برنامه نقد و بررسی فیلم سینمایی «چ» عصر دیروز چهارشنبه سیام بهمن با حضور ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان این فیلم، مهدی چمران عضو شورای شهر اسلامی تهران، مریلا زارعی بازیگر فیلم، اکرم کاظم‌‌زاده همسر شهید اصغر وصالی و ابوالقاسم طالبی به همت انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
ابراهیم حاتمی کیا بعد از نمایش فیلم «چ» بعد از سخنرانی مهدی چمران و همسر شهید اصغر وصالی، ابراهیم حاتمی‌کیا با تشویق حاضران در سالن روی صحنه رفت و گفت: در طول ساختن فیلم «چ» تنها دل‌مشغولی من این بود که نسل فرزندان ما با «چ» ارتباط بگیرند زیرا احساس می‌کنم باید شهدایی چون چمران و اصغر وصالی بیشتر مورد توجه این نسل واقع شوند و به کمک آنها نسل امروز این شهیدان و آن دوران مهم را بیشتر در ذهن بسپارد.
وی افزود: تاریخ انقلاب بخصوص اوایل آن پر از حادثه ها و فراز و نشیب هایی بود که از دید ما هنرمندان این حوادث، حوادثی دراماتیک بوده که در جنگ و بعد از جنگ گم شده و کمتر گفته می‌شود و همین امر باعث می‌شود این اتفاقات در اذهان باقی نمانند.
وی روایت فیلم «چ» را روایت ایران پرتلاطم سالهای اول انقلاب دانست و بیان کرد: «چ» ۶ ماه بعد از انقلاب را توضیح می‌دهد که شاید در آن روزها ما و همسالانمان به اهمیت آن وقایع توجه نمی‌کردند. ولی وقتی مسئله برایمان روشن‌تر می‌شود که به شورش‌های مصر و اتفاقات مهمی که در لیبی و تونس رخ داد و یا تراژدی سوریه بنگریم زیرا امروز می‌فهمیم همگی این اتفاقات می‌توانست در ایران نیز رخ دهد.
این کارگردان دفاع مقدسی اذعان کرد: این حقانیت خون بچه‌هایی است که در ابتدای انقلاب جانانه ایستاده و با مظلومیت خودشان و با انرژی زیاد جلوی اتفاقات ناگوار را گرفتند. خون‌های آنهاست که این کشور را سرپا نگه داشت و اگر رهبر کبیر انقلاب و کسی که ناخدای کشتی ایران در آن روزها بود، نبود همان بلایی که سر کشورهای عربی امروز آمده بر سر ما نیز می‌آمد.
نگاه مهربانانه فیلم «چ» به کردها
حاتمی‌کیا به نگاه مهربانانه‌ای که نسبت به نژاد کُرد در فیلم «چ» داشته است اشاره کرد و گفت: برخی ناراحتند که نکند نگاه مهربانانه ای نسبت به نژاد مظلوم کرد در فیلم «چ» نداشته باشیم که من می‌گویم شهید چمران و شهید وصالی و دوستانش به کمک تظلم‌خواهی مردم پاوه برخاسته اند و من سعی کرده ام این جریان را منعکس کنم.
وی افزود: می‌دانم که این بسیار تراژیک است که دو هم لباس و دو همزبان در مقابل هم اسلحه بکشند؛ مانند آنچه که در پاوه و یا عملیات مرصاد اتفاق افتاد، اما من ناگزیر به بیان واقعیت‌ها بودم. بعضی وقت‌ها می‌شود اسلحه‌ای که شلیک می‌کند و اسلحه‌ای که پاسخ می‌دهد و هر دو دست دو نفری است که یک لباس پوشیده‌اند و این جاست که موقعیت را تراژیک می‌کند و همان ماجرایی پیش می‌آید که در عملیات مرصاد بود که در مقابل ما کسانی بودند که به زبان خود ما حرف می‌زدند. این هم از طوفان‌های انقلاب بود و مگر در دوره صدر اسلام و دوران حضرت علی غیر از این بود؟
کارگردان «روبان قرمز» خاطرنشان کرد: من برای نژاد کرد احترام ویژه ای قائلم بخصوص برای اورامی‌ها و پاوه‌ای که خود آنها از چمران و دستمال سرخ ها خواستند که به کمکشان بروند. هر چند مطمئنم بعد از اکران فیلم وسواس خناس‌هایی هست که این مسئله را طور دیگری جلوه بدهند.
وی چمران را متعلق به همه مردم دانست و از همه افراد خواست که کسی را مصادره نکنند، چراکه مصادره کردن این افراد کاستن از عظمتشان است.
دلایل حاضر نشدن در اختتامیه فیلم فجر
کارگردان فیلم «چ» در بخش دیگری از سخنان خود به حضور نیافتنش در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر اشاره کرد و گفت: جشنواره فیلم فجر به هیچ عنوان برای من مهم نبود و من به مراسم اختتامیه آن نرفتم چون احساس کردم مدیران این جشنواره چه آگاهانه و چه ناآگاهانه مراسم و آرا را با آرایش خاص چیدمان کردند.
به جای پهن کردن فرش قرمز به افکارمان نگاه کنیم
وی خود و فیلم «چ» را مقبول جریان سینمایی جشنواره فیلم فجر ندانست و بیان کرد: متاسفانه جشنواره فیلم فجر و بخصوص مدیریت آن ساختار خود را و نیز الگوهای شان را از آن طرف آب می‌گیرند و رد کارپت می اندازند ولی من به آنها می گویم که به جای اینکه به این توجه کنید که چه رنگی زیر کفشهایمان پهن شود به افکارمان نگاه کنیم.
این کارگردان مطرح سینمای دفاع مقدس، پاشنه آشیل سینمای ایران را عدم توجه به فیلم‌هایی چون «چ» و آثاری با این مضمون دانست و اذعان کرد: وقتی فیلم «چ» حتی در بخش فیلمنامه به عنوان مضمون واجد شرایط انتخاب نمی‌شود این معنی را می دهد که این گونه مسائل، مسئله دوستان ما در جشنواره فجر نیست.
وی ورود به دنیای اول انقلاب را به میدان مین تشبیه کرد و گفت: اول انقلاب دوران پیچیده ای بود و ورود به این دنیا کار بسیار سختی است و کسی که به این دنیا ورود می کند به مانند کسی است که پا در میدان مین می گذارد. در چنین شرایطی وقتی می‌بینیم که فیلم «چ» که برهه ای مهم از دوران ابتدای انقلاب را به تصویر می کشد، مورد توجه قرار نمی گیرد دچار ناراحتی می‌شویم و این مسایل ناخوشایند به نظر می رسد.
کارگردان «موج مرده» به این نکته اشاره کرد که در جشنواره فیلم فجر به او گفته‌اند که قرار است از دست رئیس جمهور جایزه بگیرد پس دیگر به این فیلم جایزه‌ای نمی‌دهند؛ جایزه‌ای که بعدا هم انکار شد.
من از این سیمرغ‌های شیشه‌ای زیاد دارم
وی همچنین گفت: دوستان جشنواره فجر می خواهند من را فیلمساز وابسته تعریف کنند که از دست همکاران خود جایزه نگرفته اما از دست رئیس‌جمهور جایزه می گیرد، پس هوشمندی به من می گوید به نام نامی بچه‌های جنگ غریب بایستم. ضمن اینکه من از این شیشه های سیمرغی که به سینماگران می دهند زیاد دارم و حتی دیگر در طاقچه خانه خود جای یکی دیگر را ندارم.
وی ادامه داد: وقتی می‌بینم جشنواره‌ای مثل برلین وقتی قرار است با جهان غرب و آمریکا آشتی کند رئیس هیئت داوران را اسپیلبرگ قرار می‌دهد و وقتی که می‌خواهد با خاورمیانه آشتی کند رئیس داوری دیگری را انتخاب می‌کند، نمی‌توانم ساکت بنشینم. ساده لوحی دوستان جشنواره را می بینیم که خیلی ساده اشاره می‌کنند که اینگونه نیست و اینها همه نگاه سلیقه‌ای است. نه عزیزان این نگاه سلیقه‌ای نیست.
انتقاد از علی معلم سخنگوی هیات انتخاب فیلم فجر
حاتمی‌کیا با انتقاد از علی معلم که حاتمی‌کیا را به رفتار قیم‌مابانه متهم کرده بود، گفت: من قیم‌مابانه رفتار می‌کنم یا شمایی که در هر حکومتی هستید. یک روز با پاپیون هستید، یک روز با کراوات و یک روز با پیراهن سفید. شمایی که در دولت احمدی‌نژاد هستید و در دولت روحانی و خاتمی هم هستید. من قیم هستم یا شما؟
وی از اینکه همکاران سینمایی اش در انتخاب فیلم های برتر جشنواره فیلم فجر به فیلم هایی مانند «چ» و «شیار ۱۴۳» توجهی نکردند انتقاد کرد و افزود: بازی زیبای خانم مریلای زارعی در «شیار ۱۴۳» ستودنی است و باید آسیب شناسی شود که چرا این گونه می شود که جشنواره ما با نگاه ساده‌لوحانه دوستان به جشنواره هنری و سلیقه ای ربط داده می شود.
حاتمی کیا در پایان سخنان خود خطاب به حجت الاسلام روحانی رئیس جمهوری گفت: آقای روحانی! جریان فرهنگی ما مردان بزرگ می طلبد نه مردانی که ۲۴ ساعت پای حرف خود نمی‌ایستند. من بابت این نوع سخن گفتن هزینه داده‌امم و افتخار من این است که با همین حرف‌هاست که اسم من پیش شما جوانان عزیز مطرح می‌شود.