اشکال و انواع حجاب و پوشش در ادیان مختلف

به گزارش «کمال مهر»؛، در هفدهم دی ماه ۱۳۱۴ رضاخان قانونی تصویب کرد به موجب آن زنان و دختران ایرانی از استفاده از چادر، روبنده و روسری منع شدند. چندماه بعد، فاجعه خونین حمله به مسجد گوهرشاد یکی از اوراق ننگین تاریخ در دوران پهلوی را رقم زد. رضاخان با زور طرح اسلام‌زدایی را اجرا می‌کرد و پس از تصویب این قانون نیز رسماً حجاب‌زدایی صورت گرفت. به همین مناسبت سالروز حمله به مسجد گوهرشاد و کشتار مردم بی‌گناه در اعتراض به کشف حجاب (۲۱ تیر)، در تقویم ملی کشور به نام روز ملی عفاف و حجاب نامگذاری شد.

*تأثیرات اخلاقی رعایت پوشش و حجاب در جامعه

به استثنای دین اسلام که درباره اهمیت رعایت عفاف و حجاب صحبت بسیار شده است، حجاب به لحاظ اخلاقی نیز تأثیرات زیادی در فرد و اجتماع بر جا می‌گذارد. این حجاب می‌تواند به صورت یک پوشش تا حجاب کامل دینی باشد.

زهره توازیانی، رییس دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا (س) درباره ارتباط رعایت حجاب با اخلاق می‌گوید: در مجموع عفت و پاکدامنی سلامت جامعه را تأمین می‌کند اگر مباحث دینی را هم کنار بگذاریم در تعاملات اجتماعی جامعه هر جایی که به جنسیت توجه کنیم، اخلاقیات رعایت نمی‌شود، حریم فردی و اجتماعی در این زمینه با هم ممزوج می‌شود و بسیاری مشکلات پیش می‌آید.

وی همچنین می‌افزاید: بنابراین برهنگی و بی‌توجهی به پوشش مناسب در ارتباطات اجتماعی، جمع‌ها و محیط های کار و درس، مباحث اجتماعی را قربانی تمایلات شخصی می‌کند و آنچه از بین می‌رود سلامت جامعه است. باید به نوعی در جامعه پوشش داشته باشیم که افراد را متوجه انسانیت خود کنیم نه جنسیت! این پوشش می‌تواند به حدی باشد که ما را از توجهات انسانی باز ندارد. در نهایت امنیت اجتماعی، رعایت حریم و پوشش متعارف برای خانم‌ها و آقایان در جامعه سلامت جامعه را تأمین می‌کند.

*حجاب در گذر زمان؛ از ایران باستان تا دوران پست مدرن

به لحاظ تاریخی و فرهنگی حجاب می‌تواند متأثر از چند عامل سنت، فرهنگ و اعتقادات دینی باشد. نصرالله پورمحمدی املشی، استاد تاریخ دانشگاه بین‌المللی قزوین می‌گوید: ایرانیان حتی در ایران باستان هم بی‌حجاب نبودند و همیشه پوششی مشخص داشتند، منتها شاید حدود آن با دوران کنونی تفاوت داشته باشد. در ادیان دیگر هم این حدود با هم فرق داشته حتی در دوران صفویه زنان ارمنی هم حجاب داشتند برخی از گروه‌های قومی آنها هنوز هم حجاب دارند.

وی با اشاره به برخی آیات قرآن کریم درباره حجاب و پوشش می‌گوید: شرایط جامعه پست‌مدرن با ایران اسلامی و برخی کشورهای اسلامی متفاوت است ما براساس چارچوب‌های پست مدرن خود را سامان نمی‌دهیم و چارچوب‌های اخلاقی و اعتقادی ما چون غرب امروز سامان نیافته است، مسائل اخلاقی و حجاب هم یکی از این مسائل است که در گذر زمان ملت ایران در یک قرارداد نانوشته چنین مفهومی را پذیرفتند.

بنابراین حجاب به لحاظ اخلاقی و عرفی در جامعه ما رسوخ دارد، منتها گاهی یک سری هنجارشکنی‌هایی می‌بینیم که البته اینها اکثریت جامعه نیستند و قوانین را اکثریت به لحاظ اخلاقی رقم می‌زنند.

پورمحمدی می‌افزاید که حتی در کتیبه‌های تخت‌جمشید و الواح دوران باستان هم حجاب وجود داشته، منتها به شکل امروز نبوده است. امروز به دلیل سلطه مدرنیته و پست‌مدرن است که اخلاقیات از بین رفته وگرنه در خود غرب هم بی‌حجابی و بدحجابی به شکل کنونی وجود نداشت نمونه آن را در فیلم‌های دهه‌های گذشته در اروپا ببینیم. بنابراین ما نیز در برخورد با غرب باید فضای کنونی جهان را در نظر گرفته و از ارزش ها و داشته‌هایمان نکاهیم و از آنها دفاع کنیم ما سر سفره فرهنگ جهانی باید فرهنگ خودمان را حفظ کنیم ، این پشتوانه‌های فکری و فرهنگی برای ما حائز اهمیت است.

*اشکال و انواع حجاب و پوشش در ادیان مختلف

وی تأکید می‌کند: حجاب یا بی‌حجابی در جوامع دو گونه است؛ نخست مطلق و دوم نسبی. حجاب مطلق یعنی حجاب کامل و بی‌حجابی مطلق یعنی انسان آنگونه که آفریده شده زندگی کند نه اینکه به خودش پوششی اضافه کند، درهر حال اینگونه نیست که ما بگوییم حجاب مطلق است ما تقریباً در هیچ دینی حجاب مطلق نداریم همه حجاب‌ها نسبی هستند البته باز ادیان هم با هم متفاوت هستند، اسلام نوعی حجاب دارد و دیگر ادیان هم وضعیت دیگری دارند.

در این باره بخشعلی قنبری استاد تاریخ ادیان و عرفان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی می‌گوید: بی‌حجابی مطلق فقط در بین یکی از ادیان غیر وحدانی وجود دارد، یکی از ادیان عالم به نام «دین جینی» دو دسته شوتامباره (آبی پوشان) و دیگامباره (آسمان پوشان) معتقدند که باید حداقل حجاب را داشت، اینها بیش از دو تا سه میلیون نفر در دنیا هستند.

وی در ادامه می‌گوید: به جز این دین، تمام ادیان در دنیا حجاب دارند و این حجاب هم نسبی است و رتبه و اندازه آن یکسان نیست، ادیان کل دنیا به دو دسته وحیانی و غیر وحیانی تقسیم می‌شود، ادیان غیر وحیانی مثل هندوییسم، بودیسم، شینتو و .. در آسیای جنوب شرقی و ادیان ابتدایی به شکل توتم پرستی آفریقا و آمریکای لاتین هستند که اینها همه حجاب و پوشش خاص خود را دارند.

قنبری با اشاره به اینکه حتی گاندی در هندوستان و خانواده‌اش هم پوشش خاص خود را داشتند، می‌افزاید: در هندوستان مردها و زنان حجاب دارند مردها سرشان را می‌پوشانند یا مثلاً مردان و زنان سیک‌ها کاملاً پوشش دارند. اما در بین ادیان ابتدایی وضعیت مقداری فرق داشت برخی در زمان نیایش‌هایشان فقط حجاب دارند. در بین ادیان وحیانی هم حجاب برتر اسلام است، سپس یهود که اوایل خیلی رعایت بیشتری داشتند اما در دوره مدرن یعنی از عصر روشنگری به بعد تحت تأثیر لیبرالیسم حجاب آنها کنار گذاشته شد منظور از این حجاب پوشش سر و تن است. یهودی‌ها هم در موارد خاصی باید پوششی روی سر می‌گذاشتند مثلاً در صورت نیایش‌های دسته جمعی حجاب عمیق داشتند.

قدیس‌های مسیحی و راهبه‌ها حجابشان بسیار زیاد بود اما در مراسم‌هایی در کلیسا همه موظف نیستند حجاب رعایت کنند اما در عین حال گروه ارکستر مقدس کلیسا حتما باید پوششی بر سرشان باشد، چنین چیزی در دین یهود هم مرسوم است. در دین زرتشت هم در هنگام اجرای مراسم مذهبی همه باید حجاب داشته باشند همه جلوی سر و بینی خود را در آتشکده می‌گرفتند و در هنگام ورود به آتشکده حجاب رعایت می‌کردند.