود به هرمزگان با تاکید بر ضعف حوزه فرهنگ در بودجه کشور اظهار کرد: توزیع ناعادلانه اعتبارات فرهنگی مورد تایید است که از سال گذشته حرکاتی برای عادلانه کردن توزیع اعتبارات صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه موسسات فرهنگی هرمزگان که نقش ملی دارند در بودجه ریزی لحاظ خواهند شد، افزود: طرح اختصاص درصدی از درآمدهای گمرکی به حوزه فرهنگ نیاز به قانون و مصوبه مجلس دارد که اداره کل فرهنگ و ارشاد هرمزگان می تواند به عنوان یک طرح ارائه کند تا پس از رفع نقایص و عیب و ایرادات قانونی در صحن علنی مطرح و رای گرفته شود هرچند کار سختی است ولی امکان مصوب کردن آن وجود دارد.
نوسانات بازار ارز و به حاشیه رانده شدن محصولات وارداتی به دلیل قیمت های سرسام آور فرصت بی نظیری را برای رونق بخشیدن به عرصه صنایع دستی هرمزگان فراهم آورده که به پشتوانه تشابهات فرهنگی با کشورهای حاشیه خلیج فارس و بازار پسند بودن انواع تولیدات هنری استان در اغلب کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی می توان زمینه ای مناسب برای اشتغالزایی و ارز آوری ملی فراهم کرد که این امر اهتمام جدی مسئولان امر را می طلبد.
دیده اغماض، برخورد قهری متولیان امر فرهنگ و ادامه روند دلسرد کننده تولیدکنندگان بومی قطعا آثار مخربی بر اصالت و فرهنگ های اصیل جنوب کشور وارد می کند و درست در زمانی که بسیاری از کشورهای جعلی و بی هویت به دنبال تصاحب داشته های آبا و اجدادی ما هستند کم کاری مسئولان باب تسخیر را برای غارتگران فراهم می کند لذا در ابن برهه از زمان هوشیاری و تدبیر لازمه کارمقامات است.
انتهای پیام/