گروه سیاسی کمال مهر ؛ از مدت ها قبل حاشیه دار بودن مساله «توزیع سبد کالا »برای اجرا کنندگان آن مشخص بود ولی سعی شد با بی تفاوتی از کنار آن عبور شود.
«توزیع سبد کالایی میان مردم»؛ عنوان وعده انتخاباتی بود که روحانی قبل از انتخابات عنوان «یارانه کالایی» را بر روی آن گذاشت.
طرحی که در اولین روز اجرایش صدای نمایندگان مجلس را درآورد و تحقیق و تفحص از وزارت صنعت معدن و تجارت درباره توزیع سبد کالایی را کلید زد.
البته در روزهای قبل از اجرای این طرح نیز انتقادات فراوانی به اصل طرح، شیوه شناسایی افراد مشمول و همچنین ترکیب سبد کالایی صورت گرفت اما در میان همه انتقادها یک واژه آشنا تر از دیگر واژه ها بود؛ «گداپروری»!
عنوانی که سالهای گذشته بارها از سوی طیف منتقد دولت های نهم و دهم تکرار شد و تمامی آنان شیوه پرداخت یارانه از سوی احمدی‌نژاد را نوعی گداپروری می خواندند.
این انتقادات درست زمانی اوج گرفت که احمدی نژاد تصمیم گرفت در پایان سال ۹۱ مبلغ ۷۰ تا ۹۰ هزار تومان (نسبت به میزان دهک هر خانواده) به عنوان عیدانه و یا جبرانی، به حساب سرپرستان خانوار واریز کند.
مشکلات و شیوه توزیع سبد کالایی که دیروز اولین مرحله آن آغاز شد تنها صدای طیف خاصی از سیاسیون را درآورد و چهره ها و رسانه‌هایی که پیش از این انتقادات جدی به شیوه توزیع یارانه و عیدانه احمدی‌نژاد( آن هم به شیوه‌ای بسیار محترمانه‌تر از این نحوه توزیع ) را داشتند تقریبا در سکوت کامل بسر بردند.
وعده روحانی؛ یارانه کالایی یا سبد غذایی کالا؟!
حسن روحانی اولین کسی بود که در تبلیغات انتخابات، مساله یارانه کالایی را برای تامین مایحتاج ضروری خانوار مطرح کرد.
وی در مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم تصریح کرد که معتقد است در کنار یارانه نقدی که باید ادامه پیدا کند، یارانه کالا نیز باید میان خانواده‌ها توزیع شود.
تقریبا ۶ ماه پس از انتخابات و در صدمین روز از تشکیل دولت یازدهم، رئیس دولت در ۵ آذر ماه سال ۹۲ برای ارائه گزارش عملکرد ۱۰۰ روزه دولتش در برابر دوربین های تلویزیونی قرار گرفت.
وی در بخشی از اظهارات خود وعده توزیع بسته کالایی را به مردم داد.
رئیس دولت یازدهم تصریح کرد: ما ابتدا می‌خواهیم تورم را تا حدی مهار کنیم و سیستم بانکی را تا حدی اصلاح کنیم سپس سراغ بخش دوم در بحث یارانه خواهیم رفت. البته دولت اقداماتی را امسال برای اقشار کم‌درآمد انجام خواهد داد، در حد توان این دولت که به هر حال آغاز کار است و مشکلاتی وجود دارد.
روحانی ادامه داد: ما انشاءالله برای اقشار کم‌درآمد جامعه تا پایان سال دو بسته کالایی را تقدیم خواهیم کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این بسته‌ها به افرادی که قابل شناسایی هستند یا کارمندان و کارگران تعلق می‌گیرد، گفت: کارمندان دولت و اقشار کم‌درآمد مشمول این بسته ها خواهند شد، البته به آن یارانه دست نمی‌زنیم و آن سر جای خودش است؛ در کنار آن برای اقشار کم درآمد در دو نوبت دو بسته کالایی مد نظر قرار می‌گیرد.
انتشار این خبر موجی از سوال را درباره چگونگی توزیع و ترکیب این بسته کالایی ایجاد کرد و سخنگوی دولت کسی بود که می توانست به این سوالات پاسخ دهد.
محمد باقر نوبخت در پاسخ ، مبنی بر این که چه زمانی دو سبد کالایی گفته شده از سوی رئیس جمهور به مردم ارائه می‌شود، اظهار داشت: اعتبارات این موضوع از محل بودجه‌ای پیش‌بینی و تأمین شده و همچنین برای تأمین کالاهای مورد نیاز با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدامات لازم صورت گرفته و مشکلی در این راستا وجود ندارد و امیدواریم در زمان پیش‌بینی شده، یعنی بهمن‌ماه و اسفند این دو سبد کالا به مردم تقدیم شود.
البته نوبخت در حاشیه جلسه هیات دولت در تاریخ ۲۰ آذر جزئیات دیگری از این طرح را نیز اعلام کرد.
بر اساس طرح دولت قرار بود کارمندان دولت با هر نوع قرارداد، بازنشستگان دولت، نیروهای مسلح، سرپرست خانوارها و نیز افراد تحت‌پوشش بهزیستی و کمیته امداد، مشمول دریافت سبد کالا شوند.
بر همین اساس قرار شد که دولت ۵ کالای اساسی را در بسته کالایی به مردم ارائه دهد؛ برنج، مرغ، تخم مرغ، پنیر و روغن، کالاهایی بودند که دولت تدبیر و امید به عنوان یارانه کالایی به اقشار کم درآمد جامعه تحویل داد.
اعلام خارجی بودن برنج ها و عدم استفاده از برنج مرغوب ایرانی نکته دیگری بود که صدای منتقدان طرح را درآورد.
بسیاری از منتقدان که نام نمایندگان مجلس نیز در آنها به چشم می خورد معتقد بودند، قرار دادن برنج کشوری که بارها خبر مسموم بودن برنج های آن در میان مردم دهان به دهان چرخیده، در قالب سبد کالایی زیر سوال بردن شان مردم است.
نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در پاسخ به منتقدان ترکیب سبد کالایی و به ویژه بسته ۱۰ کیلویی برنج آن، عدم وجود بسته ۱۰ کیلویی برنج ایرانی را دلیل عدم استفاده از آن در سبد کالایی عنوان کرد؛ دلیلی که نه تنها جامعه را راضی نکرد بلکه زمینه استیضاح نعمت زاده و تحقیق و تفحص از وزارتخانه اش را نیز فراهم نمود.
سکوت معنا دار منتقدان دیروز/ پرداخت محترمانه یارانه نقدی گداپروری ولی توزیع سبد کالا نه…
طی دو تا سه روز گذشته بیشتر جامعه مشغول ارسال پیامک به سامانه ای بودند که از سوی دولت اعلام شده بود تا بدانند که مشمول دریافت سبد کالایی می شوند یا خیر.
برای کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی عجیب بود که صاحب کار آنها مشمول دریافت سبد کالا می شود ولی کارگر روزمزد آنها نه.
روز گذشته نیز انتشار برخی عکس های تاسف‌بار و تامل برانگیز از صف‌های طولانی و ساعت های انتظار مردم برای دریافت سبد کالایی در هوای منجمد زیر صفر انتقاد شدید رسانه ها و مردم و نمایندگان را درآورد.
شیوه ای که به گفته بسیاری ، شان اقشار مختلف جامعه‌ای که مشمول این طرح می شوند، پائین آورد. آنان بعد از ساعت های طولانی معطل ماندن در صف دریافت کالا، خود را محروم از سبد کالایی دیدند.
اما در این میان جای خالی منتقدان دیروز قابل توجه است
در ۲ سال پایانی دولت دهم و با نمود برخی مشکلات اجرای هدفمندی یارانه‌ها، علاوه بر صاحب‌نظران اقتصادی طیفی از سیاسیون نیز انتقادهای خود نسبت به هدفمندی یارانه ها را با شیوه تندتری آغاز کردند و اولین بار نیز الفاظی همچون، «گداپروری» و «ایجاد یک کمیته امداد ۷۰ میلیونی» را بکار بردند.
هاشمی رفسنجانی یکی از جدی ترین منتقدان پرداخت یارانه نقدی از سوی احمدی نژاد بود.
وی که سابقه طولانی در انتقاد از رقیب انتخاباتی خود در انتخابات ریاست جمهوری نهم و دولتش را در همه زمینه ها در کارنامه داشت، در آخرین روزهای سال ۹۱ با تاکید بر انحراف در اجرای هدفمندی یارانه ها گفت: نتیجه هدفمندی یارانه می‌بایست تقویت تولید و رشد اقتصاد و کشاورزی کشور می‌شد و نه سرازیر کردن مبلغی ناچیز به حساب مردم و در مقابل ایجاد تورم سرسام‌آور و کاهش شدید پول ملی.
هاشمی پس از انتخابات ریاست جمهوری انتقادات تندتری را نیز مطرح کرد و پرداخت یارانه نقدی توسط احمدی نژاد را نوعی فریبکاری برای تاثیرگذاری در انتخابات خواند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمع تعدادی از دانشجویان که به مناسبت ۱۶ آذر با وی دیدار کرده بودند گفت: بسیاری فکر می کردند ملت با آن شعارها و پول هایی که مثلا در جیبشان گذاشته می‌شود فریب می خورند. این که پول خود مردم را از آنها بگیرند و بخشی از آن را دوباره به آنها بدهند را راهی برای عوام فریبی کرده بودند اما بعد دیده شد که اکثریت مردم فریب نخوردند.
هاشمی همچنین در دیدار با دانشجویان دانشگاه آزاد کرمان با بیان اینکه پول یارانه‌ها یک فریبکاری از سوی دولت احمدی‌نژاد بود، گفت: دولت احمدی نژاد در طول سال ۲ و ۳ برابر پول یارانه‌ها را به شکلی دیگر دریافت می‌کرد اما منت آن را برای مردم داشت.
البته هاشمی رفسنجانی در این میان تنها نبود و انتقادات به طرح پرداخت نقدی یارانه، تنها محدود به وی نمی شد.
مسعود پزشکیان یکی از نمایندگان اصلاح طلب مجلس و چهره نزدیک به روحانی درباره ارائه یارانه به مردم از سوی دولت دهم گفت: فساد و فقر نتیجه نگاهی است که دولت دهم به قانون هدفمندی یارانه‌ها داشت به این معنی که این قانون را متعلق به خود می‌دانست در نتیجه هر استفاده انتخاباتی و تبلیغاتی که می‌خواست از آن می‌برد.
وی ادامه داد: دولت دهم کشور را به یک کمیته امداد ۷۰ میلیونی تبدیل کرد که مرتب چشم به دست دولت داشت و به ماهی ۴۵ هزار تومان چشم دوخته بود.
بنابر این گزارش، حسین کمالی یکی از اعضای خانه کارگر و وزیر سابق کار اردیبهشت ماه سال ۹۲ و در ایام نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم صریحا توزیع یارانه را گداپروری خواند و گفت: سیاست گدا پروری و توزیع پول بی‌زحمت در جامعه شاید برای توزیع کنندگان مقبولیت فراهم آورد ولی موافق با صلاح کشور و منافع ملی نیست.
محسن صفایی فراهانی یکی از چهره های اقتصادی دولت سازندگی و از چهره های نزدیک به روحانی نیز در گفت و گو با یکی از سایت های خبری با بیان این که متاسفانه آقای احمدی نژاد به جای هدفمندی یارانه ها یک کمیته امداد ۷۵ میلیونی به را ه انداخت گفت: این در حالی است که طبق قانون افراد باید به میزان درآمدشان از یارانه دولتی بهره مند شوند.
در کنار همه انتقادهای چهره هایی که از نظر طیف سیاسی با دولت دهم در تقابل بودند رسانه های اصلاح طلب و نزدیک به طیف کارگزاران نیز پس از اعلام عیدانه آخر سال دولت قبل، با انتشار گزارش ها و یادداشت هایی ضمن گداپروری خواندن این حرکت، با تیتر هایی نظیر «با عیدانه احمدی نژاد تنها می توان یک کیلو پسته خرید» به استقبال توزیع عیدانه دولت سابق رفتند.
مردمی که با تدبیر دولت در آخر «صف» ماندند
دیروز پیرمرد، پیرزن و خیلی از کسانی که صفت اقشار کم درآمد و آسیب پذیر در کنار نام آنها درج می شود در صف‌های طولانی و با تحمل سرمای شدید ایستاندند تا سبد کالایی را تحویل بگیرند؛ سبد کالایی که منتقدان دیروز یارانه‌ای احمدی نژاد آن را «گداپروری» نمی دانند!
ساعت ها ایستادن در صف برای دریافت بسته ۱۰ کیلویی برنج خارجی در کنار ۴ کیلو مرغ، ۲ شانه ۱۲ تایی تخم مرغ، ۸۰۰ گرم پنیر و ۲ عدد روغن ، که یادآور دوران کوپن گرایی سالهای پیش بود، صدای منتقدان قدیمی پرداخت نقدی یارانه آن هم به حساب بانکی خانوارها (و نه به صورت ایجاد صف های طولانی) را در نیاورد و روزنامه های اصلاح طلب در فراری رو به جلو صف های طویل را نشانه بی تدبیری ۸ ساله احمدی نژاد دانستند نه «تدبیر دولت تدبیر و امید»!!
حال باید دید منتقدان پیشین چه نظری درباره ارائه یارانه های کالایی! از سوی دولت تدبیر را دارند و آیا کسی در آینده نام «گداپروری» و یا ایجاد «کمیته امداد ۷۵ میلیونی» را بر روی توزیع سبد کالایی از سوی دولت روحانی خواهد گذاشت یا خیر؟