«کمال مهر» آمریکا از روز اول بعد از به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای نشان داد بنا ندارد همان اندازه که از برجام بهره برده، ایرانی‌ها را هم از این توافق بهره‌مند کند. در این گزارش و چند گزارش بعدی تلاش داریم تا به شکلی مختصر مروری داشته باشیم بر اخبار، موضع‌گیری‌ها و اقداماتی که از همان روز اول بعد از توافق، توسط آمریکایی‌ها آغاز شد و نشان می‌داد واشینگتن علاقه‌ای به اجرای تعهداتش در برجام ندارد.
آن‌چه در این گزارش‌ها می‌خوانید، به اشکال مختلف نشان می‌دهد برجامی که ایران به بندبند آن متعهد بوده است، دست‌کم «روح» آن تا کنون بارها توسط آمریکایی‌ها نقض شده و بعد از پایان دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما نیز با توجه به مخالفت‌های کنگره آمریکا، هیچ افساری نمی‌تواند رئیس‌جمهور بعدی این کشور را از زیر پا گذاشتن توافق هسته‌ای با ایران بازدارد.
| قسمت اول (۲۳ تیر تا ۳۱ تیر ۹۴) |
قسمت دوم (۱ تا ۱۰ مرداد ۹۴) |
قسمت سوم (۱۱ تا ۲۰ مرداد ۹۴) |
قسمت چهارم (۲۱ تا ۳۱ مرداد ۹۴) |
قسمت پنجم (۱ تا ۱۰ شهریور۹۴) |
قسمت ششم (۱۱ تا ۲۰ شهریور ۹۴) |
۲۱ شهریور ۹۴
«رابرت شر» معاون وزیر دفاع آمریکا در امور راه‌بردی اعلام کرد آمریکا علی‌رغم توافق هسته‌ای با ایران و با توجه به این‌که این توافق موضوع موشک‌های بالستیک ایران را تحت پوشش قرار نمی‌دهد، کار بر روی استقرار یک سامانه پدافند موشکی در خلیج فارس برای مقابله با تهدیدات از جانب تهران را ادامه می‌دهد.
«دن شاپیرو» سفیر آمریکا در فلسطین اشغالی به مناسبت سال‌گرد ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور) از برجام دفاع کرد و گفت: «فکر می‌کنم توافق با ایران به ما کمک می‌کند تا درسی که از ۱۱ سپتامبر گرفتیم، را دنبال [و اِعمال] کنیم. این توافق ایران را از دست‌یابی به سلاح هسته‌ای باز می‌دارد.» شاپیرو برنامه هسته‌ای ایران را «خطرناک‌ترین تهدید» توصیف کرد و گفت زمانی که این تهدید از روی میز کنار گذاشته شود، می‌توان با سایر «تهدیدات ایرانی‌ها از جمله حمایت از سازمان‌های تروریستی، ارسال سلاح برای حزب‌الله و تهدید اسرائیل» شدیدتر مقابله کرد.
مرضیه افخم سخن‌گوی وزارت خارجه کشورمان گفت ناکامی دولت اوباما در اجرای «سیاست تحریم و تهدید علیه ایران بود که آمریکا را وادار به مذاکره کرد» و واشینگتن «در پایان مذاکرات ناگزیر به عدول از مواضع زیاده‌خواهانه خود شد … دولت آمریکا با پذیرش شکست و ناکامی تحریم‌ها، ناگزیر به عقب‌نشینی از خواسته اصلی خود در مذاکرات شد و در نهایت، هم به رفع تحریم‌ها تن داد و هم حق غنی‌سازی هسته‌ای ایران را پذیرفت[۱].»
«جان کربی» سخن‌گوی وزارت خارجه آمریکا ضمن تکرار ادعاها و اتهام‌ها علیه ایران گفت به‌رغم برداشته شدن برخی تحریم‌ها پس از اجرای برجام، «تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه فعالیت‌های شرورانه ایران پابرجا باقی خواهد ماند و ما در آینده به تجدیدنظر و بررسی [و تشدید] آن‌ها ادامه خواهیم داد.»
نشریه آمریکایی «فارن پالسی» نوشت لابی صهیونیستی «کمیته امور عمومی آمریکا-اسرائیل» موسوم به «آیپک» برای شکست برجام در کنگره و به خصوص مجلس سنا بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار خرج کرد[۲].
«مایکل مک‌کاول» نماینده مردم تگزاس و رئیس کمیته امنیت ملی مجلس نمایندگان آمریکا توافق هسته‌ای را راهی برای رسیدن ایران به بمب اتمی خواند و گفت: «گروه‌های افراط‌گرای سنی از داعش گرفته تا القاعده، مانند یک حریق در حال گسترش در دنیا هستند، ولی نمی‌توانیم فراموش کنیم که رژیم شیعه ایران، بزرگ‌ترین حامی تروریسم است.» وی درباره مذاکرات هسته‌ای نیز مدعی شد: «شفاف بگویم: این مذاکره با یک دولت صادق نبود. مذاکره‌ای بود با تروریست‌ها، مذاکره‌ای بود با کسانی که شعار «مرگ بر آمریکا» سر می‌دهند و در برابر آزادی و دموکراسی مقاومت می‌کنند.»
۲۲ شهریور ۹۴
«دونکان هانتر» نماینده جمهوری‌خواه ایالت کالیفرنیا طرحی را به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا برده است که بر اساس آن صدور دستور حمله نظامی به ایران، برای رؤسای‌جمهور این کشور آسان‌تر می‌شود. طبق این طرح اگر رئیس‌جمهور بعدی آمریکا صرفاً به کنگره اعلام کند که «ایران نمی‌تواند نشان دهد که درصدد ساخت بمب اتم نیست و یا بمب اتم طراحی و یا دریافت نکرده است»، آن‌وقت می‌تواند مجوز حمله نظامیان آمریکا به خاک ایران را صادر کند[۳].
«ویلیام برنز» معاون سابق وزیر خارجه آمریکا و مسئول مذاکرات محرمانه هسته‌ای با ایران در دفاع از برجام صراحتاً گفت با اجرای توافق هسته‌ای «می‌توانیم بیش از گذشته در کار ایران مانع‌تراشی کنیم[۴].»
محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان تأکید کرد: «ما از ابتدا گفتیم که دولت آمریکا را مسئول اجرای برجام می‌دانیم و هرگونه اقدام خلاف برجام توسط کنگره آمریکا از نظر ما باید توسط دولت آمریکا متوقف شود وگرنه نقض برجام صورت گرفته است[۵].»
سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در انتقاد از برجام گفت: «مقام معظم رهبری فرمودند که [در هرگونه توافق هسته‌ای] «توقف» تحریم نداریم، «تعلیق» نداریم، بلکه باید تحریم‌ها «لغو» شوند. آیا با بررسی برجام و قطع‌نامه چنین هدفی به دست می‌آید؟ پاسخ ما خیر است چون تحریم‌ها [و چارچوب آن‌ها] باقی می‌مانند.» جلیلی تأکید کرد از آن‌جایی که مکانیسم ماشه وجود دارد و ممکن است تحریم‌ها حتی با اعتراض یک کشور، برگردد، پس تحریم‌ها لغو نشده، بلکه تعلیق شده است. وی درباره سوئیفت هم توضیح داد: «تحریم‌های سوئیفت از سوی اتحادیه اروپا تا ۸ سال دیگر حتی تعلیق هم نمی‌شود، بنابراین خدمات اطلاع‌رسانی مالی و بانکی هم‌چنان تحریم خواهد بود.» دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی این‌گونه جمع‌بندی کرد که «برجام بیش از ۵۰ منفذ و دریچه بازرسی و دست‌رسی بیگانگان و دشمنان ملت ایران را روی حیطه‌های نظامی و حساس کشور گشود، ساختار تحریم‌ها را حفظ کرد و بسیاری از تحریم‌ها را نیز باقی گذاشت[۶].»
محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در اشاره به قطع‌نامه ۲۲۳۱ که پس از برجام در شورای امنیت سازمان ملل و بحث بازگشت‌پذیری تحریم‌ها تأکید کرد: «اگر به مرحله برگشت‌پذیری رسیدیم قطعاً ما زودتر از طرف مقابل به جای اول برمی‌گردیم. برای این‌که تحریم‌ها یک‌شبه وضع نشده و نمی‌شود، بلکه سالیان درازی طول کشیده که لحاظ شده‌اند [و بنابراین بازسازی دوباره نظام تحریم‌ها زمان‌بر و دشوار است، در حالی که بازگشت ما به وضعیت قبلی در صنعت هسته‌ای، آسان‌تر و سریع‌تر ممکن است].» ظریف ادامه داد: «هدف ما لغو تحریم‌های اکتسابی، مالی و بانکی بوده است که این هدف به دست آمده است. در توافق، لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا، اقتصادی-مالی، و بانکی به صراحت آمده است. تعلیق مربوط به چتر تحریم‌هاست.» وزیر خارجه هم‌چنین گفت که اگر رئیس‌جمهور آمریکا نتواند در مقابل کنگره بایستد و مانع از اجرای تحریم‌های ضدایرانی شود، نقض برجام صورت گرفته و مقررات نقض برجام نیز پیاده خواهد شد[۷].
۲۳ شهریور ۹۴
«مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی مری‌لند» آمریکا در بیان نتایج نظرسنجی انجام شده از ایرانی‌ها[۸] نوشت که حمایت ایرانیان از توافق هسته‌ای ناشی از سوءبرداشت‌های آن‌ها از تبعات بعد از برجام بوده است، از جمله انتظارهای گسترده اما نادرست نسبت به رفع سریع تحریم‌ها و ادامه بی‌وقفه فعالیت برنامه هسته‌ای ایران. این مرکز آمریکایی هم‌چنین مدعی شده که حمایت‌های مردم ایران از حسن روحانی بابت توافق هسته‌ای نیز ناشی از سوءبرداشت آن‌ها از توافق است. «ابراهیم محسنی» محقق این مرکز می‌گوید: «هرقدر که ایرانی‌ها از تعهدهای کشورشان در برجام بیش‌تر مطلع می‌شوند، به ویژه این‌که برجام به سرعت موجب تحول محسوس در زندگیشان نخواهد شد، حمایتشان از توافق و رئیس‌جمهور از بین می‌رود[۹].»
حامیان بمباران ایران از برجام ذوق‌زده می‌شوند/ صالحی: یک سال بعد از برجام حرکت کشور در همه عرصه‌ها شتاب می‌گیرد/ دعای سفیر ایران در سازمان ملل برای خارج شدن پرونده ایران از شورای امنیت
«میشل باکمن» نماینده و نامزد سابق جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گفت: «تنها یک روش درست و قابل‌اعتماد برای جلوگیری از دست‌یابی کشوری سرکش به سلاح هسته‌ای وجود دارد و آن این‌که کشوری چون آمریکا با برتری نظامی‌اش بمب‌های خود را روی تأسیسات هسته‌ای آن کشور بریزد. این کار «صلح» نامیده می‌شود [و عین صلح است]، نه «جنگ» … اگر من رئیس‌جمهور بودم، در یک نیم نانو ثانیه ایران را بمباران می‌کردم[۱۰].»
روزنامه آمریکایی لس‌آنجلس‌تایمز با اشاره به ادامه تلاش‌های جمهوری‌خواهان در کنگره حتی بعد از تأیید توافق هسته‌ای نوشت هدف آن‌ها این است که برجام را پیش از آن‌که کامل اجرایی شود، دست‌کم تضعیف کنند. باب کورکر و مارکو روبیو از جمله جمهوری‌خواهانی هستند که به دنبال سنگ‌اندازی در اجرای برجام هستند و قصد دارند در این راه از تمدید پیش از موعد تحریم‌های ضدایرانی نیز استفاده کنند. لس‌آنجلس‌تایمز در این‌باره می‌نویسد اگر جمهوری‌خواهان موفق شوند، آن وقت «ایرانی‌ها قطعاً با خشم [به این کارشکنی‌ها] واکنش نشان می‌دهند. آن‌چه مشخص نیست، این است که تهران تا کجا پیش می‌رود.» در این گزارش آمده که ممکن است مقامات ایرانی در واکنش به این اقدامات اعلام کنند که به صورت انتخابی موارد مشخصی از توافق را اجرا می‌کنند، که این امر در نهایت می‌تواند به مرگ برجام منجر شود[۱۱].
باراک اوباما از متحدان خود در رژیم صهیونیستی پیشنهاد جدیدی دریافت کرده است: موافقت رئیس‌جمهور آمریکا با الحاق شهرک‌های صهیونیستی واقع در کرانه باختری به فلسطین اشغالی، در مقابل پذیرش توافق هسته‌ای ایران و غرب توسط سران رژیم صهیونیستی.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در عین دفاع از برجام تأکید کرد: «وزارت خارجه، مجلس و همه دستگاه‌های نظام به طور جدی رصد کنند که طرف مقابل [برای عمل به تعهدات برجامی خود] اقدام می‌کند یا خیر … همه باید این موارد را رصد کنیم و شرایط ما باید به گونه‌ای باشد که اگر طرف مقابل نقض اساسی برجام را کرد، به سرعت برنامه خود را برگردانیم.» ظریف درباره اظهارات روز گذشته سعید جلیلی هم گفت قصد ندارد به صحبت‌های او پاسخ بدهد[۱۲].
۲۴ شهریور ۹۴
دانلد ترامپ نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در انتقاد از برجام و تیم مذاکره‌کننده کشورش گفت: «جان کری [وزیر خارجه آمریکا] شاید عمل‌کردی بدتر از عمل‌کرد هیلاری کلینتون داشته باشد، چون این توافق را امضا کرد. [به هر حال، هیچ‌کدام از] آن‌ها کتاب «هنر معامله» را مطالعه نکرده‌اند.» «هنر معامله» کتاب پرفروش ترامپ درباره روش انجام تجارت، معامله و قرارداد است.
بعد از آن‌که هفته گذشته لایحه مخالفت سنای آمریکا با برجام به دلیل عدم حمایت کافی به رأی گذاشته نشد، جمهوری‌خواهان مخالف توافق هسته‌ای اعلام کردند این لایحه را بار دیگر مطرح خواهند کرد، چون احتمال دارد طی هفته گذشته آرای کافی برای رأی‌گیری در این‌باره به دست آمده باشد.
«ورن بوچانان» نماینده جمهوری‌خواه از «میچ مک‌کانل» رهبر اکثریت جمهوری‌خواه سنا درخواست کرده تا به عنوان آخرین راه برای مانع‌تراشی مقابل توافق هسته‌ای با ایران «از اختیارات خود طبق قانون اساسی» استفاده نماید و لایحه مخالفت با برجام را به اجبار به رأی بگذارد[۱۳].
۲۵ شهریور ۹۴
«میچ مک‌کانل» رهبر جمهوری‌خواهان سنا باراک اوباما و هم‌حزبی‌های او در کنگره را به تلاش برای «برد ناجوانمردانه» در جدال برای تصویب توافق هسته‌ای ایران متهم کرد. وی گفت:«اوباما چه‌طور می‌تواند برای رأی‌گیری در طرحی با این میزان از اهمیت، مانع‌تراشی کند؟ این بخشی از یک روی‌کرد گسترده‌تر برای پناه بردن به جار و جنجال سیاسی به جای تعامل در این موضوع مهم است. واضح است که این، مصداق برد ناجوانمردانه است.»
«باب کورکر» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا بعد از شکست جمهوری‌خواهان در رد برجام در کنگره گفت: «معتقدم سنا از ۶۷ رأی کافی برای تمدید مفاد «قانون تحریم ایران» و فعال نگاه داشتن تحریم‌ها، در صورت نیاز به بازگشت خودکار آن‌ها برخوردار است … فکر می‌کنم برای تمدید تحریم‌ها از حمایت قابل‌توجهی برخوردار هستیم. این [لایحه] با قطع‌نامه رد [توافق هسته‌ای] متفاوت است. به نظرم ما می‌توانیم آن را با رأی قاطع تصویب کنیم.»
«میچ مک‌کانل» رهبر جمهوری‌خواهان سنا گفت در حال آماده‌سازی طرحی است که هرگونه اقدام دولت آمریکا در زمینه رفع تحریم‌های ایران را به به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی توسط تهران منوط می‌کند. پیش‌تر طرح مشابهی از سوی یکی دیگر از نمایندگان سنا مطرح شده بود، اما نتوانسته بود آرای لازم را کسب کند.
طرح مخالفت کنگره با برجام برای بار دوم مطرح شد، اما نتوانست آرای کافی را برای ورود به مرحله رأی‌گیری به دست آورد. در عین حال، جمهوری‌خواهان می‌گویند به تلاش‌های خود برای رد برجام در کنگره ادامه خواهند داد[۱۴].
حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان با انتقاد از برجام گفت: «چالش هسته‌ای فقط تابلوش [و ظاهرش] هسته‌ای است، [اما] موضوعش هسته‌ای نیست … آمریکایی‌ها بر خلاف آن‌چه که اعلام می‌کنند، به هیچ وجه نگران تولید سلاح هسته‌ای از جانب ما نیستند، زیرا می‌دانند ما آن را به لحاظ اعتقاداتمان حرام می‌دانیم.» وی ادامه داد: «من توافق را به نفع جمهوری اسلامی ایران نمی‌بینم و بیش‌تر دلم می‌خواهد [این توافق] در همین جا [ایران] تصویب نشود[۱۵].»
«جان برنان» رئیس سیا مدعی شد سازمان تحت امرش هم‌کاری مخفی هسته‌ای احتمالی بین ایران و کره شمالی یا تبانی دو کشور برای انتقال و خرید جنگ‌افزارهای هسته‌ای را تحت نظر دارد. وی البته گفت: «من ادعا نمی‌کنم رابطه‌ای در جریان است، اما می‌گویم که نیاز داریم [اطلاعات درباره] همه مسیرهای بالقوه دست‌رسی [ایران] به انواع مختلف سلاح [به خصوص هسته‌ای] را به دست آوریم.»
اوباما: سران ایران، انتظار مردم‌شان از توافق را بالا برده‌اند/ کاخ سفید: به کشورهای اروپایی درباره تجارت با ایران هشدار داده‌ایم/ کارشکنی رابط آمریکایی «میرحسین موسوی» در برجام
«آیلان درشوویتز» دادستان مطرح آمریکایی استفاده از گزینه نظامی را تنها راه مقابله با «تقلب ایران» در اجرای برجام دانست و گفت کنگره اکنون باید گزینه نظامی علیه ایران را مجاز کند. وی با تصریح این‌که «توافق هسته‌ای با تأکید مجدد ایران بر این شروع می‌شود که هرگز و تحت هیچ شرایطی به دنبال دست‌یابی یا ساخت سلاح‌های هسته‌ای نخواهد بود» از این تعهد ایران اظهار تعجب کرد و مدعی شد این نشان می‌دهد میان ایران و آمریکا توافقی محرمانه وجود دارد.
«رابرت آینهورن» مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای آمریکا گفت: «امروز فقط یک کشور [رژیم صهیونیستی] در خاورمیانه سلاح اتمی دارد و احتمالاً در ۲۰ سال آینده هم فقط همین کشور، سلاح اتمی خواهد داشت.» وی تأکید کرد: «ترجیح ما این بود که توافق با ایران به غنی‌سازی (در این کشور) پایان دهد.» آینهورن ادامه داد: «آمریکا مهم‌ترین بازیگر صحنه اجرای توافق ایران است و باید تهدید معتبر حمله نظامی به ایران را کماکان روی میز نگه دارد.» این مقام سابق آمریکایی ضمناً مدعی شد: «نمی‌دانم آژانس چگونه می‌خواهد طی ۸ سال آینده با یک %