«کمال مهر»؛در آیات متعددی از قرآن کریم به راز پیروزی ملل و اقوام مختلف اشاره شده است. قدر متیقن و کلام مشترک در همه آیاتی که به این مساله اشاره دارند واژه “صبر” است. در آیه ۱۳۷ از سوره اعراف نیز خداوند متعال پس از اشاره به وقایعی که برای بنی اسرائیل پیش آمد و فراز و نشیب های بوجود آمده، در نهایت می فرماید که اگر وعده پیروزی خدا درباره قوم بنی اسرائیل به وقوع پیوست به علت صبر آنها بود. هرچند که آنها قدر نعمتها و برکات الهی را ندانستند!
در آیه ۱۳۷ سوره اعراف می خوانیم:
«وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتِی بارَکْنا فِیها وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الْحُسْنى عَلى بَنِی إِسْرائِیلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما کانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما کانُوا یَعْرِشُونَ.»
«و بخشهاى شرقى و غربى سرزمین (فلسطین) را که در آن برکات قرار داده بودیم به قومى که پیوسته تضعیف می شدند به میراث دادیم و وعده نیکوى پروردگارت درباره (پیروزى) بنى اسرائیل، به خاطر صبرشان تحقّق یافت و آنچه را فرعون و قومش (از کاخ) ساخته و آنچه را افراشته بودند ویران کردیم.»
***
سه نکته:
* متقین هم یکبار به جهنم می روند!
داستان عبور حضرت موسى و پیروانش از دریا و غرق شدن و عذاب فرعونیان در آن، ترسیمى از قیامت است زیرا مطابق آیات ۷۱ و ۷۲ سوره مریم ابتدا همه مردم (اعم از خوب و بد) وارد جهنّم مىشوند و سپس متّقین نجات پیدا مىکنند.
رسول خدا (ص) فرمود: روز قیامت، همه انسان ها (چه خوب و چه بد) وارد جهنّم می شوند، ولى آتش به مؤمنین زیانى نمی رساند، همچون حضرت ابراهیم که آتش بر او سرد شد.
بنابراین آیه مورد بحث که ورود همگان را به دوزخ حتمى می داند، با آیاتى که می گوید: مؤمنین از دوزخ دورند منافاتى ندارد. زیرا از سویى وارد دوزخ می شوند و از سوى دیگر با لطف خداوند آسیبى نمی بینند. البتّه احتمال هم داده اند که ورود به معناى عبور باشد، نه داخل شدن.
** معجزه بزرگ قرآن در این آیه
در این آیه و چند آیه دیگر از قرآن کریم برای زمین مشارق و مغارب بکار برده شده یعنی چندین مشرق و چندین مغرب. در نتیجه می بینیم که پیش از اکتشافات بشر، قرآن، زمین را کروى معرّفى کرده است. زیرا لازمه تعدّد مشرق «مَشارِقَ» و مغرب «مَغارِبَهَا»، کروى و در حرکت بودن زمین است. و این یکی از معجزات بزرگ قرآن کریم است.
*** توسعه منهای تقوا سرانجام ندارد
مطابق آیه قوم فرعون از نظر صنعت و ساخت بنا، پیشرفته بودند. ولى رشد و توسعه اى که جدا از دین و ایمان باشد، سرانجام خوبى ندارد.
قرآن کریم تقوا را سبب نزول برکات مى داند. (آیه ۹۶ سوره اعراف) از طرفی مطابق فرمایش امیرمومنان (ع) تقوا و پارسایى از خطا مى کاهد: «من زاد ورعه نقص إثمه» و تلاش ها را ثمر بخش مى سازد: «مع الورع یثمر العمل» و چراغ موفقیّت است: «الورع مصباح نجاح». (غررالحکم، ح ۵۹۷۰)