به گزارش کمال مهر، اندیشکده آمریکایی CSIS از جمله مراکز مهم مطالعاتی در آمریکا محسوب می شود که هر ساله در حوزه های مختلفی از جمله مسائل سیاست خارجی ، نظامی و تسلیحات کشتار جمعی گزارشات مختلفی را منتشر می کند. این گزارش که به قلم آنتونی کوردزمن نوشته شده است به تاثیر پیشرفت های هسته ای و موشکی ایران بر توازن نظامی خلیج فارس می پردازد. البته در این گزارش نیز در بسیاری از موارد به ادبیات مشابه با صحبتهای مقامات تندرو و جنگ طلب در کاخ سفید و دولت آمریکا برمی خوریم.
هرچند گزیده این گزارش در رسانه های کشورمان منتشر شده اما نظر به اهمیت برخی تحلیل ها و اعترافات موجود در خصوص تقویت توان موشکی ایران در سالهای اخیر، با توجه به تهدیدات اخیر برخی مسئولان آمریکایی، خواندن آن خالی از لطف نخواهد بود.
در ابتدای این گزارش با عباراتی نظیر ایران به دنبال سلاح اتمی، خطر موشکهای دوربرد ایران و یا احتمال حمله موشکهای هسته ای ایران به خاک آمریکا تلاش شده ادعاهای واهی برخی مقامات غربی و صهیونیستی همچنان زنده و مهم جلوه داده شود.
یکی از اولین نکاتی که در این گزارش توجه خواندنه را به خود جلب می کند بحث عدم اشراف غربی ها به توان نظامی و خصوصا موشکی ایران است. در حوزه های گوناگون مثل پیشرفت برنامه های تحقیقاتی ایران، دقت و قدرت تخریب موشکهای ایرانی، تعداد آنها، سیلوهای زیرزمینی و پرتابگرهای متحرک و در بسیاری دیگر از مولفه ها شاهد این نکته هستیم که طرف غربی نتوانسته است به یک تخمین صحیح از توانایی های ایران دست پیدا کند.
در این گزارش در ابتدا نگاهی به تاریخچه برنامه موشکی ایران شده و از راکتهای ایرانی مثل سری زلزال و شاهین به عنوان اولین گام های ایران در صنعت موشکی یاد شده است.
موشک زلزال
در ادامه این گزارش اینگونه آمده است: ایران در دو دهه اخیر تاکید زیادی را بر روی موشکهای بالستیک به منظور مقابله با تهدید اسراییل و نیروهای ائتلاف در منطقه و همچنین قدرت نمایی در خاورمیانه داشته است. ایران از زمان جنگ خود با عراق در دهه ۱۹۸۰ میلادی برنامه موشکی خود را آغاز کرده و امروزه با داشتن بیش از ۱۰۰۰ فروند موشک که برد آنها بین ۹۰ تا ۱۲۰۰ مایل است دارای بزرگترین زرادخانه موشکی در بین کشورهای منطقه است.
در گزارش سال ۲۰۱۲ وزارت دفاع آمریکا که در این مقاله به آن استناد شده است، این گونه آمده است: تمرینات موشکی در ایران در نقاط مختلف این کشور به صورت معمول ادامه یافته است. ایران کار بر روی ارتقاء موشکهای بالستیک خود خصوصا گونه ای از موشک شهاب ۳ با برد ۲۰۰۰ کیلومتر به نام ” عاشورا ” را ادامه داده است. ایران به غیر از ارتقاء در حوزه کمیت، قدرت تخریب و دقت موشکهای فعلی خود را افزایش داده و از سرهای جنگی جدید حاوی بمبلتها را نیز برای آنها نصب کرده است.
تحلیلگر مشهور این گزارش تاکید می کند که “نیروی موشکی ایران به طور کلی بر پایه واحدهای متحرک است که موقعیت خاصی برای پرتاب نیاز ندارد. ”
یکی از نکاتی که مکررا در این گزارش بیان می شود بحث موشکهای قاره پیما و هدف قرار دادن آمریکا توسط موشکهای ایرانی است و در بخش های مختلفی از این گزارش به بهانه های گوناگون عنوان می شود که هدف نهایی ایران داشتن موشکهای بالستیک قاره پیما با توانایی رسیدن به خاک آمریکا است.
در بخش راکتها و موشکهای کوتاه برد، این گزارش به سامانه هایی همچون نازعات ، زلزال ، فاتح ۱۱۰ و خلیج فارس اشاره می کند.
این گزارش برای نمونه از راکت زلزال به عنوان راکتی با سوخت جامد نام می برد که در گونه های جدید برد آن در حدود ۴۰۰ کیلومتر بوده و یک سر جنگی به وزن ۶۰۰ کیلوگرم را حمل می کند.
موشک فاتح ۱۱۰ از دیگر تولیدات نیروهای مسلح کشورمان است که مورد توجه این گزارش قرار گرفته و درباره آن آمده است: متاسفانه اطلاعات کافی درباره دقت و تعداد عملیاتی این موشک وجود ندارد. به نظر می رسد که تولید این سامانه از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز شده و تاکنون صدها فروند از آنها تولید شده است. این موشک تا به امروز تحت دو برنامه ارتقاء اصلی قرار گرفته است و به نظر مدلهای جدیدتر از سرجنگی سنگین تر، برد بیشتر و همچنین یک سامانه هدایت اینرسیایی بهره می برند.
موشک فاتح ۱۱۰
اندیشکده آمریکایی CSIS همچنین اعلام می کند که ایران در آگوست ۲۰۱۲ میلادی از یک گونه ارتقاء یافته این موشک با عنوان خلیج فارس رونمایی کرده و آن را به عنوان یک موشک بالستیک ضد کشتی معرفی کرد. ایران اعلام کرده است که این موشک دارای نوعی سامانه راداری غیر فعال بوده و برد آن در حدود ۳۰۰ کیلومتر است. هر چند که ادعاهای ایران درباره دقت موشک های سری خلیج فارس و فاتح ۱۱۰ به نظر حقیقی نبوده و سوالاتی درباره آن وجود دارد. ”
موشک خلیج فارس
البته در چند سال اخیر چندین بار تصاویر مربوط به آزمایش های موشکی سری خلیج فارس و فاتح ۱۱۰ پخش شده و بدون هیچ شکی قابلیت نقطه زنی این موشکها و همچنین تخریب اهداف دریایی برای آنها به اثبات رسیده است. حال با وجود پخش این تصاویر این گونه ادعاها از طرف کارشناسان آمریکایی قابل تامل به نظر می رسد.
تحلیلگر مذکور در ادامه با طرح سوالاتی، خطاب به خوانندگان این گزارش می نویسد: ” اگر ایران بتواند موشکی با سامانه هدف گیری و دقت بالا را تولید کند ، کشتی های عبوری در منطقه و همچنین نیروهای دریایی آمریکا با تهدید بزرگی رو به رو خواهند شد. حتی ایران می تواند با استفاده از این موشکها و شلیک همزمان تعدادی از آنها، به سامانه های دفاع ضد موشکی زمین پایه نفوذ کرده و آنها را از بین ببرد. ایران به دنبال استفاده از قایق های تندرو و مین برای بستن تنگه هرمز است و با استفاده از این موشکها می تواند با کشتی های بزرگتری که قصد مقابله با این عملیات را دارند درگیر شود.”
در بخش دیگر این گزارش به موشکهای سری شهاب ۱ و ۲ اشاره شده است. نویسنده این گزارش معتقد است که این موشکها به ترتیب بر پایه تکنولوژی موشکهای اسکاد بی و اسکاد سی ساخته شده اند اما این تنها مربوط به سالهای اولیه بوده است و در حال حاضر اطلاعاتی از ارتقاء هایی که توسط کارشناسان ایرانی بر روی این موشکها ایجاد شده است در دست نیست.
موشک اسکاد B
بر اساس این گزارش منابع غربی، در حال حاضر چیزی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ فروند موشک شهاب ۱ و ۲ در ایران موجود است.
جمع بندی کلی این گزارش از موشکهای شهاب ۱ و ۲ این گونه است:
– هر دو موشک مورد نظر از گونه ای با پرتابگر متحرک هستند و به دلیل نیاز به پشتیبانی لجستیک در فاصله ای نزدیک به پایگاه های خود قرار دارند. بر اساس این گزارش موشک ” قیام ” نمونه پیشرفته تر موشک شهاب ۲ به حساب می آید . این موشک بردی بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر دارد و اولین موشک ایرانی بدون باله در بدنه بوده و می توان با سرعت بالا هدف خود را مورد اثابت قرار دهند.
موشک قیام-۱
تحلیل مکور تاکید می کند که افزایش تعداد موشکهای بالستیک ایرانی در کنار تولید بومی موشکهای کروز ضد کشتی در ایران و همچنین توسعه اولین موشک کروز برد بلند حمله به اهداف زمینی در ایران نشان می دهد که ایران به دنبال این است که از این توان موشکی به عنوان نیرویی بازدارنده و در صورت لزوم بر علیه نیروهای منطقه ای و آمریکایی استفاده کند.
بخش زیادی از این گزارش به بحث موشکهای برد متوسط و بلند ایران می پردازد. نویسنده، موشک شهاب ۳ را موشکی با سوخت مایع و پرتابگر متحرک می داند.
به اعتقاد وی، کارشناسان غربی نظرات مختلفی را درباره برد و وزن سرجنگی موشک شهاب ۳ مطرح می کنند. در حوزه برد نظرات بین ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ کیلومتر با داشتن یک سر جنگی به وزن ۱ تن را مطرح می کنند.
وی به نقل از این کارشناسان می نویسد: بر اساس تصاویر موجود از موشک شهاب ۳ معتقد هستند که این موشک تحت چندین گونه از ارتقاء قرار گرفته است که از جمله آن می توان به کاهش اندازه بالکهای انتهایی، تغییر جنس بدنه از فولاد به آلومینیوم برای کاهش وزن ، کاهش وزن سر جنگی ، افزایش طول برای داشتن سوخت بیشتر و همچنین تغییر سامانه های هدایتی اشاره کرد.
موشک شهاب ۳
آنتونی کوردزمن اضافه می کند: اما شاید مهمترین تغییر در بحث سر جنگی باشد ، جایی که سر جنگی قدیمی با شکلی جدید شبیه به سر پستانک نوزاد تغییر یافته است. این سر جنگی برای افزایش شتاب در مرحله ورود مجدد و احتمالا برای انفجار بر بالای هدف که برای استفاده از سر جنگی مجهز به قابلیت ” پالس الکترومغناطیسی یا همان EMP ” لازم است مجهز شده است.
بر اساس نظر این تحلیلگر موشکی، ارتقاء های انجام شده باعث افزایش برد موشک شهاب ۳ به حدود ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلومتر شده است و این در حالی است که بعضی نیز برد این موشک را در حدود ۲۵۰۰ کیلومتر اعلام می کنند. به نظر می رسد که افزایش طول موشک و سوخت باعث شده است که زمان کار موتور در حدود ۱۰ ثانیه افزایش یابد که این زمان باعث افزایش برد می شود.
موشک شهاب ۳ با سر جنگی متفاوت
وی اضافه کرده است: بر اساس گزارشات موجود گونه هایی از شهاب ۳ از سوخت جامد استفاده می کند که این مسئله باعث افزایش توانایی این موشک خصوصا در بحث کاهش زمان پرتاب می شود. موشکهایی که از پرتابگرهای متحرک استفاده کرده و دارای سوخت جامد هستند می توانند به سرعت آماده پرتاب شده پس از شلیک نیز پرتابگر و خدمه آن به سرعت محل را ترک کنند. بر اساس گزارشات نسل های جدید موشک شهاب ۳ به سرهای جنگی خوشه ای مسلح شده اند که حاوی ۱۰۰۰ بمب لت است.
در ادامه، نویسنده به گزارش وزارت دفاع آمریکا به کنگره در سال ۲۰۱۲ درباره تهدید ایران اشاره می کند ، در این گزارش ذکر شده است که موشکهای ایرانی دقیق تر شده و همچنین از مهمات خوشه ای بهره می برند: ” به غیر از افزایش تعداد موشکها به صورت مداوم ، ایران اثرگذاری و مرگباری موشکهای خود را نیز با افزایش دقت و استفاده از سرهای جنگی خوشه ای در آنها افزایش داده است.”
اما گزارش در ادامه خود به موشک سجیل می رسد. به نظر می رسد که بحث سوخت جامد و افزایش دقت این موشک بسیار مورد توجه کارشناسان غربی قرار گرفته است .
درمورد سجیل در این گزارش آمده است: “موشک سجیل که اولین بار در می ۲۰۰۹ میلادی آزمایش شد اولین موشک دو مرحله ای ایران با سوخت جامد به حساب می آید و از سایر موشکهای ایرانی متفاوت تر به نظر می رسد. تمامی کارشناسان برد این موشک را بیش از ۱۸۰۰ کیلومتر و اکثر آنها برد آن را بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر اعلام کرده اند. تغییراتی که در سر جنگی این موشک اعمال شده است احتمال شناسایی آن توسط رادار را کاهش می دهد.”
کوردزمن به نقل از نشریه معتبر جینز درباره موشک سجیل معتقد است که “سجیل از سیستم هدایت پیشرفته ای استفاده کرده و خطای آن نسبت به خانواده موشکهای شهاب کاهش یافته است. این موشکها با توجه به استفاده از سوخت جامد همیشه آماده پرتاب هستند. البته به دلیل نبود اطلاعات کافی نمی توان اطلاعات کافی درباره تعداد این موشکها و پرتابگرهای آن اعلام کرد.”
البته این گزارش به موشک عاشورا به عنوان گونه اولیه سجیل اشاره می کند. به نظر نویسنده موشک عاشورا گونه اولیه این موشک بوده است که آزمایشات مربوط به آن از سال ۲۰۰۸ به عنوان یک موشک بالستیک با سوخت جامد آغاز شده است و سپس نام آن به سجیل تغییر یافته است. موشکی که در سال ۲۰۰۹ تست شد در حقیقت سجیل ۲ بوده و کارشناسان بردی تا حدود ۲۵۰۰ کیلومتر را نیز با داشتن یک سر جنگی ۷۵۰ کیلوگرمی برای آن اعلام کردند.
موشک های دوربرد سجیل(سمت راست) و قدرF(سمت چپ)
استفاده از سوخت جامد در این موشک از جملات نکاتی مهمی است که در گزارش مذکور به آن اشاره شده و آمده است: استفاده موشک سجیل از سوخت جامد برتری محسوسی نسبت به خانواده شهاب را به این موشک می دهد. سجیل تقریبا همیشه آماده پرتاب بوده و با توجه به این که از سوخت جامد بهره می برد حمل و نقل آن آسان تر است و در نتیجه از بقاء پذیری بالاتری در برابر حملات برخوردار است.
در بخش دیگری از این گزارش به بحث پرتاب گرهای متحرک و سیلوهای زیر زمینی موشکی ایران پرداخته شده است. نویسنده این مقاله معتقد است که استفاده از پرتابگرهای متحرک، بقاء پذیری نیروی موشکی ایران را افزایش داده و به ایران کمک می کند که در کمترین زمان به شلیک موشک های خود اقدام کند.
اما در جریان رزمایش موشکی پیامبر اعظم ۶ بود که ایران برای اولین بار از سیلوهای زیر زمینی موشکی خود رونمایی کرد.
اندیشکده آمریکایی CSIS در ادامه گزارش خود تاکید می کند که ایران در کنار ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین جزء تنها دارندگان سیلوهای زیر زمینی پرتاب موشک است.
اما تحلیل این گزارش از سیلوهای ایرانی نیز جالب است: “سیلوهای به نمایش در آمده در ایران متفاوت از نمونه های چینی، روسی و یا آمریکایی بودند و با تجزیه و دقت به تصاویر پرتاب از آنها می توان متوجه شد که قطر این سیلوها به نسبت گونه های غیر ایرانی بسیار بزرگتر است که این امر خروج گازهای حاصل از احتراق موتور موشک را آسان تر کرده و در کل بخشی از محدودیتهای پرتابگرهای ساخت آمریکا، روسیه و چین در نمونه ایرانی از بین رفته است. البته باید گفت که ایران می تواند در آینده با استفاده از سیلوها موشکهای سنگین تر را نیز پرتاب کند.”
سیلوی پرتاب زیر زمینی موشک سپاه
در این گزارش از مقوله دقت به عنوان دغدغه های سازندگان موشکهای میان برد و احیانا برد بلند ایران یاد شده است. به نظر کارشناسان غربی ایران مدتهاست که به دنیال روشی برای افزایش دقت موشکهای بالستیک خود است. در این گزارش این گونه آمده است که در حال حاضر بخش های تحقیق و مطالعاتی ایران در بخش موشکهای بالستیک در سه بخش افزایش دقت، افزایش تولید و همچنین افزایش قدرت تخریب فعال هستند.
در پایان این گزارش نیز اشاره ای به موشکهای کروز ایرانی نیز شده و با تحلیل سناریوهای جنگی درباره احتمال حمله به ایران به جنگهای ۳۳ روزه ، ۲۲ روزه و ۸ روزه اشاره و آمده است که چگونه نیروهایی همچون حزب الله لبنان و حماس با استفاده از نیروی موشکی که در مقایسه با ایران بسیار کوچکتر و کم توان تر است، توانستند به نوعی برابری با اسراییل رسیده و خصوصا از لحاظ روانی جوی از ترس و وحشت را در سرزمین های اشغالی ایجاد کنند.