بر این اساس سیاست گذاران تهران و ریاض، دریافته اند که حمایت از اقلیت شیعه مذهب عربستان و سنی مذهب های ایران، ممکن است به سرانجامی ختم شود که هیچ کدام آمادگی اش را ندارند. اما گویا این خط قرمز شکسته است.
طی ماه گذشته، ایران اعلام کرده است عربستان سعودی از گروهی حمایت می کند که برای ناامن کردن کشور فعالیت می کنند و در این خصوص از کردهای جدایی طلب بهره برداری می کنند. عربستان هم به سهم خود ادعا کرده است که ایران از شبه نظامیان شیعه حمایت می کند.
هر دو کشور، منکر این ادعاها هستند. اما باتوجه به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در ماه ژانویه سال جاری، و منطقه روز به روز ناآرام تر، به سادگی می شود فهمید که این تنش ها، رفته رفته به مسئله خطرناک تری بدل می شود: تبادل حملات تلافی جویانه توسط گروه های مسلح داخلی.
واقعیت این است که شیعه مذهبان عربستان در دوره هایی مورد تعقیب، شکنجه و آزار و اذیت قرار گرفته اند و قدرت سیاسی از جوامع آن ها سلب شده است و همین باعث شده است گروه های شبه نظامی شکل بگیرند. اما اوضاع در ایران برای سنی مذهبان، عادلانه تر است.
عربستان، مدت هاست ایران را متهم می کند که می خواهد ایدئولوژی انقلابی خود را صادر کند. سعودی ها به همین دلیل، تلاش کرده اند ارتباطات تهران با جامعه شیعه مذهب خود را سرکوب کنند. اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی برجسته شیعه به اتهام «ارتباط با بیگانگان» و ترویج خشونت، تا حدی تلاش برای قطع حمایت ایران از شیعیان بود.
چند هفته بعد هم عربستان، ۳۰ شیعه مذهب دیگر را به اتهام جاسوسی برای ایران و ترویج تفرقه های مذهبی، محاکمه کرد.
هفته گذشته، عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان، ایران را به اداره و اجرای بمب گذاری سال ۱۹۹۶ در برج خُبَر و پناه دادن به سران القاعده در سال ۲۰۰۳ متهم کرد. به گفته عربستان، انفجار منازل مسکونی این کشور در ریاض، به دستور همین سران القاعده انجام شده بود.
مقامات عربستان با اذعان به ترس فزاینده خود از ایران، مدعی هستند که ایران به همراه حزب الله حجاز، گروه شیعه شبه نظامی در عربستان سعودی، اقدام به جذب و آموزش جدایی طلبان کرده است.
ایران هم می گوید سعودی ها از گروه های تروریستی حمایت می کنند. ماه گذشته نیز ایران اعلام کرد عملیاتی که توسط جدایی طلبان کرد انجام شده بود، به تحریک عربستان انجام شده است.
پس از حدود دو دهه آتش بس نسبتا بی وقفه بین ایران و گروهک های جدایی طلب کرد، این گروهک ها به ناگاه با نیروهای سپاه پاسداران درگیر شده اند و حتی گروه پژاک نیز به روی بخشی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، آتش گشوده است. همچنین تروریست ها در اوایل ماه جاری، برای خودرو یک قانون گذار ایرانی، کمین گذاشتند.
یکی از مقامات برجسته نظامی ایران، این حمله ها را به «گروه تروریستی» منتسب دانست که از طرف «کشورهای ارتجاعی» حمایت می شوند. ایران معمولا از این عبارت برای خطاب قرار دادن عربستان استفاده می کند.
محسن رضایی، یکی از فرماندهان سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز که اکنون عضو شورای تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران است، صراحتا از عربستان بابت دامن زدن و حمایت از جدایی طلبان، انتقاد کرده است.
وی گفته مشخص است که مقامات عربستان بعد از دیدار با این افراد در اربیل عراق، آن ها را تحریک به اقدام کرده اند. کنسولگری عربستان در اربیل، منکر این اقدام شده است. حزب دموکراتیک کرد هم منکر این ارتباط شده است اما اعلام کرده از گفتگو با عربستان در آینده خوشحال خواهد شد.
ارتباط عربستان با رویدادهای اخیر در ایران، هنگامی قوت گرفت که ترکی بن فیصل، طی اظهاراتی مداخله جویانه، خواستار تغییر نظام حکومتی در ایران شد. مقامات ایرانی، یک صدا این اظهارات را محکوم کردند و بسیاری معتقدند همین، دلیل محکمی برای دخالت عربستان در این اقدام ها به شمار می آید.
این رویدادها باعث شده است بسیاری اعلام کنند که نیاز به واکنش سیاسی یا حتی نظامی علیه عربستان احساس می شود و عده دیگری معتقدند در برابر عربستان باید خویشتنداری بیشتری به خرج داد.
برای افزایش این تنش ها چه می شود کرد؟ در وهله اول، مقامات سعودی باید از کارهایی که ثابت کند در پی تغییر نظام حکومتی ایران هستند، پرهیز کنند. همچنین عربستان باید مراقب باشد با گروه های کرد، چه ارتباطی برقرار می کند.
ایرانیان هم بهتر است از تحریک سعودی ها پرهیز کنند. هر دو کشور به خاطر حفظ منافعشان باید خویشتنداری بیشتری به خرج دهند. غرب نیز باید از روابط خود با عربستان و روابط رو به گسترش خود با ایران در جهت کمک به پایداری بیشتر منطقه استفاده کند.
ساکنان خاورمیانه، ناامیدانه در جسجوی نوعی رهبری هستند که امید به نسل آینده را ترویج کند؛ نه آشوب بیشتر را.