«کمال مهر»؛ با گسترش تکنولوژی و صنعت تلفن های همراه و همچنین همه گیر شدن اینترنت های خانگی پرسرعت دیگر اغلب اعضای خانواده ها اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ درگیر بازی های های موبایلی هستند. حال اینکه اصل این مساله چقدر تاثیر مخرّب بر بنیان خانواده ها دارد بماند.
در بعضی از این بازی ها رقابت و بازی به قدری مهیج می شود که افراد برای رفتن سریع تر به مراحل بالاتر حاضرند حتی مبالغی را بپردازند. یا امتیاز شخصی را که در مراحل بالاتر قرار دارد بخرند. در برخی دیگر نیز به برندگان جوایزی پرداخت می گردد.
حال سوال اینجاست که آیا پرداخت این مبالغ یا دریافت جوایز از این شرکت ها که اغلب خارجی هستند از نظر شرعی جایز است یا خیر؟
در بخش نخست پاسخ این است که اگر مبالغ در قبال فعالیتی باشد که ارزش داشته باشد بلااشکال است.
اما دریافت جوایز حکمش متفاوت است. به طور کلی هر مسابقه ای که بین دو یا چند نفر برگزار شود و پولی از سوی شرکت کنندگان پرداخت گردد و از همان پول جایزه ای به برنده بدهند شرط بندی و حرام است. حال این مسابقه اینترنتی باشد یا نباشد، آنلاین باشد یا نباشد تفاوتی در حکم آن ایجاد نخواهد شد.
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای به این سوال چنین است:
«اگر به گونه‌ای است که در قبال شرکت در مسابقه پولی دریافت می‌شود تا به برنده بدهند، صورت شرعی ندارد و همان شرط بندی حرام است.»
*****
سوال دیگر این است که به طور کلی حکم شرکت در بازی های اینترنتی که برگزارکنندگانش کشورهای خارجی هستند اشکال شرع دارد یا خیر؟ چنانچه اشکال دارد یا ندارد ملاک کلی چیست؟
به طور کلی اموری که موجب می شود شرکت در یک بازی اشکال شرعی داشته باشد موارد ذیل هستند:
۱- منع قانونی
اگر شرکت در یک مسابقه یا استفاده و ورود به یک سایت و بازی اینترنتی منع قانونی داشته باشد.
۲- بازی قمار
اگر بازی اینترنتی مذکور قمار باشد یعنی همراه با برد و باخت باشد. به این شکل که از شرکت کنندگان پول دریافت شود و از همان مبالغ به برندگان جوایز بدهند.
۳- داشتن مفسده
اگر در محتوا یا شکل یا هر مورد دیگری از آن بازی مفسده اخلاقی یا انحراف عقیدتی یا تصاویر مستهجن و غیره باشد.
۴- توهین به ارزش ها
اگر در محتوای بازی –چه در شکل ظاهری یا در باطن آن- توهین به ارزش های اسلام و انقلاب یا ترویج مفاهیم ضد اسلامی مانند شیطان پرستی یا مفاهیم صهیونیستی باشد.
اگر هیچکدام از موارد فوق نباشد بازی بلااشکال است و صرف خارجی یا داخلی بودن دلیلی بر حرمت یا عدم حرمت آن نیست.
در بعضی از این بازی ها رقابت و بازی به قدری مهیج می شود که افراد برای رفتن سریع تر به مراحل بالاتر حاضرند حتی مبالغی را بپردازند. یا امتیاز شخصی را که در مراحل بالاتر قرار دارد بخرند. در برخی دیگر نیز به برندگان جوایزی پرداخت می گردد.
حال سوال اینجاست که آیا پرداخت این مبالغ یا دریافت جوایز از این شرکت ها که اغلب خارجی هستند از نظر شرعی جایز است یا خیر؟
در بخش نخست پاسخ این است که اگر مبالغ در قبال فعالیتی باشد که ارزش داشته باشد بلااشکال است.
اما دریافت جوایز حکمش متفاوت است. به طور کلی هر مسابقه ای که بین دو یا چند نفر برگزار شود و پولی از سوی شرکت کنندگان پرداخت گردد و از همان پول جایزه ای به برنده بدهند شرط بندی و حرام است. حال این مسابقه اینترنتی باشد یا نباشد، آنلاین باشد یا نباشد تفاوتی در حکم آن ایجاد نخواهد شد.
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای به این سوال چنین است:
«اگر به گونه‌ای است که در قبال شرکت در مسابقه پولی دریافت می‌شود تا به برنده بدهند، صورت شرعی ندارد و همان شرط بندی حرام است.»
*****
سوال دیگر این است که به طور کلی حکم شرکت در بازی های اینترنتی که برگزارکنندگانش کشورهای خارجی هستند اشکال شرع دارد یا خیر؟ چنانچه اشکال دارد یا ندارد ملاک کلی چیست؟
به طور کلی اموری که موجب می شود شرکت در یک بازی اشکال شرعی داشته باشد موارد ذیل هستند:
۱- منع قانونی
اگر شرکت در یک مسابقه یا استفاده و ورود به یک سایت و بازی اینترنتی منع قانونی داشته باشد.
۲- بازی قمار
اگر بازی اینترنتی مذکور قمار باشد یعنی همراه با برد و باخت باشد. به این شکل که از شرکت کنندگان پول دریافت شود و از همان مبالغ به برندگان جوایز بدهند.
۳- داشتن مفسده
اگر در محتوا یا شکل یا هر مورد دیگری از آن بازی مفسده اخلاقی یا انحراف عقیدتی یا تصاویر مستهجن و غیره باشد.
۴- توهین به ارزش ها
اگر در محتوای بازی –چه در شکل ظاهری یا در باطن آن- توهین به ارزش های اسلام و انقلاب یا ترویج مفاهیم ضد اسلامی مانند شیطان پرستی یا مفاهیم صهیونیستی باشد.
اگر هیچکدام از موارد فوق نباشد بازی بلااشکال است و صرف خارجی یا داخلی بودن دلیلی بر حرمت یا عدم حرمت آن نیست.
حجت السلام علی تبریزی؛ پژوهشگر امور دینی