گروه گوناگون «کمال مهر»؛ماه تنها قمر کره زمین و نزدیک‌ترین همسایه به آن است. این کره زیبا و درخشان در آسمان، خصوصیات جالبی دارد؛ به همین دلیل در این مطلب قصد داریم منحصربه‌فردترین ویژگی های کره ماه را معرفی کنیم.
کره ماه علاوه بر درخشندگی مسحورکننده‌اش در آسمان، ویژگی‌های جالب دیگری هم دارد که شاید کمتر از آن شنیده باشید. طبق نظریه غالب، ماه کمی پس از شکل‌گیری منظومه شمسی در حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش با برخورد سنگی به اندازه سیاره مریخ به زمین به وجود آمد و به تنها قمر سیاره ما تبدیل شد.
۱. ماه نیمه تاریک ندارد!
یکی از جالب ترین ویژگی های کره ماه این است که ما همیشه تنها یک طرف از صورت آن را مشاهده می‌کنیم. در حالی که ماه و زمین هر دو به دور خود و خورشید می‌چرخند، چنین اتفاقی بسیار جالب توجه است. مدت‌ها پیش، اثر گرانشی زمین باعث شد تا ماه آهسته‌تر به حول محور خودش بچرخد و این امر تا جایی پیش رفت که با چرخش ماه به دور خورشید، تطابق و هماهنگی پیدا کرد و به نوعی تثبیت شد. البته این ویژگی تنها به کره ماه محدود نمی‌شود و بسیاری از قمرهای سیاره‌های دیگر نیز رفتار مشابهی را از خود بروز می‌دهند.
هنگامی که ماه به دور زمین می‌چرخد، مدت زمانی را بین زمین و خورشید می‌گذراند و نیمه‌ای از قسمت روشن ماه رو در روی ساکنان کره زمین قرار می‌گیرد. در حقیقت برخلاف باور عمومی بین مردم، ماه نیمه تاریک ندارد بلکه نیمه‌ای دارد که ما هرگز آن را نمی‌بینیم.
۲. ماه در آینده خواهردار می‌شود
در حال حاضر ماه، تنها قمر کره زمین است اما احتمالا تا ابد این طور باقی نمی‌ماند. دانشمندان و ستاره‌شناسان در سال ۱۹۹۹ میلادی متوجه شدند که یک شهاب سنگ به عرض ۵ کیلومتر در حال حرکت به سمت مدار زمین است و این احتمال وجود دارد که توسط اثر گرانشی سیاره ما، در مدار زمین گرفتار شود.
پیش‌بینی می‌شود این شهاب سنگ که نام کرویتن (Cruithne) بر روی آن گذاشته شده، تا ۷۷۰ سال دیگر در یک مدار نعل اسبی حول زمین قرار بگیرد و برای ۵ هزار سال در این مدار باقی بماند و به خواهر ماه و دومین قمر کره زمین تبدیل شود.
۳. چاله های موجود در سطح ماه
سطح کره ماه پر از چاله‌هایی است که بر اثر برخوردهای شدید اجرام آسمانی در بین ۴.۱ تا ۳.۸ میلیارد سال پیش ایجاد شده و زخم‌های حاصل از این برخوردها اکنون به صورت چاله‌های متعدد در سطح این کره مشاهده می‌شود. این چاله‌ها به دو دلیل در طول این مدت دچار فرسایش زیادی نشده است. اول این که کره ماه از نظر زمین‌شناسی فعال نیست و زلزله‌ها، آتشفشان‌ها و تشکیل کوه‌ها بر روی این کره به اندازه زمین باعث تخریب سطح آن نمی‌شود. علت دوم این است که کره ماه فاقد جو بوده و باد و بارانی در آن شکل نمی‌گیرد. به همین دلیل، چاله های موجود در سطح ماه در طول سالیان دراز، تغییر چندانی نکرده است.
۴. ماه گرد نیست!
بر خلاف باور عمومی بین مردم، ماه گرد یا کروی نیست بلکه به شکل یک تخم مرغ است. از عجیب‌ترین ویژگی های کره ماه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که هسته ماه دقیقا در مرکز هندسی آن قرار نداشته و حدود دو کیلومتر با مرکز هندسی این کره فاصله دارد. دانشمندان معتقدند که به احتمال زیاد هسته ماه، داغ و به شکل مذاب است یعنی دقیقا مانند هسته زمین. با این حال، اطلاعات به دست آمده از کاوشگر ناسا در سال ۱۹۹۹ نشان داد که هسته ماه، ۲ تا ۴ درصد از جرم آن را تشکیل می‌دهد؛ این در حالی‌ست که هسته زمین، ۳۰ درصد از جرم آن را اشغال کرده است.
۵. آیا ماه یک سیاره است؟
کره ماه از سیاره پلوتو بزرگ‌تر بوده و قطر آن حدود یک چهارم زمین است. دانشمندان بر این باورند که ماه بیشتر به یک سیاره شبیه است و به همین دلیل زمین و ماه را همراه با هم به عنوان یک سیاره در نظر می‌گیرند. به این حالت، «دو سیاره» گفته می‌شود. سیاره پلوتو و قمرش یعنی کارن (Charon) نیز مانند زمین و ماه، یک «دو سیاره» است.
۶. اثر ماه در جزر و مد زمین
ماه به همراه خورشید، تاثیر بسیاری در جزر و مد زمین دارد. گرانش ماه، اقیانو‌س‌های زمین را به سمت خود می‌کشاند. اوج مد دریا در زمانی رخ می‌دهد که اقیانوس همزمان با چرخش زیرین زمین در راستای ماه قرار می‌گیرد. اوج دیگر مد دریا در قرینه این اتفاق در طرف دیگر زمین رخ می‌دهد؛ چوت ماه بیشتر از این که آب را به سمت خود بکشد، زمین را می‌کشد و به همین دلیل مد اتفاق می‌افتد.
جزر و مدهای قوی در زمان شکل‌گیری ماه جدید و ماه کامل رخ می‌دهند؛ چرا که خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار می‌گیرند و وقتی ماه در نزدیک ترین فاصله به زمین قرار داشته باشد، قوی‌ترین جزر و مد شکل می‌گیرد. خفیف‌ترین و جزئی‌ترین جزر و مدها نیز در یک چهارم ابتدای و انتهایی هر ماه اتفاق می‌افتد. این کشش‌ها یک دلیل جالب دیگر نیز دارند؛ هر سال مقداری از انرژی چرخشی کره زمین به وسیله ماه دزدیده می‌شود و این امر باعث کندتر شدن چرخش زمین به میزان ۱.۵ میلی‌ثانیه در هر قرن خواهد شد.
۷. ماه از زمین دور می‌شود
یکی دیگر از ویژگی های کره ماه ، دور شدن آن از زمین است. هر ساله کره ماه مقداری از انرژی چرخشی زمین را گرفته و از آن برای بزرگ‌تر کردن مدار خود استفاده می‌کند. به همین دلیل، قمر کره زمین هر سال به میزان حدود ۳.۸ سانتی‌متر از سیاره ما دورتر می‌شود. محققان بر این باورند که ماه در زمان شکل‌گیری‌اش حدود ۲۲ هزار و ۵۳۰ کیلومتر از زمین فاصله داشت اما این فاصله اکنون به حدود ۳۸۵ هزار کیلومتر رسیده است.
